TOPRAK BİLGİSİ VE BİTKİ BESLEME - Deneme Sınavı - 9

Elementel azot (N2): Bu N formu toprak havasında gaz halinde ve toprak suyunda ise çözünmüş halde bulunur. Elementel N2, azot fiske eden mikroorganizmalarla birlikte (simbiyotik) yaşam sürdüren baklagil bitkileri için önemlidir.

Aminizasyon: Protein halinde N kapsayan organik materyaller toprakta bir grup organizmalar tarafından parçalanır. Bunun sonucunda, amino- N’u açığa çıkar.

Fosfor Fiksasyonuna Etki Eden Etmenler

Topraklarda Mg
a. Suda çözünebilir halde,
b. Değişebilir halde,
c. Değişik minerallerin bünyesinde bulunur.

Biotit, augit, hornbland ve montmorillonit gibi. Az yağışlı bölgelerde bulunan dolomit, MgCa(CO3)2; magnezit, MgCO3; ve epsomit, MgSO4.7H2O Mg içeren önemli minerallerdir. Bol yağışlı yörelerin kaba bünyeli topraklarında yetişen bitkilerde genellikle Mg noksanlığı görülür.

Toprağa bitki artıklarından gelen Mg miktarı yukarıda sözü edilen diğer makro elementlere göre daha azdır. Ahır gübresiyle de toprağa dikkate değer miktarda Mg verilmektedir. Asit tepkimeli toprakların kireçlemesinde kullanılan materyaller [MgCa(CO3)2 (dolomit)] ile toprağa önemli miktarda Mg verilir.

Ekim nöbeti uygulamalarında: Azot tüketimi fazla olan kültür bitkileri (kolza, mısır, şekerpancarı, patates, pamuk) ile havanın bağımsız N’unun bağlama yeteneği olan baklagiller (fasulye, nohut, mercimek, fiğ, burçak); Derin köklü kültür bitkileri (yonca, üçgül, kolza, şekerpancarı, pamuk vb.) ile yüzeysel köklü bitkiler (tahıllar); Su tüketimi fazla olan kültür bitkileri (çeltik, mısır, pamuk, şekerpancarı, yonca, yazlık sebzeler) ile su tüketimi daha az olan bitkiler (arpa, buğday, baklagiller, patates); Yetiştirme döneminde yavaş gelişen kültür bitkileriyle hızlı gelişme özelliğinde olan bitkiler; Hasattan sonra bitki kalıntısı fazla olan bitkiler (baklagil yem bitkileri, tahıllar) ile kalıntısı az olan bitkiler (patates, şeker pancarı, soğan) birbirini izleyerek yetiştirilmelidir.

Su molekülünde oksijen atomunun iki yanında yer alan hidrojenlerin 103°- 106° (ortalama 104.5°) açı yapacak şekilde yerleşmesiyle dipol (polar, iki kutuplu) bir yapı oluşmuştur.

Endotermik, gerçekleşirken dışarıdan ısı formunda enerji alan işlem veya tepkimedir. Suyun buharlaşması buna örnektir.

Su molekülleri taşıdıkları polar özellik nedeniyle, yabancı moleküllerle sıkı bağlantı kurabilmekte yani adhezyon gücü yüksek bulunmaktadır. Canlı dokularda yer alan nişasta, protein ve selülozu ıslatması bu gücü doğrulayan önemli bir kanıttır.

İki çözeltinin osmotik basınçları birbirlerine eşit ise bunlara izotonik çözeltiler denir.

Şişme, başlangıçta hızla ortaya çıkacak, zamanla yavaşlayacak ve duracaktır. Sonradan hızlanması söz konusu değildir.

Genç bir kökün uç kısmından boyuna kesiti incelenirse; en uçta mekanik yıpranmaları engelleyen kök başlığı (kaliptra) görülür. Onun ardında yer alan meristematik yörede hücrelerin hızla bölünmesiyle kök ucuna doğru büyüme sağlanmaktadır.

Bitki besin elementlerinin bitki kökleri tarafından alınabilmeleri için kökün etki alanına, yani rizosfere ulaşmaları gerekmektedir.

Kontakt Değişim Kuramı, toprak kollidlerinin yüzeyinde adsorbe edilmiş bulunan besin maddelerinin değinim sonucunda, kök yüzeyi tarafından doğrudan alındığını savunmaktadır.

Işık, su, tuz ve sıcaklık stresi, bitkinin besin elementi alımını etkileyen stres etmenleri arasındadır. Gürültü bu etmenlerden biri değildir.

İyonların bağımsız olarak hareketini sağlayan protoplazma sisteminin tümüne simplast adı verilmekte, bu yolla aktif taşınma sağlanmaktadır.

Ekzotermik; gerçekleşirken dışarıya ısı formunda enerji salan işlem veya tepkimedir. Doğru cevap D'dir.

Adhezyon; Farklı iki madde arasında var olan ve bu iki maddenin birbirine tutunmasını sağlayan çekim kuvvetidir. Su molekülleri taşıdıkları polar özellik nedeniyle, yabancı moleküllerle sıkı bağlantı kurabilmekte yani adhezyon gücü yüksek bulunmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Suyun çözgen özelliği bitkilerin çeşitli besin elementlerini almasında olduğu gibi, bunların bitkide taşınmasında; sentezlenmiş çeşitli organik maddelerin gerekli organlara ulaşmasında önemli role sahiptir. Doğru cevap E'dir.

Diffüzyonun özel hali olan osmoz, bitkilerin yaşamında ayrı bir öneme sahip bulunmaktadır. Bir çözeltide, çözünen madde miktarının artmasıyla, birim hacimde yer alan çözgen miktarına düşen pay azalır. Doğada ve yaşamsal olaylarda çözgen madde çoğunlukla sudur. Sadece suyun geçmesine izin veren seçici geçirgen (yarı geçirgen, semipermeabl) bir zarla ayrılmış ortamın iki yanındaki çözeltilerde çözünmüş madde miktarları farklı oranlarda ise, su konsantrasyonları da farklı olacaktır. Bu koşullarda, seçici geçirgen zarın her iki yanına da geçebilecek özelliğe sahip bulunan su, potansiyellerini eşitlemek eğilimiyle, diffüzyon kurallarına uygun şekilde, su konsantrasyonu yüksek olan taraftan diğer tarafa doğru geçmeye başlayacaktır. Açıklanan bilgilerin ışığında, “Osmoz, sadece suya geçirgen olan, yani seçici geçirgen bir zarla ayrılmış ortamda, suyun konsantrasyonunun fazla olduğu yönden az olduğu yöne doğru, su potasiyellerini eşitleme eğilimiyle geçişidir” şeklinde tanımlanabilmektedir. Doğru cevap B'dir.

İki çözeltinin osmotik basınçları birbirlerine eşit ise bunlara izotonik çözeltiler denir. Eğer birbirinden farklıysa, osmotik basıncı yüksek olan hipertonik, düşük olan hipotonik sözcükleriyle isimlendirilir. Doğru cevap D'dir.