TOPRAK BİLGİSİ VE BİTKİ BESLEME

Yaşayan organizmaların bünyesinde % 60-95 kadar su bulunmaktadır.

Su molekülünde oksijen atomunun iki yanında yer alan hidrojenlerin 103°-106° (ortalama 104.5°) açı yapacak şekilde yerleşmesiyle bir yapı oluşmuştur.

Farklı iki madde arasında var olan ve bu iki maddenin birbirine tutunmasını sağlayan çekim kuvvetidir.

Diffüzyon, herhangi bir maddeye ait molekül, atom, iyon gibi parçacıkların ortamda dinamik bir denge kuruluncaya dek gelişi güzel hareketlerle, çeşitli yönlere gidip gelerek yayılmaları ve büyük konsantrasyona sahip alandan, küçük konsantrasyona sahip alana geçmeleridir.

Sadece suya geçirgen olan, yani seçici geçirgen bir zarla ayrılmış ortamda, suyun konsantrasyonunun fazla olduğu yönden az olduğu yöne doğru, su potasiyellerini eşitleme eğilimiyle geçi­şine osmoz denir.

Canlı bir bitki hücresi osmotik basıncı hücre osmotik basıncına eşit olan, yani izotonik çözelti içinde bekletilirse birim zamanda hücreye giren ve çıkan su mik­tarı eşit olacağı için herhangi bir değişiklik gözlenmez.

Tohumun çimlenmesi birincil (primer) kök çıkışıyla başlar

Genç bir kökün uç kısmından boyuna kesiti (Şekil 8.4) incelenirse; en uçta me­kanik yıpranmaları engelleyen kök başlığı (kaliptra) görülür.

Karasal bitkilerin su ve mineral madde alınımında asal öneme sahip bulunan kök ucu çevresinde rizosfer adı verilen ve kökte gerçekleşen metabolizma olayları sonucunda işlevsellik kazanan özel bir yöre bulunmaktadır.

Kök yüzeyine gelen besin elementleri daha sonra izle­yen iki mekanizmayla bitki yapısına alınarak yani absorbe edilmektedir. Pasif ve aktif absorbsiyon olarak iki çeşitti

Endotermik: Gerçekleşirken dışarıdan ısı formunda enerji alan işlem veya tepkimedir.

Ekzotermik: Gerçekleşirken dışarıya ısı formunda enerji salan işlem veya tepkimedir.

Adhezyon: Farklı iki madde arasında var olan ve bu iki maddenin birbirine tutunmasını sağlayan çekim kuvvetidir.

Kohezyon: Maddenin kendi moleküleri, yani aynı cins moleküller arasındaki çekim gücüdür.

Transpirasyon: Su diffüzyonla buhar olarak bitkiden uzaklaşması

Doğru cevap B'dir.

Su diğer birçok sıvıya göre daha fazla maddeyi çözme özelliğindedir. Bu özelliğini negatif yönleriyle çözdüğü maddenin pozitif yüklü, pozitif yönleriyle de negatif yüklü iyonlarını çevreleyerek (Şekil 8.2) ortaya koyar. Diğer yandan, hidrojen bağlarıyla şekerlerde oksijen atomlarına, alkollerde hidroksil gruplarına (-OH), amino asitlerde amino gruplarına (-NH2) etki ederek çözünmelerini sağlamaktadır. Suyun çözgen özelliği bitkilerin çeşitli besin elementlerini almasında olduğu gibi, bunların bitkide taşınmasında; sentezlenmiş çeşitli organik maddelerin gerekli organlara ulaşmasında önemli role sahiptir.

Doğru cevap A'dır.

Diffüzyon, herhangi bir maddeye ait molekül, atom, iyon gibi parçacıkların ortamda dinamik bir denge kuruluncaya dek gelişi güzel hareketlerle, çeşitli yönlere gidip gelerek yayılmaları ve büyük konsantrasyona sahip alandan, küçük konsantrasyona sahip alana geçmeleridir. Yani, diffüzyonun gerçekleşmesinde, maddeyi temsil eden molekül atom ve iyon gibi en küçük yapıların sahip bulunduğu enerji rol oynamaktadır.

Doğru cevap E'dir.

“Osmoz, sadece suya geçirgen olan, yani seçici geçirgen bir zarla ayrılmış ortamda, suyun konsantrasyonunun fazla olduğu yönden az olduğu yöne doğru, su potasiyellerini eşitleme eğilimiyle geçişidir” şeklinde tanımlanabilmektedir. Anlaşıldığı gibi, su çözülmüş madde miktarı yüksek, yani su potansiyeli düşük yöne doğru daha fazla hareket etmektedir.

Doğru cevap D'dir.

Anlaşıldığı gibi, su çözülmüş madde miktarı yüksek, yani su potansiyeli düşük yöne doğru daha fazla hareket etmektedir. Bu da gerçek bir basınç olmayan ve çözünmüş madde miktarına bağlı şekilde artan osmotik basınç kavramını ortaya koyar. Örneğin, tuz yönünden varsıl bir sulama suyu vermek ya da kök çevresine yüksek miktarda gübre uygulamakla bitkinin bünyesine su almak yerine, var olan suyu geriye vermesi gözlenebilmektedir.Aynı bitkinin farklı organlarında olduğu gibi kurak, yarı kurak ve sulu koşullarda yetişen bitkilerde de osmotik basınç değerleri ayrımlıdır. 

Doğru cevap C'dir.

İki çözeltinin osmotik basınçları birbir1erine eşit ise bunlara izotonik çözeltiler denir. Eğer birbirinden farklıysa, osmotik basıncı yüksek olan hipertonik, düşük olan hipotonik sözcükleriyle isimlendirilir.

Osmotik basıncı yüksek, su potansiyeli düşük yani hipertonik ortamda bekletilen hücrenin dış ortamla su potansiyellerini eşitleme eğiliminin bir sonucu olarak su kaybettiği ve vakuollerin küçüldüğü, membranın (hücre zarı) hücre duvarından uzaklaştığı görülür. Bu haldeki hücre plazmoliz olmuş hücredir.Plazmolizis’e uğramış bir hücre hipotonik çözelti içinde bekletilirse, aynı prensip gereğince yapısına su alarak eski haline gelebilir. Bu duruma da deplazmoliz adı verilmektedir.

Doğru cevap D'dir.

Genç bir kökün uç kısmından boyuna kesiti incelenirse; en uçta mekanik yıpranmaları engelleyen kök başlığı (kaliptra) görülür. Onun ardında yer alan meristematik yörede hücrelerin hızla bölünmesiyle kök ucuna doğru büyüme sağlanmaktadır. Üzerinde uzama yöresi (genişleme) yer alır. Kökün boyuna büyümesi burada meydana gelir. Daha yukarıda olgunlaşma (farklılaşma) yöresi dikkati çeker. Anılan yörede epidermis hücrelerinin dışa uzantılarıyla kök tüyleri, içte de primer (birincil) ksilem, primer (birincil) floem, merkezi silindir ve korteks belirmeye başlamıştır. Yan kökler kök tüylerinin belirdiği yerden yukarıda ortaya çıkarlar. Ancak, bazı bitkilerde kök tüyü bulunmamaktadır.

Doğru cevap A'dır.

Plazmodezmata: Çeperin belli yerlerinde bir hücreden diğer hücreye uzanarak, bağlantı kurmalarını sağlayan protoplazma iplicikleridir.

Ektodezmata: Epidermal hücrelerde bulunan ve dış yüzeye doğru uzanan protoplazma iplikçikleri, yani epidermal hücre plazmodezmatasıdır.

Kasparian şeridi : endodermisde hücre duvarlarının kalınlaşması şeklinde gözlenir.

Transpirasyon (Terleme): Bitkinin büyük çoğunluğu gözeneklerden (stoma) olmak üzere buhar halinde su kaybetmesidir.

Enzimler: Canlı organizmalarda gerçekleşen metabolik olaylarla ilgili tepkimelere girerek hızlandıran; ancak, sonunda değişmeden çıkan protein özelliğindeki maddelerdir.

Doğru cevap B'dir.

Bitki Besin Maddesi Alınımında Etkili Etmenler:

Doğru cevap E'dir.

Makro besin elementlerinden azot (N) ve fosfor (P) arasında çoğunlukla birbirini olumlu yönde etkileyen bir eğilim, yani sinergistik etki söz konusudur. Ancak baklagil bitkileri ve yağlı tohumlarda aksi durumla karşılaşılabilmektedir.

Azot, diğer önemli bir makro besin elementi olan potasyum (K) ile de sinergistik etki göstermektedir. Anılan durum K gereksinimi yüksek bitkilerde daha belirgin şekilde ortaya çıkmaktadır.

Fosfor ve K’un arasında olumlu ve olumsuz yönde dikkate değer bir etkileşim söz konusu olmamaktadır.

Azot, bitkiye alınım yönünden Fe, Zn, manganla (Mn) sinergistik; Cu ve molibdenle (Mo) değişen, borla (B) da antagonistik etkileşim içindedir.

Potasyumun Zn ve B ile olumlu, Cu ile olumsuz, diğer mikro besin elementleriyle değişen etkileşim içinde bulunduğu gözlenmektedir.

Kalsiyum ve Mg, molibden (Mo) dışındaki diğer tüm mikro besin elementleriyle olumsuz, yani antagonistik etkileşim içindedir.

Doğru cevap D'dir.