TÜKETİCİ HUKUKU - Deneme Sınavı - 26

B şıkkı doğrudur. Serbest piyasa ekonomilerinin temelini rekabet oluşturur. Rekabet ortamında tüketiciye sunulan mal ve hizmetlerin kalitesi artar ve fiyatlar düşer. Dolayısıyla rekabeti koruyucu düzenlemeler tüketicilerin korunmasına da hizmet eder. Rekabet ortamında, tüketicinin serbestçe seçim yapabileceği çeşitli mal ve hizmetler yer alır. Rekabet ortamını korumak için ülkemizde Rekabetin Korunması Hakkında Kanun çıkarılmıştır

E şıkkı doğrudur. TKHK. m. 10/1’de teslim tarihinden itibaren ilk 6 ay içinde ortaya çıkan ayıpların teslim tarihinde zaten var olduğu karinesi kabul edilmiştir. Dolayısıyla ilk 6 ay içinde mal bozulmuşsa veya bir ayıp oluşmuşsa bu ayıbın teslim anında da var olduğu veya nedeninin teslim anında var olan bir ayıba dayandığı kabul edilir. Sorumluluktan kurtulmak isteyen satıcının bu karineyi çürütmesi yani, ayıbın teslim anında bulunmadığını ve teslim anındaki bir ayıp nedeniyle de oluşmadığını ispat etmesi gerekir.

A şıkkı doğrudur. Kanunda dikkat çeken bir diğer husus ise örtülü reklam yasağına ilişkindir. Reklam olduğu açıkça belirtilmeksizin yazı, haber, yayın ve programlarda, mal veya hizmetlere ilişkin isim, marka, logo veya diğer ayırt edici şekil veya ifadelerle ticari unvan veya işletme adlarının reklam yapmak amacıyla yer alması ve tanıtıcı mahiyette sunulması örtülü reklam olarak kabul edilir. Her türlü iletişim aracında sesli, yazılı ve görsel olarak örtülü reklam yapılması yasaktır (TKHK m.61/4).

Tüketicinin örgütlenmesi

C şıkkı doğrudur. Finanse edilmiş taksitle satımda tüketicinin satıcı veya hizmet sunana borçlanmış olduğu bedeli, tüketici yerine bir kredi kurumu ödemektedir. Basit taksitle satım da ikili bir ilişki söz konusu iken, finanse edilmiş taksitle satımda karşımıza üçlü bir ilişki çıkmaktadır. Banka ile satıcı arasında akdedilen sözleşme “çerçeve sözleşme”, satıcı ile tüketici arasında akdedilen “satım sözleşmesi” ve tüketici ile banka arasında akdedilen “tüketici kredisi sözleşmesi”dir. TKHK anlamında da tedarik kredisi ve finanse edilmiş taksitle satım olarak adlandırabileceğimiz krediler “bağlı kredi” olarak kabul edilmektedir.

on iki punto- bir

Subjektif

B şıkkı doğrudur. Kredi veren, sözleşmenin konusunu olan krediyi doğrudan tüketiciye teslim ederek bu borcundan kurtulur. Ancak bazı durumlarda, tüketici kendi tercihine bağlı olarak kredinin kendisine değil de üçüncü bir kişiye ödenmesini isteyebilir. Bu durumda tüketicinin, kredi verene mutlaka talimat vermesi gerekmektedir.

Tüketici, mevcut pazarda talepte bulunan sıfatıyla gereksinim duyduğu mal ve hizmetleri gidermeye çalışan kişidir.

Tüketici hukukunun temel amacı tüketicileri korumaktır. Tüketici hukuku hem özel hukuk hem de kamu hukuku niteliklerini barındıran bir karma hukuk dalıdır. Tüketici hukuku emredici kurallarla düzenlenmiş, devletin müdahalesinin yer aldığı, devletin korumacılık görevini üstlendiği bir hukuk dalıdır. Tüketici hukuku borçlar hukukundaki sözleşme özgürlüğüne de sınırlar çizer. Esasen Kanunun adından da amacın tüketiciyi korumak olduğu görülür. Ancak, tüketici hukuku daha önce de belirttiğimiz gibi, sadece tüketicinin korunmasından ibaret değildir. Kanunun 1. maddesinde tüketicinin yanında, kamu yararının korunmasının hedeflendiği de ortaya konulmakta ve bunu sağlamak için alınacak önlemlerden de söz edilmektedir.

Bir reklam yanlış veya yanıltıcı ise aldatıcı olarak kabul edilmektedir. Aldatıcı reklamın unsurları yanlış reklam, yanıltıcı reklam, reklamın tüketiciyi aldatma kabiliyeti olarak sıralanabilir. “En iyi”, “en
üstün”, “daha ucuz”, “en eski”, “en büyük”, “yegane”, “tek”, “erişilmez” gibi üstünlük bildirir ifadeler kullanılarak yapılan reklamlar yanlış veya yanıltıcı olmadıkları sürece aldatıcı reklam sayılmazlar. Eğer iddia edilen üstünlükler kanıtlanamıyorsa, yanlışsa veya doğru olmakla birlikte yanıltıcı, asalak reklama yol açacak nitelikte ise, o zaman aldatıcı reklam olarak kabul edilir.

Bir reklamın aldatıcı reklam olup olmadığının tespitinde en önemli ölçüt reklamda sunulan bilginin yalan veya yanlış olmasıdır. Yanlış reklam gerçeğe aykırı olan reklamdır ve esas itibariyle aldatıcıdır. Yanlış reklamda yer alan yalan veya yanlış bilgi aynı zamanda tüketicinin o malı satın alma kararını etkileyebilecek düzeyde olmalıdır. Reklamlarda bir ölçüde abartma makul karşılanmaktayken, bazı reklamlarda bu abartma o kadar barizdir ki, buna hiç kimsenin inanması beklenemez.

Bir reklamın aldatıcı sayılabilmesi için tüketicilerin aldanması veya aldanma ihtimalinin bulunması gerekir. Hiçbir tüketiciyi aldatamayacak derecede abartılı olan reklamlar aldatıcı reklam olarak kabul edilemez. Tüketicilerin aldanması veya aldanma ihtimalinin varlığı araştırılırken öncelikli olarak tüketici kitlesinin kimlerden oluştuğu ve bu kitleyi hedef alan reklamın hangi ölçüde tüketiciyi aldattığına bakılmalıdır.

Ayıplı mal ve hizmetler nedeniyle tüketicilerin uğramış oldukları zararlardan dolayı kimlerin, hangi koşullarda ve ne şekilde sorumlu olacakları önemli bir konudur. Tüketicilere karşı sorumlu olanlar TKHK’nın muhtelif maddelerinde belirlenmiş olup, satıcı, sağlayıcı, üretici, ithalatçı ve kredi veren tüketiciye karşı sorumlu tutulmuştur. Ayrıca, bu kişilerin sorumlu tutulabilmeleri için birtakım koşulların gerçekleşmesi gereklidir.

Tüketiciye karşı sorumluluğun doğması için, malın teslimi veya hizmetin ifası anında bir ayıbın bulunması, ayıbın mal veya hizmetin değerini veya
faydasını azaltması, ayıbın malın tüketiciye teslimi anında mevcut olması, tüketicinin ayıbı bilmemesi, ayıbın ispat edilmesi ve ayıbın süresi içerisinde ileri sürülmüş olması gerekmektedir.

Tüketicinin, ayıplı mal veya hizmet nedeniyle sahip olduğu hakları kullanabilmesinin bir koşulu da mal veya hizmetin ayıplı olduğunu ispat etmesidir. Ancak kanun koyucu, tüketicinin ispat yükü hakkında TKHK’da tüketici lehine bir karine getirmekte ve tüketicinin ispat yükünü hafifletmektedir. Şöyle ki, TKHK. m. 10/1’de teslim tarihinden itibaren ilk 6 ay içinde ortaya çıkan ayıpların teslim tarihinde zaten var olduğu karinesi kabul edilmiştir. Dolayısıyla ilk 6 ay içinde mal bozulmuşsa veya bir ayıp oluşmuşsa bu ayıbın teslim anında da var olduğu veya nedeninin teslim anında var olan bir ayıba dayandığı kabul edilir.

TKHK’nun 25’nci maddesine göre, belirli süreli tüketici kredisi sözleşmelerinde faiz oranı sabit olarak belirlenir. Sözleşmenin kurulduğu tarihte belirlenen bu oran tüketici aleyhine değiştirilemez. TKHK’nun 26/1’nci maddesinde ise daha geniş anlamda “belirli süreli kredi sözleşmesinin şartları, tüketici aleyhine değiştirilemez” denilmektedir. Bu hallerde özellikle faiz oranları, masraflar, komisyon ücretleri gibi hususlar sabittir ve sözleşmenin kurulmasından sonra ancak tüketici lehine indirilmeleri mümkündür. 

Buna karşılık, hukuki niteliği göz önüne alınarak, belirsiz süreli kredi sözleşmeleri bakımından faiz oranında değişiklik yapılabileceği kabul edilmekle birlikte, 26/2 hükmü ile bu değişikliğin yapılması ve yürürlüğe girmesi özel olarak ve oldukça ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiştir. 

Belirsiz süreli kredi sözleşmelerinde akdi faiz oranında değişiklik yapılması hâlinde, bu değişikliğin yürürlüğe girmesinden otuz gün önce, tüketiciye kağıt üzerinde veya kalıcı veri saklayıcısı aracılığıyla yazılı olarak bildirilmesi zorunludur. Bu bildirimde, yeni faiz oranının yürürlüğe girmesinden sonra varsa yapılacak ödemelerin tutarı, sayısı ile aralıklarının değişmesine ilişkin ayrıntılara yer verilir. Faiz oranının artırılması hâlinde, yeni faiz oranı geriye dönük olarak uygulanamaz. Tüketici, bildirim tarihinden itibaren en geç altmış gün içinde borcun tamamını ödediği ve kredi kullanmaya son verdiği takdirde faiz artışından etkilenmez (TKHK m.26). Bu düzenlemeye göre kredili mevduat hesabına ilişkin sözleşmeler ile kredi kartı sözleşmeleri gibi belirsiz süreli kredi sözleşmelerinde faiz oranında değişiklik yapılması mümkündür. Ancak değişikliğin yürürlüğe girmesinde otuz gün önce, tüketiciye kağıt ortamında yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı aracılığıyla bildirilmesi zorunludur. Diğer taraftan sözleşmede değişiklik yapma yetkisinin kullanılmasında Türk Medeni Kanununun 2’nci maddesinde düzenlenmiş olan hakkın kötüye kullanılması yasağının her zaman bir sınır teşkil ettiği unutulmamalıdır. Yani hakkın kötüye kullanılması olarak nitelendirebilecek ölçüde bir faiz veya masraf artırımı her zaman Türk Medeni Kanununun 2’nci maddesi denetimine tabidir. 

Tüketici kredisi sözleşmesi tam iki tarafa borç yükleyen bir sözleşmedir. Bu durumda öncelikle kredi verenin, kredi verme borcunu ifa etmesi gerekmektedir. Tüketici kredisi sözleşmesinde, kredi verenin herhangi bir hak talep edebilmesi için öncelikle sözleşmede kararlaştırılan miktarda krediyi tüketiciye vermesi gerekmektedir. Burada kredi verenin sözleşmeye dâhil olup olmamayı kararlaştırabilmesi için bir hakkı vardır ve bu da teminat isteme hakkıdır. 

Kredi verenin hakları; teminat isteme hakkı, verilen kredinin iadesini talep hakkı, temerrüt ve muacceliyet, faiz ve sair masrafları talep etme hakkıdır 

Objektif ayıp, malın veya hizmetin standartlarında tespit edilen ve doğal olarak malda ve hizmette bulunması gereken, bulunmadığı zaman tüketicinin ondan beklediği yararları azaltan ya da ortadan kaldıran ayıptır.

Malın ayıpsız misli ile değiştirilmesi hakkının seçilmesi durumunda bu talebin, satıcıya, üreticiye veya ithalatçıya yöneltilmesinden itibaren azami otuz iş günü içinde yerine getirilmesi zorunludur.

Tüketici Hukuku kapsamındaki malların kapsamına; alışverişe konu olan elektronik ortamda kullanılmak üzere hazırlanan yazılım, ses, görüntü ve benzeri gayri maddi mallar da girmektedir.

Sözleşmelere aykırılık subjektif ayıp kapsamındadır.

2 yıl