TÜKETİCİ HUKUKU - Deneme Sınavı - 1

1985 yılına gelinceye kadar Türkiye’de tüketiciyi koruyucu hükümler başlangıçta genel hukukun bir parçası olarak çeşitli kanun, tüzük ve yönetmeliklerde yer almıştır. Daha sonraları, özellikle Türkiye ile Avrupa Birliği arasında kurulan Gümrük Birliğinin 1997 yılında yürürlüğe girmesinden önce, mevzuatın Avrupa Birliği mevzuatına uyumlu hale getirilebilmesi için bir takım düzenlemelere gerek duyulmuştur. Tüm bu gelişmeler sonucunda Türkiye’de 4077 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hazırlanmış ve 1995 yılında kabul edilmiştir.

Bilgi edinme hakkı temel tüketici haklarından biridir. Tüketicinin bilgilendirilmesi, tüketicilerin korunması açısından önemli bir işleve sahiptir. Bilgi edinme hakkı, tüketicilerin kendi serbest iradeleriyle karar vermelerine yardımcı olacak bilginin sağlanmasını, satın alacağı tüm mal ve hizmetler ile bu mal ve hizmetleri üreten, satan ve sunan kuruluşlara ait bilgilerin doğru, tutarlı ve eksiksiz olarak zamanında tüketicilere verilmesini ifade eder.

Tüketicilerin Sorumlulukları Nelerdir?

• Sorgulayıcılık: Mal ve hizmetlerin kalitesiyle ilgili düzenlemeler konusunda sorgulayıcı olmak

• Katılımcılık: Adil bir alışveriş olmasını sağlamalı ve kendini savunmalı

• Sosyal Sorumluluk: Davranışlarının toplumun diğer kesimlerinin üzerindeki etkilerine ilgili ve duyarlı bir sosyal sorumluluk ile hareket etmelidir.

• Ekolojik Sorumluluk: Fiziksel çevre üzerinde tüketici kararlarının etkilerine çok fazla duyarlılık göstermek

• Dayanışma: En iyi ve en etkili davranış, tüketici yararına yeterli ilginin gösterilmesini sağlamak amacıyla birlikte güçlü ve etkili olabilecek tüketici gruplarının oluşumu için işbirliği yapmaktır.

Tüketici kavramı ise, son yüzyılda ortaya çıkan
bir kavramdır. Günümüzdeki anlamıyla tüketici
kavramı 19. yüzyılda ele alınmıştır. Gümrük duvarlarının
kaldırılması ve ekonomik bütünleşmelerin
kurulması, piyasaya sunulan mal ve hizmetlerin
artmasına neden olmuştur.

Toplumsal bir sorun olan tüketicinin korunmasıyla ilgili ilk haklar bildirgesini de Amerika Birleşik Devletleri Başkanı J. F. Kennedy Temsilciler Meclisi’nde 15 Mart 1962 tarihinde yaptığı konuşmayla ilân etmiştir.

Federal Ticaret Komisyonu Kanunu’nu genişleten
ve tüketicinin, aldatıcı reklamlara karşı korunması
ve tüketicinim bilgilendirilmesi ile ilgili
hükümler içeren “Wheeler-Lea Kanunu”,
• 1965 yılında çıkarılan “Doğru Ambalajlama
ve Etiketleme Kanunu”,
• 1966 yılında çıkarılan “Motorlu Araçlar
Güvenlik Kanunu”,
• 1966 yılında çıkarılan “Çocuk Güvenliği
Kanunu” ile “Sigara Etiketleme Kanunu”,
• 1968 yılında çıkarılan “Tüketici Kredileri
Koruma Kanunu”,

Tüketici hakkı kavramı daha önce de ifade ettiğimiz
gibi, ilk kez ABD’de başkan Kennedy tarafından
kullanılmış ve dört temel tüketici hakkından
söz edilmiştir:
• Tüketicinin bilgi edinmesi
• Tüketicinin sesini duyurması
• Tüketicinin tazmin edilmesi
• Tüketicinin örgütlenmesi
Avrupa Birliği’nde ise, 1975’te

Avrupa Birliği’nde ise, 1975’te Avrupa tüketici
hakları beyannamesi niteliğinde bir belge sayılan 1.
Tüketici Programında da beş temel tüketici hakkından
söz edilmiştir:
• Tüketicinin sağlığının ve güvenliğinin korunması
hakkı
• Tüketicinin ekonomik çıkarlarının korunması
hakkı
• Tüketicinin tazmin (zararların giderilmesi)
hakkı
• Tüketicinin bilgilendirme ve eğitim hakkı
• Tüketicinin temsil edilme hakkı

Birleşmiş Milletler Deklarasyonunda, Avrupa
Birliği’nin ortaya koyduğu bu beş hak geliştirilmiştir.
Böylece sekiz temel tüketici hakkı ortaya
konulmuştur:
• Temel İhtiyaçları Karşılama Hakkı
• Sağlık ve Güvenliğin Korunması Hakkı
• Ekonomik Çıkarların Korunması (Tercihte
Bulunma) Hakkı
• Bilgi Edinme (Bilgilendirilme) Hakkı
• Eğitilme Hakkı
• Tazmin (Zararların Giderilmesi) Hakkı
• Örgütlenme ve Temsil Edilme (Sesini Duyurma)
Hakkı
• Sağlıklı bir Çevrede Yaşama Hakkı

Tüketicilerin Sorumlulukları Nelerdir?
• Sorgulayıcılık
Mal ve hizmetlerin kalitesiyle ilgili düzenlemeler konusunda sorgulayıcı olmak
• Katılımcılık
Adil bir alışveriş olmasını sağlamalı ve kendini savunmalı
• Sosyal Sorumluluk
Davranışlarının toplumun diğer kesimlerinin üzerindeki etkilerine ilgili ve duyarlı bir sosyal sorumluluk
ile hareket etmelidir.
• Ekolojik Sorumluluk
Fiziksel çevre üzerinde tüketici kararlarının etkilerine çok fazla duyarlılık göstermek
• Dayanışma
En iyi ve en etkili davranış, tüketici yararına yeterli ilginin gösterilmesini sağlamak amacıyla birlikte
güçlü ve etkili olabilecek tüketici gruplarının oluşumu için işbirliği yapmaktır.

Tüketici hukukunun temel amacı tüketicileri
korumaktır. Ancak, tüketici hukuku tüketicinin
korunmasını da içeren daha geniş bir kavramdır.
Tüketici hukuku hem özel hukuk hem de kamu
hukuku niteliklerini barındıran bir karma hukuk
dalıdır

Tüketiciden alınmış şahsi teminatların adi kefalet hükümlerine; tüketiciye alacaklarına karşı verilmiş şahsi teminatların ise müteselsil kefalet hükümlerine tabi olmaması

Nama yazılı kıymetli evrak

19. yy ortaya çıkmaya başlamıştır

Tüketicinin dava edilme hakkı

Eğitim ve öğretim hakkı

satın alınan mal ya da hizmetlerin öngörülen nitelikte olmaması, yani ayıplı çıkması durumunda; ayıplı malın geri alınması, değiştiril- mesi, ayıplı hizmetin yeniden görülmesi ve bunun gibi ayıpların ve neden oldukları her türlü maddi, hukuki ve ekonomik zararların karşılanmasına tazmin hakkı denir

kamu yararına uygun olarak tüketicinin sağlık ve güvenliği ile ekonomik çıkarlarını koruyucu, zararlarını tazmin edici, çevresel tehlikelerden korunmasını sağlayıcı, tüketiciyi aydınlatıcı ve bilinçlendirici önlemleri almak, tüketicilerin kendilerini koru- yucu girişimlerini özendirmek ve bu konulardaki politikaların oluşturulmasında gönüllü örgütlen- meleri teşvik etmeye ilişkin hususları düzenlemektir