TÜKETİCİ HUKUKU

Türk Borçlar Kanunu (TBK) m.253’e
göre taksitle satış, satıcının, satılan taşınırı alıcıya satış
bedelinin ödenmesinden önce teslim etmeyi, alıcının
da satış bedelini kısım kısım ödemeyi üstlendikleri satıştır

Sağlayıcı: Kamu tüzel kişileri de dahil olmak
üzere ticari veya mesleki amaçlarla
tüketiciye hizmet sunan ya da hizmet sunanın
adına ya da hesabına hareket eden
gerçek veya tüzel kişidir.

Taksitle satış sözleşmelerinin aşağıdaki bilgileri
içermesi zorunludur (Taksitle Satış Sözleşmeleri
Hakkında Yönetmelik m.6):
a) Tüketicinin adı, soyadı ve iletişim bilgileri
b) Satıcı, sağlayıcı veya kiralayanın isim, unvan,
açık adres, telefon ve varsa diğer iletişim
bilgileri
c) Sözleşmenin düzenlendiği tarih
ç) Malın veya hizmetin teslim veya ifa tarihi
d) Sözleşmeye konu mal veya hizmet
e) Malın veya hizmetin tüm vergiler dahil
Türk Lirası olarak peşin fiyatı
f) Malın veya hizmetin tüm vergiler dahil
Türk Lirası olarak taksitle satış fiyatı
g) Tüketicinin cayma hakkının olduğu ve bu
hakkın hangi sürede ve nasıl kullanılacağı
ğ) Ödeme planı
h) Tüketicinin erken ödemede bulunma hakkı
ile satıcı veya sağlayıcı tarafından faiz veya
komisyon alınmışsa, ödenen miktara göre
faiz ve komisyon indirimi talep etme hakkı
olduğuna ilişkin bilgi
ı) Faiz miktarı, faizin hesaplandığı yıllık oran
ve sözleşmede belirlenen faiz oranının yüzde
otuz fazlasını geçmemek üzere gecikme
faiz oranı
i) Tüketicinin temerrüde düşmesinin hukuki
sonuçları
j) Tüketicilerin uyuşmazlık konusundaki başvurularını
tüketici mahkemesine veya tüketici
hakem heyetine yapabileceklerine dair bilgi

Ülkemizde konut finansman sistemine ilişkin
ilk yapılan düzenleme 2007 yılında çıkarılan
5582 sayılı “Konut Finansman Sistemine İlişkin
Çeşitli Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin
Kanun”dur.

Konut finansmanı kuruluşları, tüketiciye, konut
finansmanı sözleşmesinin koşullarını içeren
sözleşme öncesi bilgi formunu, sözleşmenin kurulmasından
makul bir süre önce vermek zorundadır
(TKHK m.33). Makul süre, tüketicilere tanınan
son kez düşünme ve araştırma süresidir. Böylece
tüketiciler kredi sözleşmesi ile ilgili şartları önceden
öğrenebilecek ve kararlarını daha bilinçli olarak
verebileceklerdir. Makul sürenin kaç gün olacağı
yönetmelikle belirlenmemiştir. Bu süre diğer sözleşmelerde
olduğu gibi en az 1 iş günü olmalıdır

Taksitli satış sözleşmesinde bedelin kısım kısım yani taksitler halinde ödenmesi gerekmektedir. Böylece tüketiciye kredi sağlanmış olmaktadır. Taksitlerin birbirine eşit olması, eşit aralıklarla ödenmesi şart değildir. Mal taksitler tamamlanmadan önce teslim edilmelidir. Malın tesliminin sözleşme yapıldığı sırada veya daha sonra yapılmış olmasının önemi yoktur. Malın tesliminin ödemeler bittikten sonra kararlaştırılması halinde ön ödemeli satış hükümlerinin uygulanması gerekir.

Konut finansmanı kuruluşu ve tüketicinin mutabakatı
ile konut finansmanı sözleşmesinde;
a. Kredi faiz oranında değişiklik yapılması,
b. Kredinin vadesinde değişiklik yapılması,
c. Konut finansmanı sözleşmesinde belirtilen
faiz türünde değişiklik yapılması,ç. Aynı konut teminat gösterilerek birden fazla
konut finansmanı sözleşmesi kurulmuşsa bunların tek bir konut finansmanı sözleşmesi ile birleştirilmesi hususlarından en az birinin gerçekleşmesi halinde
yeniden finansman söz konusu olur.

Satıcının konut satışına başlamadan önce, konut adedi otuz ve üzerinde olan projeler için bina tamamlama sigortası yaptırması zorunludur.

Tüketiciye sözleşmenin kurulduğu tarihten itibaren
on dört gün içinde cayma hakkı, sözleşme tarihinden
itibaren yirmidört aya kadar sözleşmeden
dönme hakkı tanınmıştır.

Abonelik sözleşmelerinde aşağıdaki bilgilerin
yer alması zorunludur:
a) Tüketici ile satıcı veya sağlayıcının isim,
unvan, açık adres, telefon ve varsa MERSİS
numarası ile diğer iletişim bilgileri,
b) Sözleşmenin konusu ve varsa süresi,
c) Sözleşmenin düzenlendiği tarih,
ç) Malın ilk teslim tarihi veya hizmetin ifasına
başlama tarihi,
d) Mal veya hizmetin tüm vergiler dahil toplam
fiyatı,
e) Sözleşme konusu mal veya hizmet bedelinin
bir tarife üzerinden hesaplanması durumunda;
tüketici tarafından seçilen tarifenin
adı, içeriği ve sözleşmenin düzenlendiği
tarihteki birim tüketim bedeli ile tüketim
dönemi,
f) Fatura bedelinin süresi içerisinde ödenmemesi
durumunda, hizmet sunumunun ne
şekilde ve ne kadar süre içerisinde durdurulabileceğine;
fatura bedelinin sonradan
ödenmesi durumunda ise hizmet sunumunun
ne şekilde ve ne kadar süre içerisinde
başlatılacağına ilişkin bilgi,

g) Mal veya hizmetin temini için abonenin kullanımına
sunulan sayaç, modem ve benzeri
cihazların değişiminin yasal yükümlülüklere
uygun olarak yapılabileceğine ilişkin bilgi,
ğ) Sözleşme konusu mal veya hizmet sunumunun
mücbir sebeplerle kesintiye uğrayabileceği
belirtilmişse bu sebeplerin neler olduğuna
ilişkin bilgi,
h) Satıcı veya sağlayıcının kusurundan kaynaklanan
nedenlerle sözleşmede belirtilen nitelikte
mal veya hizmet sunulamaması halinde
tüketicinin, Kanunun 11 inci veya 15 inci
maddelerinde yer alan haklarına ilişkin bilgi,
ı) Sayaç ve benzeri ölçüm cihazlarının kullanıldığı
durumlarda, bu cihazlarda meydana
gelen arızalar nedeniyle belli bir süreyle
tüketim miktarının hiç veya doğru şekilde
tespit edilememesi halinde, söz konusu süre
için tüketim miktarının ne şekilde tespit
edileceğine ilişkin bilgi,
i) Tüketiciye sunulan mal veya hizmetin bedeli
dışında tüketiciden ilgili mevzuat gereği
tahsil edilmesi zorunlu bedeller söz konusu
ise, bu bedellerin neler olduğu ile bunların
sözleşmenin düzenlendiği tarihteki tutarı ve
değişmesi durumunda yeni tutarların tüketiciye
ne şekilde bildirileceğine ilişkin bilgi,
j) Tüketicinin temerrüde düşmesinin hukuki
sonuçlarına ilişkin bilgi,
k) Tüketiciden güvence, depozito veya teminat
adı altında bir ücret alınması söz konusu ise
bu ücretin tutarı ve aboneliğin sona ermesi
durumunda tüketiciye ne kadar süre içerisinde
ve ne şekilde iade edileceğine ilişkin bilgi,
l) Sözleşmenin feshi ve sonuçlarına ilişkin bilgi,
m) Sözleşmenin feshedilmesi halinde, modem,
telefon, uydu alıcısı ve benzeri cihazların
iadesi öngörülüyorsa nasıl iade edileceğine
veya geri alınacağına ilişkin bilgi,
n) Tüketicilerin uyuşmazlık konusundaki
başvurularını tüketici mahkemesine veya
tüketici hakem heyetine yapabileceklerine
ilişkin bilgi.

Sözleşmeyi Feshetme yükümlülüğü Satıcı ve
Sağlayıcının Yükümlülüklerinden biri değildir.

Komisyon, "ödeme planında, her bir taksit miktarında anapara, faiz ve her türlü kamusal yükümlülükler haricinde ayrı bir kalem olarak bulunan ve satıcı veya sağlayıcının gelir olarak tahsil edeceği miktar" olarak tanımlanmıştır.

Taksitle satış sözleşmelerinin aşağıdaki bilgileri içermesi zorunludur (Taksitle Satış Sözleşmeleri Hakkında Yönetmelik m.6):

a) Tüketicinin adı, soyadı ve iletişim bilgileri

b) Satıcı, sağlayıcı veya kiralayanın isim, unvan, açık adres, telefon ve varsa diğer iletişim bilgileri

c) Sözleşmenin düzenlendiği tarih

ç) Malın veya hizmetin teslim veya ifa tarihi

d) Sözleşmeye konu mal veya hizmet

e) Malın veya hizmetin tüm vergiler dahil Türk Lirası olarak peşin fiyatı

f) Malın veya hizmetin tüm vergiler dahil Türk Lirası olarak taksitle satış fiyatı

g) Tüketicinin cayma hakkının olduğu ve bu hakkın hangi sürede ve nasıl kullanılacağı

ğ) Ödeme planı

h) Tüketicinin erken ödemede bulunma hakkı ile satıcı veya sağlayıcı tarafından faiz veya komisyon alınmışsa, ödenen miktara göre faiz ve komisyon indirimi talep etme hakkı olduğuna ilişkin bilgi

ı) Faiz miktarı, faizin hesaplandığı yıllık oran ve sözleşmede belirlenen faiz oranının yüzde otuz fazlasını geçmemek üzere gecikme faiz oranı

i) Tüketicinin temerrüde düşmesinin hukuki sonuçları

j) Tüketicilerin uyuşmazlık konusundaki başvurularını tüketici mahkemesine veya tüketici hakem heyetine yapabileceklerine dair bilgi

Satıcı cayma süresi içinde malı tüketiciye teslim etmişse tüketici, malı ancak olağan bir gözden geçirmenin gerektirdiği ölçüde kullanabilir. Olağan gözden geçirme malın ilk incelemesini kapsar. Malın mutat olarak kullanılması durumunda tüketici cayma hakkını kullanamaz. Cayma hakkı süresi sona ermeden önce, tüketicinin onayı ile hizmetin ifasına başlanan hizmet sözleşmelerinde de tüketici cayma hakkını kullanamaz (TKHK m.18/3).

Bu düzenleme yapılarak taksitle satış sözleşmelerinde tüketicinin özellikle muacceliyet şartlarına karşı korunması istenmiştir. Zira satıcı veya sağlayıcı ile akdedilin sözleşmelerde sık sık bir taksitin ödenmesinde gecikilmesi halinde bütün kalan taksitlerin de anında muaccel olacağı hükmüne rastlanmaktadır. Ancak bu durumun, ödeme planını taksitlere göre ayarlamış olan tüketiciyi mağdur edeceği ortadadır. Satıcı veya sağlayıcının ödenmeyen takside ilişkin temerrüt faiz tahsil etmek suretiyle yeterince korunması mümkündür. Kural olarak, tüketicinin kalan bütün borcunu hemen muaccel kılmakta satıcı veya sağlayıcının haklı bir menfaati yoktur. Tüketicinin geç ödemeyi bir alışkanlık haline getirmesi ve bu açıdan satıcı veya sağlayıcının gelecekte doğacak alacağını tahsil edemeyeceği şüphesinin ortaya çıkması durumunda muacceliyet kayıtları haklı bir gerekçeye dayanır

Konut finansmanı sözleşmelerine ilişkin tanım 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu 57’nci maddesi esas alınarak yapılmıştır. Buna göre konut edinmeleri amacıyla;

• Tüketicilere kredi kullandırılmasına,

• Konutların finansal kiralama yoluyla tüketicilere kiralanmasına,

• Sahip oldukları konutların teminatı altında tüketicilere kredi kullandırılmasına,

• Bu kredilerin yeniden finansmanı amacıyla kredi kullandırılmasına yönelik sözleşmeler konut finansmanı sözleşmeleridir.

Cari Faiz Oranı: Değişken faizi içeren konut finansmanı sözleşmelerinde ilgili işlem tarihindeki faiz oranıdır.

Temerrüt veya geç ödeme durumunda tüketiciden sabit faizi içeren konut finansmanı sözleşmeleri için akdi faiz oranının, değişken faizi içeren sözleşmelerde ise cari faiz oranının yüzde otuz fazlasından daha yüksek bir oranda gecikme faizi tahsil edilemez. Aksi halde, konut finansmanı kuruluşu, fazla tahsil ettiği tutar ile fazla tahsil edilen tutarın tahsil edildiği tarihle fiilen tüketiciye geri ödendiği tarih arasındaki süre için sözleşmede yer alan akdi veya cari faiz oranının yüzde otuz fazlası üzerinden hesaplanacak faizi tüketiciye ödemekle yükümlüdür.

Ön bilgilendirme formunun aşağıdaki hususları içermesi zorunludur: a) Satıcının adı veya unvanı, açık adresi, telefon numarası ve varsa MERSİS numarası ile diğer iletişim bilgileri, b) Sözleşme konusu konuta ilişkin bağımsız bölümün yer aldığı ada, parsel, blok, konum, kat ve benzeri temel nitelik bilgileri ile 2/11/1985 tarihli ve 18916 Mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğine göre belirlenen bağımsız bölüm net ve brüt alanları, c) Konutun tüm vergiler dâhil Türk Lirası olarak peşin ve taksitli toplam satış fiyatı; varsa teslim ve diğer masraflara ilişkin bilgi, ç) Varsa faiz miktarı ve faizin hesaplandığı yıllık oran, d) Tüketicinin cayma ve sözleşmeden dönme hakkına ilişkin bilgiler, e) Konutun teslim tarihi, f) Verilecek teminata ilişkin bilgiler, g) Yapı ruhsatının alınış tarihi, ğ) Yönetim planına uygun olarak genel giderlere katılıma ilişkin bilgiler.