TÜKETİCİ HUKUKU - Deneme Sınavı - 4

Tüketicilere mal sunan gerçek veya tüzel kişiler için "satıcı" kavramı kullanılır.

Aynı özellikteki tüm mal ve hizmetlerin objektif olarak sahip olması gereken lüzumlu niteliklerdeki eksiklikler objektif ayıp teşkil eder. Bir otomobilde direksiyonun bulunmaması da bu nitelikte bir ayıptır.

Bir malın sahip olması gereken renk, şekil, kalite vb. fiziki özelliklerde eksiklik bulunması durumunda maddi ayıp söz konusu olur.

Tüketici işlemleri açısından ayıptan söz edebilmek için, malın veya hizmetin değerini veya ondan beklenilen faydayı en azından azaltması aranır. Değer ve yararlanma olanağına hiç etki etmeyen hususlar ayıp olarak kabul edilmeyecektir. Tüketici hukukunda ayıbın neden olduğu değer kaybının ya da fayda azalmasının “önemli ölçüde” olması gerekmemekte iken, Borçlar Hukuku açısından, lüzumlu niteliklerdeki eksiklik nedeniyle ayıptan (objektif ayıp) söz edebilmek için maldaki değer ya da beklenen fayda eksikliğinin “önemli ölçüde” olması koşulu aranmaktadır (TBK. m. 219).

Kullanım ve yararlanma imkânını etkilemeyen ayıplardan dolayı satıcının sorumluluğu
yoluna başvurma olanağı yoktur. Örneğin satılan bir kitabın sayfalarından bir kaçının kıvrılmış, fakat sayfanın basımında hiçbir hata bulunmuyor ve yazıları açık biçimde okunabiliyorsa veya bir otomobilin görünmeyen kaportasının iç bölümünde boyada bir çizik varsa, bir ürünün ambalajı aşınmış ancak içindeki ürüne bir etkisi olmamışsa
bunlar ayıp olarak kabul edilmeyecektir.

TKHK’da tüketici işlemlerinde ayıptan dolayı sorumlu olanların kapsamı geniş olarak belirlenmiştir. Buna göre satıcı, sağlayıcı, üretici, ithalatçı ve kredi veren tüketiciye karşı sorumlu tutulmuştur. Türk Borçlar Kanunu’nda ise ayıptan dolayı sadece satıcı sorumlu olmaktadır (TBK. m. 219). Dolayısıyla, TKHK’ya göre ayıptan dolayı sorumluların kapsamı, TBK’ya göre sorumlu olanlardan daha geniştir. Böylelikle tüketiciler daha etkin bir korumaya sahip bulunmaktadır.

Tüketiciye karşı sorumluluğun doğması için, malın teslimi veya hizmetin ifası anında bir ayıbın bulunması, ayıbın mal veya hizmetin değerini veya faydasını azaltması, ayıbın malın tüketiciye teslimi anında mevcut olması, tüketicinin ayıbı bilmemesi, ayıbın ispat edilmesi ve ayıbın süresi içerisinde ileri sürülmüş olması gerekmektedir. Ayıptan sorumlu olanlar ise  satıcı, sağlayıcı, üretici, ithalatçı ve kredi verendir.

Tüketici işlemlerine konu edilen bir malın ayıplı çıkması durumunda tüketicilerin sahip oldukları haklar TKHK. m. 11’de düzenlenmiştir. Anılan hükme göre tüketiciler;
• sözleşmeden dönme,
• satış bedelinden indirim isteme,
• satılanın ücretsiz onarılmasını isteme,
• satılanın ayıpsız bir misli ile değiştirilmesini isteme seçimlik haklarına sahip olmaktadır.

Satıcı, sağlayıcı veya kredi veren ile tüketici arasındaki sözleşmede yer alan haksız şartlar geçersiz olacaktır. Yok sayılan bu hükümler olmadan da sözleşme ayakta durabiliyorsa sözleşmenin geri kalanı varlığını korur. Yani haksız şartlar var diye her koşulda sözleşme mutlaka hükümsüz hale gelmez.

19. yüzyılda Amerika Birleşik Devletleri’nde

1872

Dava Etme Hakkı

Bilgilendirilme Hakkı

Sübjektif sistem

İhbar

Bilgilendirilme Hakkı

7

27

I,II ve IV.

Bir reklamın, Kanunlara, Reklam Kurulunca belirlenen ilkelere, genel ahlaka, kamu düzenine, kişilik haklarına uygun, dürüst ve doğru olması gerekir.