II) Harman yerleri, anızın veya yabancı otların biriktirildiği yerler
III) Sulak alanlar ve düzlük araziler
IV) Yol kıyıları, tarla sınırları, demiryolu kıyıları, su kıyıları
V) Meyve bahçeleri ve ormanlar
YUklarıdakilerden hangisi ya da hangi yerlerden alınan toprak örnekleri, arazinin genel özelliklerini yansıtmayacak ve yanlış yorumlara yol açmaktadır?
Çözüm Açıklaması
Aşağıdaki yerlerden alınan toprak örnekleri, arazinin genel özelliklerini yansıtmayacak ve yanlış yorumlara yol açabilecektir.
• Hayvanların yattığı yerler, • Harman yerleri, anızın veya yabancı otların biriktirildiği, yakıldığı yerler, • Arazide tohum, gübre, ilaç vb depolanan, doldurulup boşaltılan yerler, • Çukur ve tümsekler, böyle yerlerde gerekirse ayrı örnekleme yapılır. • Yol kıyıları, tarla sınırları, demiryolu kıyıları, su kıyıları, bina yakınları, ormanlar ve meyve bahçeleri dışında ağaç altları. Her biri için güvenilir uzaklık 10 metredir.
Soru 2
Su erozyonunun toprakta neden olduğu kayıplar, oluşturduğu yüzey şekillerine göre gruplandırılmaktadır.
Aşağıdakilerden hangisi bu grupta yer almaktadır?
Çözüm Açıklaması
Su erozyonunun toprakta neden olduğu kayıplar, oluşturduğu yüzey şekillerine göre gruplandırılmaktadır.
• Yağmur damlası erozyonu • Yüzey erozyonu • Parmak erozyonu • Oyuntu erozyonu • Akarsu erozyonu • Tünel erozyonu
Soru 3
Aşağıdakilerden hangisi arazi sahibinin su erozyonunu önlemeye yönelik alabileceği önlemlerdendir?
Çözüm Açıklaması
Toprak işleme ve ekim-dikim işlemleri başta olmak üzere, tüm çalışmaları eğime dik doğrultuda yapmak, olağanüstü zorunlu durumda eğim aşağı iş yapılması gerekirse, işlemi aşağıdan yukarı doğru götürerek, akışa dirençli yüzey şekli oluşturmak.
Egemen rüzgâr geliş yönlerine sık, uzun boylu bitkilerle veya mekanik duvarlar örerek set çekmek.
Soru 5
Aşağıdakilerden hangisi toprağın sıkışması sonucu verdiği zararlardandır?
Çözüm Açıklaması
Sıkışma, aşağıdaki zararlara yol açar: • Ekim zorluğu, • Sınırlı hava ve su geçişleri, • Hastalık artışı, örneğin bezelyede kök çürüklüğü, • Toprağa suyun girişinin zorlaşması, • Agregasyonun bozulması, • Toprakta havasız (anaerobik) ürünlerin oluşması, • Nitrifikasyonun gerilemesi, azot kayıplarının artması.
Soru 6
Aşağıdakilerden hangisi üst toprağa ait sıkışma belirtileridir?
Çözüm Açıklaması
Sıkışma Belirtileri Üst toprakta: • Artan keseklilik, • Yağıştan veya işlemeden sonra keseklerin kalması, • Tekerlek izlerinde ve traktör dönüşlerinde göllenmeler, • Tekerlek izlerinin kaygan görünümü, • Ürün boşlukları, düzensiz bitki gelişimi ve düzensiz olgunlaşma izleri,
Soru 7
Aşağıdakilerden hangisi alt toprağa ait sıkışma belirtilerindendir?
Çözüm Açıklaması
Alt toprakta: Üst toprak bir kürekle alınıp, kenara konduğunda, aşağıdaki belirtiler gözlenir: • İşleme derinliğinin altında sert bölüm (ancak nemli toprak sıkışmış olsa da yumuşak kalabilir), • Parçalanmaya çalışıldığında sert keseklerin oluşması, • Toprakta belirgin bir yapının yokluğu, • Yapı öğelerinin düz, donuk görünüşü, • Eğri-büğrü kök sistemleri toprakta sıkışma sorununun olduğunu gösteren belirtilerdir.
Soru 8
"Toprakta sodyumun büyük bölümü kolloid yüzeylerinde değişebilir formda tutulmaktadır".
Sodyumun kil ve humus yüzeylerinden çözeltiye geçirilebilmesi için gerekli jips miktarının bağlı olduğu etkenler aşağıdakilerden hangisidir?
Çözüm Açıklaması
Sodyumun kil ve humus yüzeylerinden çözeltiye geçirilebilmesi için gerekli jips miktarı, • Toprak pH’sı, • Katyon değişim kapasitesi, • Değişebilir sodyumun başlangıçtaki ve amaçlanan yüzdeleri, • Diğer iyonların varlığı gibi çok sayıda etmene bağlıdır.
Soru 9
Aşağıdakilerden hangisi ya da hangileri toprak arıtma tekniklerindendir?
IV) Kirli toprağın kazınması ve üzeri metallerle kaplanması
V) Ağır metallerin, bunları bünyesinde biriktirebilen bitkiler tarafından sömürülmesinin sağlanması
Çözüm Açıklaması
Uygulanabilecek başlıca toprak arıtma teknikleri şunlardır: • Kirli toprağın kazınıp başka yere taşınması veya derine gömülmesi, • Organik atıkların, mikrobiyel aşılamalarla ve mikrobiyel etkinliklerle parçalanması (biyoremidasyon), • Ağır metallerin, bunları bünyesinde biriktirebilen bitkiler tarafından sömürülmesinin sağlanması (fitoremidasyon), • Uçucu organik bileşiklerin uzaklaştırılması için toprağa basınçlı hava uygulanması, • Kirli toprağın üzerinin iyi toprakla kaplanıp, park haline getirilmesi, ağaçlandırılması, • Radyoaktif atıkların beton bloklarla kaplanıp gömülmesi vb.
Soru 10
Yeterince verimli olmadığı düşünülen bir toprakta sorunun niteliği belirlenirken aşağıdakilerden hangisi dikkate alınmaz?
Çözüm Açıklaması
Yeterince verimli olmadığı düşünülen bir toprakta yağış, sıcaklık, rüzgâr gibi iklim koşulları yönünden sorun yoksa aşağıdaki ipuçlarından yararlanılarak, sorunun niteliği belirlenebilir. • Su yolları, • Oyuntular, • Sert zeminler ve sert katmanlar, • Bitki kümelerinin veya eğimli arazilerdeki ağaçların, parmaklıkların veya diğer engellerin çevresinde biriken topraklar, • Düşük eğimli arazilerde görülen toprak birikmeleri, • Açığa çıkmış kökler veya ana materyal, • Kısa süreli sağanaklarla oluşan bulanık su veya çamur akıntıları, • Akarsularda ve durgun sularda gözlenen sediment birikimi, • Toz fırtınaları ve bulutları, toprak yüzeyinde kumlu katman görülmesi, • Killi topraklarda birbirine paralel oyuntular veya kumların üzerinde dalgalar, • Çıplak ve bitkisiz benekler, • Suda dağılan toprak tanesi kümeleri, • Elverişsiz pH değeri, • Bitkilerde gözlenen besin eksikliği veya zehirlilik belirtileri, • Azalan verimler, • Bitki türlerindeki değişimler, • Pulluk tabanı, • Sınırlanan kök derinliği, • Gübrelemeye yeterince karşılık alınamaması, • Yapı bozulması ve sıkışma, • Organik maddenin azalması ve toprak renginin daha açık olması, • Sertleşme, kabuk bağlama ve yüzey akışı olaylarının artması, • Toprağın normalden hızlı kuruması, • Solucan, karınca vb toprak canlılarının sayılarının azalması, gözlenmesi gereken toprak özellikleri olarak özetlenebilir.
Soru 11
Aşağıdakilerden hangisi toprak özelliklerinin gerileme gösterme sebepleri arasında yer almaz?
Çözüm Açıklaması
Toprak özellikleri, üç ayrı yönden gerileme gösterebilir: a. Fiziksel: (Erozyon, sıkışma vb), b. Kimyasal (Asitleşme, tuzlulaşma vb), c. Biyolojik (Organik madde kapsamının düşmesi, biyolojik etkinliklerin azalması). Bu bozulmalar, işletme tekniklerinin yanı sıra, iklim özellikleri ve uygulanan teknolojilerle de ilişkili olabilir
Soru 12
Örnekleme ile ilgili olarak aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?
Çözüm Açıklaması
En sık gerek duyulan örnekleme, topraktaki besin maddeleri eksikliklerinin ve gübre gereksiniminin belirlenmesi amacıyla yapılır. Buna göre, örneğin laboratuvara ulaşıp dönmesi ve gübre satın alınacaksa zaman kalması için, ekim veya dikim işleminden yaklaşık bir ay önce alınması uygun olur. Arazi çok ıslak veya donsa, örnekleme yapılmamalıdır. Çünkü ıslak veya donmuş topraklarda alt örneklerin birbirine karıştırılması çok zor olur. Örnekleme çalışmalarının, gübreleme, kireçleme gibi uygulamalardan önce bitirilmesi gerekir. Olanak varsa, arazinin işlemeye elverişli olduğu nem kapsamında örnekleme yapmak en kolay yoldur.
Soru 13
Örnekleme derinliği ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
Çözüm Açıklaması
Örnekleme derinliği toprak işleme derinliği olup, çoğu zaman üstteki 20 cm dir. Meyve ağaçlarında, 20-40 cm ve 40-60 cm derinliklerin örneklemeye dâhil edilmesi, sağlıklı sonuçlara varmayı kolaylaştırır. Burada amaç çok önemlidir. Toprakta tuzluluk sorunundan kuşkulanılıyorsa, yüzeyde 2-3 cm aralığında çalışmak gerekebilir. Bu durumda yüzey örneklemesi en fazla 0-10 cm arasında olmalıdır. Buna karşın akaçlama sistemi kurulacak bir arazide en az 2 m derinliğe değin örnek alınıp, toprağın çeşitli derinliklerdeki bünyesi, su geçirgenliği gibi özelliklerinin belirlenmesi gerekir.
Soru 14
Örnekleme sıklığı ile ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?
Çözüm Açıklaması
Toprak özellikleri kimi zaman birkaç metrelik alan içinde önemli oranda değişebilir. Her bir metrekareden örnek alınamayacağına göre, hata payını azaltmak için, arazide zikzaklar çizilerek ilerlenirken, bir kovaya parça parça toprak alınarak, birkaç yerde yinelenen işlem sonunda karma bir örnek (paçal) elde edilmiş olur. Alınan örneğin ne kadar büyüklükteki bir arazi parçasını temsil edebileceğine, örneği alan karar vermelidir. Arazide gözle görülür renk, eğim, bünye, bitki örtüsü yoğunluğu vb değişim yoksa, her 10 dekarda (100 m x 100 m) bir örnekleme yapılabilir. Çukur ve tümsekler, çevredeki arazilerden daha koyu veya açık renkli toprak, taşlık, çalılık alan vb yerlerden, gerekirse alanın büyüklüğüne bakılmaksızın ayrı örnek alınmalıdır. Bir önceki dönemde farklı bitki yetişen arazi parçalarından, o yıl tekdüze aynı bitki yetiştirilecekse bile ayrı ayrı örnekleme yapılmalıdır. Aynı bitkide gelişme sağlığı yönünden farklılık gözleniyorsa, farklı alanlar yine farklı örneklerle temsil edilmelidir. Örneklerin temsil ettiği alanı amaca göre belirlemek, uygulamada kolaylık sağlar. Örneğin aynı gübrelerle, aynı miktarda gübrelenecek bir alan için ortak örnek yararlı olabilir. Ya da, belirli bir elementin zehirli etkisinin aynı şiddetle görüldüğü bir arazi parçası, tek bir örnekle temsil edilebilir.
Soru 15
Su örneklerinin alınması ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
Çözüm Açıklaması
Sularda yapılacak analizlerde örnekleme ile analiz zamanı arasındaki süre olabildiğince kısa olmalıdır. Su örneklerinin alınmasından önce en yakın laboratuvarla bağlantı kurulup, tam bir işbirliği sağlanması yararlı olur. Suyun pH’sı, sıcaklığı, bulanıklığı, çözünmüş oksijen kapsamı, potansiyel hastalık yapıcı mikrobiyel özellikleri, artık klor derişimi gibi birçok özelliği çok hızlı değişir. Sularda sıcaklık, çözünmüş oksijen kapsamı gibi kimi analizler yerinde yapılır. Petrol kirliliği, ağır metal bulaşması gibi amaçlarla yapılacak örneklemeler alışılmış yöntemlerden farklıdır. Böyle örneklemeler için bir uzmandan yardım alınmalıdır. Su örneği alınacak plâstik veya cam şişe, 1-1,5 litre hacimli ve temiz olmalı ve örnek alınacak suyla birkaç kez çalkalanmalıdır. Durgun sularda kıyıdan birkaç metre içerden, akarsularda olabildiğince orta noktadan örnekleme yapılır. Musluk veya motopomp suyu örneklenirken, önce su birkaç dakika boşa akıtılır.
Soru 16
Aşağıdakilerden hangisi erozyon türleri arasında yer almaz?
Çözüm Açıklaması
Erozyon, kendisini oluşturan güçlere göre: • Su erozyonu, • Rüzgâr erozyonu, • Yerçekimi erozyonu, • Buzul erozyonu, • Dalga erozyonu, • Çığ erozyonu, biçiminde gruplandırılabilir.
Soru 17
Aşağıdakilerden hangisi su erozyonunun artmasına neden olan etmenlerin arasında yer almaz?
Çözüm Açıklaması
Su erozyonunun artmasına neden olan etmenlerin başlıcaları, • Arazilerin yeteneklerine aykırı biçimde kullanılması, • Aşırı hayvan otlatma, • Orman ve otlakların yok edilmesi, • Yanlış tarım teknikleridir
Soru 18
Aşağıdakilerden hangisi su erozyonunun önlenmesi için alınabilecek önlemler arasında yer almaz?
Çözüm Açıklaması
Arazi sahibinin su erozyonunu önlemeye yönelik alabileceği önlemler şunlardır: • Yüzeyi olabildiğince uzun süreli kapatan bitki örtülerine yönelmek, özellikle sağanak mevsiminde toprak yüzeyinin örtülü olmasını sağlamaya çabalamak, • Toprak işleme ve ekim-dikim işlemleri başta olmak üzere, tüm çalışmaları eğime dik doğrultuda yapmak, olağanüstü zorunlu durumda eğim aşağı iş yapılması gerekirse, işlemi aşağıdan yukarı doğru götürerek, akışa dirençli yüzey şekli oluşturmak, • Toprağın yapısını geriletecek sürüm tekniklerinden kaçınmak, örneğin toprağı unufak eden araçları kullanmamak, çok ıslak veya çok kuru arazide sürüm yapmamak, • Hasat sonrası yüzeyde kalan bitki artıklarını toplamamak, anız yakmamak, • Toprağın organik madde kapsamını artıracak, agregatlaşmasını geliştirecek önlemler almak, • Tarla kenar çizgilerini taş duvar, bitkisel çit, sıkıştırılmış toprak tümsek gibi bir yolla belirginleştirmek, • Suyun toprağa girişini kolaylaştırıcı önlemler almak, örneğin gözenekliliği ve yüzey pürüzlülüğünü artırmak, • Yüzey akışlarını azaltmak, ağır tarla trafiğinden kaçınmak, sürüm ve ekim işlemlerinde olabildiğince karık sistemleri oluşturmak, • Yağmur tanelerinin vuruş etkilerini sınırlandırmak, örneğin yüzeydeki küçük taş ve çakılları korumak, bitki artıklarını yüzeye yaymak.
Soru 19
Aşağıdakilerden hangisi üst toprakta görülen sıkışma belirtilerdendir?
Çözüm Açıklaması
Üst toprakta sıkışma belirtileri: • Artan keseklilik, • Yağıştan veya işlemeden sonra keseklerin kalması, • Tekerlek izlerinde ve traktör dönüşlerinde göllenmeler, • Tekerlek izlerinin kaygan görünümü, • Ürün boşlukları, düzensiz bitki gelişimi ve düzensiz olgunlaşma izleri, Alt toprakta sıkışma belirtileri: Üst toprak bir kürekle alınıp, kenara konduğunda, aşağıdaki belirtiler gözlenir: • İşleme derinliğinin altında sert bölüm (ancak nemli toprak sıkışmış olsa da yumuşak kalabilir), • Parçalanmaya çalışıldığında sert keseklerin oluşması, • Toprakta belirgin bir yapının yokluğu, • Yapı öğelerinin düz, donuk görünüşü, • Eğri-büğrü kök sistemleri toprakta sıkışma sorununun olduğunu gösteren belirtilerdir.
