TÜKETİCİ HUKUKU - Deneme Sınavı - 20

D şıkkı doğrudur.  Dolaylı olarak tüketicileri koruyucu bir takım yasalar çıkarılmıştı. Bunların en önemlilerini şu şekilde sıralayabiliriz: • 1928 tarihli “İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarlar Kanunu • 1930 tarihli “Umumi Hıfzı Sıhha Kanunu • 1930 tarihli “Ticarette Tağşişin Men’i Kanunu”, 1931 tarihli “Ölçü ve Ayarlar Kanunu • 1936 tarihli “Endüstriyel Mamulatın Maliyet ve Satış Fiyatlarının Kontrolü ve Tespiti Hakkında Kanun • 1938 Tarihli “Pazarlıksız Satış Mecburiyetine Dair Kanun • 1960 tarihli “Türk Standartları Enstitüsü’nün Kuruluşuna Dair Kanun

C şıkkı doğrudur. Tüketicinin temel hakları şunlardır: • Temel İhtiyaçları Karşılama Hakkı • Sağlık ve Güvenliğin Korunması Hakkı • Ekonomik Çıkarların Korunması (Tercihte Bulunma) Hakkı • Bilgi Edinme (Bilgilendirilme) Hakkı • Eğitilme Hakkı • Tazmin (Zararların Giderilmesi) Hakkı • Örgütlenme ve Temsil Edilme (Sesini Duyurma) Hakkı • Sağlıklı bir Çevrede Yaşama Hakkı

B şıkkı doğrudur.  Günümüzde bu temel haklar yanında ısınma, aydınlanma, içecek, ulaşım, haberleşme vb. tüketicilerin temel hakları olarak kabul edilmektedir.

E şıkkı doğrudur. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nda da sağlık ve güvenliğin korunması ile ilgili düzenlemelere yer verilmiştir. Anayasa’nın “Kişinin Hakları ve Ödevleri” kısmının ilk maddesinde “Herkes, yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir” denilerek bu hak açıkça ortaya konulmuştur. Ayrıca Anayasa’nın 17. Maddesi ile kişinin dokunulmazlığı ve maddi manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkı; 56. Maddesinde yer alan sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkı tüketicinin sağlık ve güvenliğinin korunmasına ilişkin tüketici hukuku kapsamında bir haktır.

A şıkkı doğrudur. Tüketicilerin bilinçli bir seçim yapabilmeleri için onlara gerekli ve doğru bilgilerin verilmesi gerekir. Haksız ticari uygulamalara karşı tüketiciyi korumak amacıyla, tüketicinin ürünün kalitesi, miktarı, etkisi, saflığı, standartları ve fiyatı hakkında bilgi sahibi olmak hakkı anlamına gelir. Bu hak tüketicileri dürüst olmayan veya yanıltıcı reklam ve etiketlemelere ve paketlemelere karşı korur. Tüketiciyi belirli bir mal ile ilgili, örneğin malın varlığı ve nitelikleri hakkında, bilgilendirerek tüketicilerin bu malı bilerek satın almalarını sağlamak üreticilerin ve satıcıların yararınadır. Bu nedenle de bu bilgilendirmelerin satıcı veya sağlayıcılar tarafından yapılması gerekir. Tüketicilerin bu haklarını korumaya yönelik olan mevzuata şunları örnek gösterebiliriz: • Etiket, Tarife ve Fiyat Listeleri Yönetmeliği • Ticari Reklam ve İlanlara İlişkin İlkeler ve Uygulama Esaslarına Dair Yönetmelik

A şıkkı doğrudur. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun ayıplı mallarla ilgili 11. maddesi tüketicinin seçimlik haklarını düzenlemekte olup, Tazmin hakkına ilişkindir. Anılan maddeye göre, “malın ayıplı olduğunun anlaşılması durumunda tüketici; (a) Satılanı geri vermeye hazır olduğunu bildirerek sözleşmeden dönme, (b) Satılanı alıkoyup ayıp oranında satış bedelinden indirim isteme, (c) Aşırı bir masraf gerektirmediği takdirde, bütün masrafları satıcıya ait olmak üzere satılanın ücretsiz onarılmasını isteme, (ç) İmkân varsa, satılanın ayıpsız bir misli ile değiştirilmesini isteme, seçimlik haklarından birini kullanabilir.  Ayrıca tüketici herhangi bir zarara uğramışsa bu seçimlik haklarından biri ile birlikte 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu hükümleri uyarınca tazminat da talep edebilecektir.

B şıkkı doğrudur. Ülkemizdeki sivil tüketici örgütlerinden bazılarına şunlar örnek verilebilir: • Tüketici Hakları Derneği (THD) • Tüketici Koruma ve Dayanışma Birliği (TÜKO-BİR) • Tüketiciyi Koruma Derneği (TÜKO-DER) • Tüketiciler Derneği (TÜDER) • Müstakil Tüketiciler Birliği • Tüketici Dernekleri Federasyonu (TÜDEF) • Tüketim Kooperatifi Merkez Birliği • Tüketici ve Çevre Eğitim Vakfı (TÜKÇEV) Uluslararası örgütlerden bazıları da şunlardır: • Uluslararası Tüketiciler Örgütü (IOCU) • Avrupa Tüketici Birlikleri Bürosu (BEUC) • Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) • Uluslararası Standartlar Örgütü (ISO

C şıkkı doğrudur. Tüketici hukuku kuralları emredicidir; tüketici hukukunun en önemli özelliklerinden biri de, bu hukuk dalının tüketici sözleşmelerini düzenleyen özel hukuk nitelikli kurallarının dahi emredici kurallar olmasıdır. Bunun nedeni, pazarda güçsüz durumda olan tüketicileri toplum yararını da dikkate alarak sınırsız sözleşme özgürlüğünün yaratabileceği olumsuz sözleşme şartlarına karşı korumak suretiyle kamu düzenini sağlamaktır.

B şıkkı doğrudur. Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanunun kabul ediliş nedenlerini şu şekilde sıralayabiliriz: • 1 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe giren 2011 tarihli 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ve 11 Ocak 2011 tarihli Türk Borçlar Kanunu ile uyumun sağlanması • Uygulamada karşılaşılan sorunların giderilmesi • Avrupa Birliği Yönergeleri ile uyum sağlanması • Satış yöntemlerinin değişmesi ve yeni satış yöntemlerinin ortaya çıkışı • Mevcut cezalarda değişikliğin gerekli olması

D şıkkı doğrudur. TKHK anlamında mal kavramına öncelikle alışverişe konu olan taşınır eşyalar dâhil olmaktadır. Taşınır mal, özüne zarar vermeden yeri değiştirilebilen mallardır. Canlı, cansız hayvanlar ile tarım ve hayvancılık ürünleri de taşınır mal kapsamındadır. Taşınır mal, bağımsız bir işleve sahip olabileceği gibi bir başka taşınır ya da taşınmazın bütünleyici parçası durumunda da olabilir. Örneğin, otomobilin motoru veya binada kullanılan su tesisatı TKHK kapsamında mal sayılacaktır.

E şıkkı doğrudur. Ayıplı Hizmet, sağlayıcı tarafından bildirilen reklam ve ilanlarında veya standardında veya teknik kuralında tespit edilen nitelik veya niteliği etkileyen niceliğine aykırı olan ya da yararlanma amacı bakımından değerini veya tüketicinin ondan beklediği faydaları azaltan veya ortadan kaldıran maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikler içeren hizmetlerdir.

B şıkkı doğrudur. Ayıplı mal veya hizmetin söz konusu olacağı ikinci durum, mal veya hizmeti sunanlar tarafından yapılan tek taraflı bildirimlere aykırılıktır. Malın veya hizmetin belli niteliklere sahip olduğunu ifade eden bu bildirimler, ambalajda, etikette, tanıtım ve kullanım kılavuzunda, internet sayfasında ya da reklam ve ilanlarda yer alan, genele yapılmış bildirimler olabilir. Doğrudan alıcıya karşı olmasa bile kamuya yapılmış olan bu tür bildirimlerden alıcının haberdar olduğu ve bu bilgi ışığında sözleşmeyi kurduğu varsayılacağından bu bildirimlere aykırılık ayıp oluşturur. Bunun yanında, mal veya hizmetin nitelikleri bizzat satıcı tarafından belirli bir tüketiciye vaat edilmiş de olabilir. Örneğin, fotoğraf makinesinin su altında da fotoğraf çekebildiği, tanıtım kılavuzunda yazmasına veya bizzat satıcısı tarafından söylenmiş olmasına rağmen, su içinde fotoğraf çekemediğinin anlaşılması, ya da paslanmaz denilerek satılan mutfak eşyasının paslanması durumlarında ayıp söz konusu olacaktır.

A şıkkı doğrudur. Objektif ayıp, aynı özellikteki tüm mal ve hizmetlerin objektif olarak sahip olması gereken lüzumlu niteliklerdeki eksiklikler şeklinde ortaya çıkabilir. Örneğin her otomobilin emniyet kemerlerinin olması, normal bir gömleğin düğmelerinin olması ya da her bir sabunun belli oranda temizleme gücünün olması gereklidir. Satıcının, bu çeşit ayıpların bulunmadığını belirtmesi ya da vaat etmesi gerekmez. Bunlar, malın veya hizmetin standartlarında tespit edilen ve doğal olarak malda ve hizmette bulunması gereken, bulunmadığı zaman tüketicinin ondan beklediği yararları azaltan ya da ortadan kaldıran ayıplardır.

C şıkkı doğrudur. Hukuki ayıp, tüketime konu mal veya hizmet açısından tüketicinin o mal ya da hizmetten faydalanma olanağını azaltan ya da tamamen ortadan kaldıran hukuki yasaklama ya da sınırlamaların bulunması durumudur. Örneğin, ürünün kullanımı veya hizmetin sunumu için gerekli izin belgelerinin sağlanmaması, satılan malın hacizli olması, satın alınan bilgisayardaki işletim programının lisanssız olması gibi durumlarda hukuki ayıp oluşacaktır.

C şıkkı doğrudur.  Kural olarak, satılanın yarar ve hasarı taşınır satışlarında zilyetliğin devri, taşınmaz satışlarında ise tescil anına kadar satıcıya, zilyetliğin devri veya tescil anından sonra alıcıya aittir (TBK. m. 208). TKHK. m. 8’de de ayıbın teslim anında var olması aranmaktadır. Dolayısıyla ayıplı maldan dolayı bir sorumluluğun doğabilmesi için ayıbın, taşınırlarda malın teslimi anında, taşınmazlarda ise tescil anında var olması gerekir. Teslim veya tescilden önce var olan ayıplardan dolayı tüketiciye karşı sorumluluk doğacaktır. Teslim ya da tescilden sonra oluşmuş hasarlara  alıcı katlanmak zorundadır. Bununla birlikte, sonradan ortaya çıkmış olsalar dahi, imalat hatasında yahut teslim veya tescil anından önce var olan bir nedenden dolayı oluşmuş ayıplardan da tüketiciye karşı sorumluluk doğacaktır. Örneğin, bir elbisenin satın alındıktan sonra çok çabuk eskimesi, üretiminde kullanılan malzemelerdeki bir hatadan kaynaklanabilir.

D şıkkı doğrudur. Ayıplı mal veya hizmetler nedeniyle sorumlulara başvurabilmenin bir koşulu da, başvurunun belirli süreler içerisinde yapılmış olmasıdır. Şöyle ki; ayıplı mal nedeniyle sorumlu tutulanlar, ayıp daha sonra ortaya çıkmış olsa bile malın tüketiciye teslimi tarihinden itibaren iki yıllık zamanaşımı süresince sorumlu olurlar (TKHK. m. 12). İkinci el satışlarda da satıcının ayıplı maldan sorumluluğu bir yıldan  az olamaz

A, B, ve C şıkkı yanlıştır. Tüketicinin sözleşmeden dönme hakkını kullanılmasıyla, satıcı veya sağlayıcı ile tüketici arasındaki sözleşme ilişkisi ortadan kalkmış olur. Taraflar arasındaki satım veya hizmet sözleşmesi bir tasfiye ilişkisine dönüşür. Tüketicinin ödemiş olduğu bedelin tümü derhâl tüketiciye iade edilir. Bunun karşılığında tüketicinin de elindeki ayıplı malı iadesi gerekir. D şıkkı yanlıştır. Tüketici ayrıca mal için yaptığı zorunlu ve faydalı masraflarını da isteyebilir. Ayrıca lüks masraflar için kendisine bir karşılık önerilmedikçe ve mala zarar vermeden ayrılması mümkün ise mala yaptığı lüks eklemelerini ayırıp alabilir. E şıkkı doğrudur. ine, mal, “asıl şey” ve “eklenti”lerden oluşuyorsa, satılanın aslı için satıştan dönülmesi, ayrı satış bedeli gösterilerek satılmış olsalar bile, eklentilerini de kapsar; fakat eklentiler için dönme, satılanın aslını kapsamaz (TBK. m. 230).
Örneğin

B şıkkı doğrudur. Kullanım ömrü; malın, tüketiciye teslim tarihinden başlayan ve Satış Sonrası Hizmetler Yönetmeliğine ekli listede yer alan her mal grubu için tespit edilen süreleri ifade eder.

D şıkkı doğrudur. Güven ilkesi: Türk hukukunda sözleşmelerin yorumu konusunda güven ilkesinden yararlanılır. Buna göre, muhataba karşı irade beyanının, muhatabın dürüstlük kuralı çerçevesinde bildiği veya bilmesi gereken bütün olguları göz önünde tutarak vermesi gereken anlamda hüküm doğuracağı kabul edilir.

C şıkkı doğrudur. Bir reklamın aldatıcı reklam olup olmadığının tespitinde en önemli ölçüt reklamda sunulan bilginin yalan veya yanlış olmasıdır. Yanlış reklam gerçeğe aykırı olan reklamdır ve esas itibariyle aldatıcıdır. Yanlış reklamda yer alan yalan veya yanlış bilgi aynı zamanda tüketicinin o malı satın alma kararını etkileyebilecek düzeyde olmalıdır. Reklam bünyesinde hem objektif hem de subjektif hususları barındırmaktadır. Objektif hususlar, reklamı yapılan mal veya hizmetin ticari değerini belirleyen, bu mal veya hizmetin arkasında duran işletmenin gücünü ve kapasitesini ortaya koyan, bilim ve teknoloji ile standartları belirlenmiş, mesleki anlamda kamu kurumları ve kamuoyu tarafından kabul gören kriterlerdir. Subjektif hususlara baktığımızda, reklamı yapılan mal veya hizmetin kesin kriterleri ve standartları tanımlanmamış, kişi, yer ve zamana göre farklı algılanmalara neden olacak nisbi özellikleri şeklinde adlandırmak mümkündür.