TÜKETİCİ HUKUKU - Deneme Sınavı - 16

Tüketici mahkemelerinde görülecek davalar basit yargılama usulüne göre yürütülecektir. Böylece normal mahkemelerden daha hızlı çalışmaları ve sorunları daha hızlı çözmeleri mümkün olacaktır. Dava açılması ve davaya cevap verilmesi dilekçe ile olur (HMK.m.317/1). Taraflar cevaba cevap ve ikinci cevap dilekçesi veremezler (HMK.m.317/3).  Cevap süresi, dava dilekçesinin davalıya tebliğinden itibaren iki haftadır.  İddianın genişletilmesi veya değiştirilmesi yasağı dava açılmasıyla; savunmanın genişletilmesi veya değiştirilmesi yasağı cevap dilekçesinin mahkemeye verilmesiyle başlar (HMK.m.319). Mahkeme, tarafların dinlenmesi, delillerin incelenmesi ve tahkikat işlemlerinin yapılmasınıi ki duruşmada tamamlar.

Reklam veren, iradesini önce açıkladığından dolayı, yapmış olduğu beyanın “öneri” niteliği taşıdığı düşünülebilir. Ancak öneri niteliği taşıması için yapılması hedeflenen sözleşmenin esaslı unsurlarını taşıması zorunludur. Burada açıklanan irade beyanının, sözleşmenin esaslı unsurlarını içermemesi durumunda “öneriye davet” olarak nitelendirilmesi gerekir. Eğer bir reklam içerisinde, sözleşmenin yapılması için gerekli bütün esaslı unsurlar mevcut ve sadece tüketicinin bu hususları kabulü ile hüküm ifade etmesi mümkün ise bu reklamın öneri olarak kabulü mümkündür.

Bir reklamın aldatıcı sayılabilmesi için tüketicilerin aldanması veya aldanma ihtimalinin bulunması gerekir. Hiçbir tüketiciyi aldatamayacak derecede abartılı olan reklamlar aldatıcı reklam olarak kabul edilemez. Tüketicilerin aldanması veya aldanma ihtimalinin varlığı araştırılırken öncelikli olarak tüketici kitlesinin kimlerden oluştuğu ve bu kitleyi hedef alan reklamın hangi ölçüde tüketiciyi aldattığına bakılmalıdır. Hedef kitle ortalama bir tüketici kitlesinden oluşuyorsa, bu tüketicilerin reklamla karşılaştığı andaki tepkileri yüzeysel, kabullenici, üstünkörü ve eleştiri getirmeyen bir yaklaşım olmaktadır. Konusunda uzman bir hedef kitleye yöneltilen reklamlarda ise bu çevrenin sorgulayıcı ve eleştirisel yaklaşımları karşısında reklam veren daha dikkatli davranmak zorundadır. Bir reklamın aldatıcı reklam olarak kabul edilebilmesi, öncelikle hedef kitlenin aldanması ya da aldanma ihtimalinin bulunmasına bağlıdır. Bir reklamın aldatıcı olup olmadığının saptanmasında esas itibariyle ortalama bilgi ve dikkat seviyesindeki tüketicilerin göz önüne alınması ve reklamın bu kişiler açısından aldatıcı olup olmadığının belirlenmesi gerekir. Ortalama Tüketici: Ticari veya mesleki olmayan amaçlarla hareket eden, tüketici işlemi ya da tüketiciye yönelik uygulamaların her aşamasında makul düzeyde bilgiye sahip olan gerçek veya tüzel kişidir.

Belli bir mal veya hizmetin reklamının yapılış amacı o mal veya hizmeti alacağı düşünülen ve yönlendirilmesi düşünülen kişilerdir ve bu kişiler hedef kitle olarak ifade edilir. Doğru Yanıt (B)’dir.

Karşılaştırmalı reklamlarda yer alan karşılaştırmaya konu iddialar sadece bağımsız araştırma kuruluşlarından alınmış belgeler ile değil, her hâlükârda üniversitelerin ilgili bölümlerinden veya akredite ya da bağımsız araştırma, test ve değerlendirme kuruluşlarından alınmış bilgi ve belgeler ile kanıtlanmak zorundadır. Doğru Yanıt (E)’dir.

Reklamın karşılaştırılan mal veya hizmetlerin kötü özelliklerine vurgu yapmaması Reklam İlkeleri Yönetmeliği hükümlerine göre karşılaştırmalı reklamlarda uyulması gereken kurallar içerisinde yer almaz. Esasen karşılaştırma yapılırken tüketiciye fayda sağlayacak hususlar, nesnel, ölçülebilir, sayısal verilere dayanan iddiaların; bilimsel test, rapor veya belgelerle ispatlanarak yapılabilecektir. Doğru Yanıt (B)’dir.

Çerçeve Sözleşme: İleride kurulması planlanan münferit sözleşmelerde geçerli olacak ortak hükümleri içeren ve bu sayede taraflar arasındaki sürekli ilişkinin temel ilkelerini belirleyen sözleşmedir.

Tüketici kredisi sözleşmesi rızai ve tam iki tarafa borç yükleyen bir sözleşmedir. Bazı yönleri ile kredi açma sözleşmesine benzer iken bazı yönleri ile de ödünç sözleşmesi ile benzeşmektedir.

Serbest tüketici kredisi, kredi veren tarafından herhangi bir kullanma kısıtlaması getirilmeksizin doğrudan nakit olarak verilebileceği gibi, kredili mevduat hesabı şeklinde de verilebilir. Bu sebeple, serbest tüketici kredilerini iki başlık altında toplayabiliriz. Doğrudan Nakit Olarak Verilen Tüketici Kredileri: Bu kredi türünde kredi veren, verdiği kredinin kullanımını tamamen tüketiciye bırakmaktadır. Tüketiciye doğrudan nakit olarak verilen bu kredide ya kredinin belli bir mal veya hizmetle hiçbir bağlantısı yoktur ya da mal veya hizmet belirlense bile kimden ve nasıl alınacağı hususları tamamen tüketiciye bırakılmıştır. Kredili Mevduat Hesabı: Kredi veren açısından verilen kredinin her türlü mal veya hizmet alımı ve tedariki için herhangi bir açıklama aranmaksızın verilen kredidir. Bu kredi hesabına sahip olan tüketicipara çekmek istediğinde eğer hesabında yeterli bakiye bulunmuyorsa, önceden kredi veren tarafından belirlenmiş bir limit dâhilinde hesabını eksi bakiyeye indirerek, kredi kullanabilmektedir. Bağlı Tüketici Kredisi Bağlı tüketici kredilerini de, tedarik kredisi ve finanse edilmiş taksitle satım olmak üzere ikiye ayırmak mümkündür. Tedarik Kredisi: Bu türünde kredi veren ile tüketici arasında ikili bir ilişki söz konusudur. Bu kredi türünde, kredi alan tüketicinin, krediyi belli bir mal veya hizmeti edinmek üzere kullanması gerekmektedir. Diğer bir ifade ile kredi veren krediyi, belli bir mal ve hizmetin finansmanı için sağlamaktadır. Ancak burada kredi veren ile satıcı ya da hizmet sunan arasında herhangi bir sözleşme söz konusu değildir. Mal veya hizmetin kimden karşılanacağı hususu tamamen tüketiciye bırakılmıştır. Finanse Edilmiş Taksitle Satım: Finanse edilmiş taksitle satımda tüketicinin satıcı veya hizmet sunana borçlanmış olduğu bedeli, tüketici yerine bir kredi kurumu ödemektedir. Basit taksitle satımda ikili bir ilişki söz konusu iken, finanse edilmiş taksitle satımda karşımıza üçlü bir ilişki çıkmaktadır. Banka ile satıcı arasında akdedilen sözleşme “çerçeve sözleşme”, satıcı ile tüketici arasında akdedilen “satım sözleşmesi” ve tüketici ile banka arasında akdedilen “tüketici kredisi sözleşmesi”dir.

İleride kurulması planlanan münferit sözleşmelerde geçerli olacak ortak hükümleri içeren ve bu sayede taraflar arasındaki sürekli ilişkinin temel ilkelerini belirleyen sözleşmeye çerçeve sözleşme denir

Tüketici kredisi sözleşmesinin unsurları; sözleşmenin tarafları, sözleşmenin konusu, teminatlardır.

Alacaklıyı alacağını önce borçludan isteme zorunluluğunda bırakabilen kefalet türüne adi kefalet denir.

Kartın ya da 16’ncı maddede belirtilen bilgilerin kaybolması veya çalınması halinde kart hamili, yapacağı bildirimden önceki yirmidört saat içinde gerçekleşen hukuka aykırı kullanımdan doğan zararlardan yüzelli Yeni Türk Lirası ile sınırlı olmak üzere sorumludur. Hukuka aykırı kullanımın, hamilin ağır ihmaline veya kastına dayanması veya bildirimin yapılmaması hallerinde bu sınır uygulanmaz.

Tüketici kredisinin belli bir süre ile sınırlı olarak ve bu süre içinde ödenme koşulu ile verildiği hallerde belirli süreli, bu nitelikte bir süre sınırlaması olmaksızın verildiği hallerde ise belirsiz süreli tüketici kredileri söz konusu olmaktadır. Bu ayırım özellikle kredi kartlarının da tüketici kredisi türlerinden biri olarak daha rahat kapsama alınabilmesi için yapılmıştır. Gerçekten de kredi kartı ya da kredili mevduat hesabı belirsiz süreli nitelik taşımaktadır.

Tedarik kredisi türünde, kredi alan tüketicinin, krediyi belli bir mal veya hizmeti edinmek üzere kullanması gerekmektedir. Diğer bir ifade ile kredi veren krediyi, belli bir mal ve hizmetin finansmanı için sağlamaktadır.

Belirli kişilerden veya belirli malların alınması şartına bağlı olarak verilen tüketici kredilerine bağlı tüketici kredisi denir. Bağlı tüketici kredilerinde banka ile satıcı arasında çerçeve sözleşme, satıcı ile tüketici arasında satış sözleşmesi ve banka ile tüketici arasında tüketici kredisi sözleşmesi olmak üzere üç ayrı sözleşme bulunmaktadır.

Belirli süreli tüketici kredisi sözleşmelerinde, tüketicinin taksitleri ödemede temerrüde düşmesi durumunda, kredi veren, borcun tamamının ifasını talep etme hakkını saklı tutmuşsa, bu hak ancak kredi verenin bütün edimlerini ifa etmiş olması, tüketicinin de birbirini izleyen en az iki taksidi ödemede temerrüde düşmesi hâlinde kullanılabilir. Kredi verenin bu hakkı kullanabilmesi için tüketiciye en az otuz gün süre vererek muacceliyet uyarısında bulunması zorunludur.

Tüketici kredisi sözleşmesinin; en az on iki punto büyüklüğünde, anlaşılabilir bir dilde, açık, sade ve okunabilir bir şekilde düzenlenmesi ve bir örneğinin, kâğıt üzerinde veya kalıcı veri saklayıcısı ile tüketiciye verilmesi zorunludur. Ayrıca Kredi alan, cayma hakkı olduğu konusunda bilgilendirilmediğini ileri sürüyor ise bunun aksini ispatla kredi veren yükümlüdür. Kredi alanın bu konuda bilgilendirilmediğini ispat etmek yükümlülüğü yoktur. Doğru Yanıt (D)’dir.

TKHK m.31/3’e göre, kart çıkaran kuruluşlar, tüketicilere yıllık üyelik aidatı ve benzeri isim altında ücret tahsil etmedikleri bir kredi kartı türü sunmak zorundadır. Bunun zorunlu olmadığını belirten ifade yanlıştır. Bunun dışındaki tüm ifadeler doğrudur. Doğru Yanıt (C)’dir.

Belirli süreli tüketici kredisi sözleşmelerinde, tüketicinin taksitleri ödemede temerrüde düşmesi durumunda, kredi veren, borcun tamamının ifasını talep etme hakkını saklı tutmuşsa, bu hak ancak kredi verenin bütün edimlerini ifa etmiş olması, tüketicinin de birbirini izleyen en az iki taksidi ödemede temerrüde düşmesi hâlinde kullanılabilir.

Belirli süreli tüketici kredisi sözleşmelerinde kalan borcun geri çağrılması da belli şartlara bağlanmıştır: Kredi verenin bütün edimlerini ifa etmiş olması, tüketicinin birbirini izleyen en az iki taksidi ödemede temerrüde düşmüş olması ve kredi verenin bu hakkı kullanabilmesi için tüketiciye en az otuz gün süre vererek muacceliyet uyarısında bulunulmuş olması. Doğru Yanıt (E)’dir.