TOPRAK BİLGİSİ VE BİTKİ BESLEME

Toprak çözeltisinde bulunan Ca, genç kök uçları tarafından alınmaktadır. Bu nedenle yeni köklerin oluşmasını engelleyen düşük sıcaklık, yetersiz havalanma gibi etmenler Ca alımını güçleştirmektedir.

Elmalarda siyah noktalı (acı benek) ve pütürlü bir görünüm, kerevizde meyve içi kararması, domates ve biberde meyve çiçek burnunda çürümeler, Ca noksanlığının meyvelerde gözlenen belirtileridir.

Magnezyum noksanlığına duyarlık yönünden marul, karnabahar, lahana, havuç, soğan, bezelye ilk sıralarda yer almakta; kereviz, ıspanak, pırasa, mısır, fasulye Mg noksanlığına az duyarlı bitkiler olarak sıralanmaktadır.

Yaprak hücrelerinde bulunan Mg’un en az % 25’i kloroplastlardadır.

Yaprak epidermal hücreleri arasında yer alan, bitkide gaz alış verişlerini sağlayan, açılıp kapanma özelliğindeki yapılara Stoma denir.

Soya fasulyesi Na alımı en az grup arasında yer alır.

Kalsiyumun bitkilerde genç yapraklara, meyvelere ve büyüme uçlarına taşınması büyük oranda odun boruları (ksilem) tarafından gerçekleşmekte; soymuk (floem) borularının Ca taşınmasında rolü yok denecek kadar az olmaktadır. Bu nedenle Ca; bitkilerde haraketsiz (immobil) bir elementtir.

Magnezyum noksanlığına duyarlık yönünden marul, karnabahar, lahana, havuç, soğan, bezelye ilk sıralarda yer almakta; kereviz, ıspanak, pırasa, mısır, fasulye Mg noksanlığına az duyarlı bitkiler olarak sıralanmaktadır.

Bitkilerde kükürt % 0,1-0,5 arasında bulunur. Bazı bitkilerin S içerikleri Ca, P ve Mg içeriklerinden daha yüksektir. Lahana, şalgam, hardal gibi bitkilerde çok yüksek miktarlarda olup, bu bitkiler S taşıyıcıları olarak da tanımlanmaktadırlar.

Bitkiler Na alımlarına göre 4 grup altında toplanmıştır.

Yüksek: Hayvan pancarı, şeker pancarı, ıspanak, yemeklik pancar.

Orta: Lahana, hindistan cevizi, pamuk, acı bakla, yulaf.

Az: Arpa, keten, darı, kolza, buğday.

Çok az: Kaplıca buğdayı, mısır, çavdar, soya fasulyesi.

Bitkilerin Na gereksinimleri kimyasal gübrelerle ve ahır gübresiyle olduğu kadar bitkisel ve hayvansal kökenli atıklarla da karşılanabilir. Tın bünyeli topraklarda yetiştirilen natrofilik bitkiler için N-P-K’lu gübrelere ek olarak 75-100 kg Na ha-1 ve kumlu topraklarda ise 150 kg Na ha-1 uygulanması önerilmiştir.

N, P, K birincil makro besin elementleri ya da temel besin elementleri; Ca, Mg, S de ikincil makro besin elementleri ya da yardımcı besin elementleri şeklinde değerlendirilir.

Biotin, tiamin, niasin ve riboflavin gibi vitaminlerin de temel ögeleridir.

Yapraklarda ortaya çıkan kloroz (sarılık) belirtisi diğer birçok besin element noksanlıklarının neden olduğu belirtilerden farklı olarak yaprağın her tarafında tekdüze görülmektedir.

Bitkilerin P alımı topraklardaki formlarına, bitki çeşidine, bitkinin katyon absorbsiyon özelliğine, kök gelişmesine, kök tüylerinin uzunluğuna, kimi bitkilerin beslenme durumuna, rizosfer pH’sına bağlıdır. Uygun gelişme koşullarında daha fazla bulunmaları nedeniyle H2PO4 - iyonu halinde alınmalarına daha fazla rastlanır.

Fosfor, bitkinin fotosentez, solunum, enerji transferi (ATP), gen aktarımı (DNA), şeker ve nişasta gibi maddelerin taşınması ve depolanması, çiçek ve meyve oluşumu, ilk kök oluşumu ve gelişimi, hücre bölünmesi ve yeni hücre oluşumu; karbonhidratların, hormon, protein ve enerjiye dönüştüğü birçok olayda etkilidir. Meristem dokularının büyümesini düzenlemektedir. Tohum oluşumunda etkilidir ve bitkinin diğer bölümlerine göre tohumdaki içeriği yüksektir.

Fosfor noksanlığının giderilmesinde genellikle triple süper fosfat (TSP, %43 P2O5), monoamonyumfosfat (MAP, %48 P2O5), diamonyumfosfat (DAP, %46 P2O5) gübreleri kullanılmaktadır.

Potasyumun bitkiler tarafından alımı bitkisel etmenler, toprak etmenleri, toprağın su içeriği, katyon değişim kapasitesi, diğer bitki besin elementleri, toprak havalanması, toprak sıcaklığı, toprak pH’sına bağlı olarak değişim gösterir.

Bitkide potasyum noksanlığı durumunda karbonhidrat metabolizması bozulur, yaprak ve sapların dışa yakın hücrelerinin yapısında, selüloz ve lignin miktarı ile kütikula tabakası incelirken, zayıf sap ve gövde oluşumu bitkilerin hastalık ve zararlılara karşı dayanıklılığının azalmasına yol açar.

Elmalarda siyah noktalı (acı benek) ve pütürlü bir görünüm, kerevizde meyve içi kararması, domates ve biberde meyve çiçek burnunda çürümeler, Ca noksanlığının meyvelerde gözlenen belirtileridir.