TÜKETİCİ HUKUKU

Ayıp türleri; objektif ayıp, subjektif ayıp, maddi ayıp, hukuki ayıp ve ekonomik ayıptır. Manevi ayıp şeklinde bir ayıp türü bulunmamaktadır.

Ayıbın taşıdığı nitelik açısından ayıp türleri 3 e ayrılmaktadır. Bunlar; maddi, hukuki ve ekonomik ayıptır.

Tüketici hukukunda ayıbın neden olduğu değer kaybının ya da fayda azalmasının “önemli ölçüde” olması gerekmemekte iken, Borçlar Hukuku açı­sından, lüzumlu niteliklerdeki eksiklik nedeniyle ayıptan (objektif ayıp) söz edebilmek için maldaki değer ya da beklenen fayda eksikliğinin “önemli öl­çüde” olması koşulu aranmaktadır.

Ayıplı mal nedeniyle sorumlu tutulanlar, ayıp daha sonra ortaya çıkmış olsa bile malın tüketiciye teslimi tarihinden itibaren iki yıllık zamanaşımı sü­resince sorumlu olurlar. Aynı şekilde ayıplı hizmetlerde de, ayıp daha sonra ortaya çıkmış olsa bile ayıplı hizmetten dolayı yapılacak talepler, hizmetin ifasından itibareniki yıllık zamanaşımına tabidir. Bu iki yıllık genel zamanaşımı süresi bazı durumlarda de­ğişmektedir. Şöyle
ki, zamanaşımı süresi konut ve tatil amaç­lı taşınmaz mallarda beş yıldır.

Alışverişe konu edilen mal veya hizmetin ayıplı olması durumunda sorumlu tutulabilecek kişilerin kapsamı TKHK’nın muhtelif maddelerinde belirlenmiştir. Bu düzenlemelere göre; satıcı, sağlayıcı, üretici, ithalatçı ve kredi veren tüketiciye karşı sorumlu tutulmuştur.

İthalatçı, kamu tüzel kişileri de dahil olmak üzere tüketiciye sunulmuş olan mal veya hizmetleri ya da bu mal veya hizmetlerin hammaddelerini yahut ara mallarını yurt dışından getirerek satışa sunan gerçek veya tüzel kişilerdir.

Ayıplı mal veya hizmet söz konusu olduğunda, tüketici bedelden indirim hakkını sadece satıcı ve sağlayıcıya karşı kullanabilir. Dolayısıyla üretici ve ithalatçıya karşı bu hakkın ileri sürülmesi söz konusu değildir.

Garanti süresi malın teslim tarihinden itibaren başlar ve asgari iki yıldır. Ancak, özelliği nedeniyle bazı malların garanti şartları, Bakanlıkça başka bir ölçü birimi ile belirlenebilir. Dolayısıyla mutlak bir asgari 2 yıllık süre söz konusu olmamaktadır.

Haksız şartın söz konusu olabilmesi için iki ko­şul aranır. Bunlardan ilki, sözleşmenin satıcı veya sağlayıcı tarafından tek taraflı olarak, müzakere edilmeksizin düzenlenmesi, ikincisi ise öngörülen sözleşme şartının tüketici aleyhine dengesizliğe sebep olmasıdır.

Tüketici hukukunda bir mal ya da hizmetin taşımak zorunda olduğu ortalama niteliklere sahip olmamasına ayıp adı verilir

Ayıp, aynı özellikteki tüm mal ve hizmetlerin objektif olarak sahip olması gereken lüzumlu niteliklerdeki eksiklikler şeklinde ortaya çıkmışsa objektif ayıptan söz edilir. Pantolonun fermuarının olmaması objektif nitelikte bir ayıptır.

Hukuki ayıp, tüketime konu mal veya hizmet açısından tüketicinin o mal veya hizmetten faydalanma olanağını azaltan ya da tamamen ortadan kaldıran hukuki yasaklama ya da sınırlamaların bulunması durumudur. Malın hacizli olması hukuki bir ayıptır.

Tüketiciye karşı sorumluluğun doğması için gereken koşullardan biri tüketicinin ayıbı bilmemesidir.

Teslim tarihinden itibaren ilk 6 ay içinde ortaya çıkan ayıpların teslim tarihinde zaten varolduğu karinesi kabul edilmiştir.

Ayıplı mal ve hizmetlerde genel olarak iki yıllık zamanaşımı süresi vardır.

Ayıplı ifa halinde tüketicinin sahip olduğu hakları kullanması, sorumluların kusurlu olmasına bağlı değildir.

Tüketicinin ayıplı mala karşı hakları dört tanedir: Sözleşmeden dönme, satış bedelinden indirim isteme, satılanın ücretsiz onarılmasını isteme, satılanın ayıpsız bir misli ile değiştirilmesini isteme

Tüketici malın ayıpsız misli ile değiştirilmesi hakkını kullandığında sorumlu olan kişi bu talebi 30 gün içinde yerine getirmelidir.

Kişilerin üzerinde bireysel hakimiyet kurabildiği her türlü nesne "mal"dır.

Konut amaçlı taşınmazlar TKHK kapsamında mal kavramı içine girmekle birlikte, dükkân amaçlı kullanılan taşınmazlar bu kapsamda sayılmaz.