TOPRAK BİLGİSİ VE BİTKİ BESLEME - Deneme Sınavı - 7

İki çözeltinin osmotik basınçları birbir1erine eşit ise bunlara izotonik çözeltiler denir. Eğer birbirinden farklıysa, osmotik basıncı yüksek olan hipertonik, düşük olan hipotonik sözcükleriyle isimlendirilir.

Osmotik basıncı yüksek, su potansiyeli düşük yani hipertonik ortamda bekletilen hücrenin dış ortamla su potansiyellerini eşitleme eğiliminin bir sonucu olarak su kaybettiği ve vakuollerin küçüldüğü, membranın (hücre zarı) hücre duvarından uzaklaştığı görülür. Bu haldeki hücre plazmoliz olmuş hücredir.Plazmolizis’e uğramış bir hücre hipotonik çözelti içinde bekletilirse, aynı prensip gereğince yapısına su alarak eski haline gelebilir. Bu duruma da deplazmoliz adı verilmektedir.

Doğru cevap D'dir.

Genç bir kökün uç kısmından boyuna kesiti incelenirse; en uçta mekanik yıpranmaları engelleyen kök başlığı (kaliptra) görülür. Onun ardında yer alan meristematik yörede hücrelerin hızla bölünmesiyle kök ucuna doğru büyüme sağlanmaktadır. Üzerinde uzama yöresi (genişleme) yer alır. Kökün boyuna büyümesi burada meydana gelir. Daha yukarıda olgunlaşma (farklılaşma) yöresi dikkati çeker. Anılan yörede epidermis hücrelerinin dışa uzantılarıyla kök tüyleri, içte de primer (birincil) ksilem, primer (birincil) floem, merkezi silindir ve korteks belirmeye başlamıştır. Yan kökler kök tüylerinin belirdiği yerden yukarıda ortaya çıkarlar. Ancak, bazı bitkilerde kök tüyü bulunmamaktadır.

Doğru cevap A'dır.

Plazmodezmata: Çeperin belli yerlerinde bir hücreden diğer hücreye uzanarak, bağlantı kurmalarını sağlayan protoplazma iplicikleridir.

Ektodezmata: Epidermal hücrelerde bulunan ve dış yüzeye doğru uzanan protoplazma iplikçikleri, yani epidermal hücre plazmodezmatasıdır.

Kasparian şeridi : endodermisde hücre duvarlarının kalınlaşması şeklinde gözlenir.

Transpirasyon (Terleme): Bitkinin büyük çoğunluğu gözeneklerden (stoma) olmak üzere buhar halinde su kaybetmesidir.

Enzimler: Canlı organizmalarda gerçekleşen metabolik olaylarla ilgili tepkimelere girerek hızlandıran; ancak, sonunda değişmeden çıkan protein özelliğindeki maddelerdir.

Doğru cevap B'dir.

Bitki Besin Maddesi Alınımında Etkili Etmenler:

Doğru cevap E'dir.

Makro besin elementlerinden azot (N) ve fosfor (P) arasında çoğunlukla birbirini olumlu yönde etkileyen bir eğilim, yani sinergistik etki söz konusudur. Ancak baklagil bitkileri ve yağlı tohumlarda aksi durumla karşılaşılabilmektedir.

Azot, diğer önemli bir makro besin elementi olan potasyum (K) ile de sinergistik etki göstermektedir. Anılan durum K gereksinimi yüksek bitkilerde daha belirgin şekilde ortaya çıkmaktadır.

Fosfor ve K’un arasında olumlu ve olumsuz yönde dikkate değer bir etkileşim söz konusu olmamaktadır.

Azot, bitkiye alınım yönünden Fe, Zn, manganla (Mn) sinergistik; Cu ve molibdenle (Mo) değişen, borla (B) da antagonistik etkileşim içindedir.

Potasyumun Zn ve B ile olumlu, Cu ile olumsuz, diğer mikro besin elementleriyle değişen etkileşim içinde bulunduğu gözlenmektedir.

Kalsiyum ve Mg, molibden (Mo) dışındaki diğer tüm mikro besin elementleriyle olumsuz, yani antagonistik etkileşim içindedir.

Doğru cevap D'dir.

Su molekülünde oksijen atomunun iki yanında yer alan hidrojenlerin 103°-
106° (ortalama 104.5°) açı yapacak şekilde yerleşmesiyle dipol (polar, iki kutuplu) bir yapı oluşmuştur. Doğru cevap C seçeneğidir.

Amonyağın molekül ağırlığı 17'dir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Hidrojen bağları endotermik bir olay olan buharlaşma sırasında suyun her bir
gramının 539 kalori (cal) gibi yüksek miktarda ısı absorbe etmesine zemin hazırlar. Doğru cevap C seçeneğidir.

Tohumun çimlenmesi birincil (primer) kök çıkışıyla başlar ve bu kök yerçekimi
doğrultusunda, aşağıya doğru gelişir. Henüz toprak üstü organları belirmeden yan
kökler oluşmaya başlar. Bunlara ikincil (sekonder) kökler denir. Daha sonra ikincil
kökler de yan (lateral) kökler vermeye devam ederek kök sistemini oluştururlar.
Bitkinin diğer organlarından da kökler meydana gelebilir, ek kökler ya da adventif kökler adını alan bu oluşumlar, tırmanıcı bitkiler, yer altı gövdeleri (rizomlar), soğan ve yumrular, dal, gövde ve yaprak çeliklerinde gözlenebilmektedir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Genç bir kökün uç kısmından boyuna kesiti incelenirse; en uçta mekanik yıpranmaları engelleyen kök başlığı (kaliptra) görülür. Doğru cevap B seçeneğidir.

Zamanla floem dokusunun iç, ksilem dokusunun da dışında oluşmaya başlayan kambiyum enine büyümeyi sağlar. Doğru cevap B seçeneğidir.

Toprak canlıları ve köklerin solunum sonucunda ortama verdikleri CO2 suyla karbonik asidi oluşturur.

Karbonik asit de hidrojen ve bikarbonat iyonlarına ayrılır. 

Hidrojen iyonu toprak kolloid yüzeylerinde adsorbe edilmiş bulunan katyonlarla yer değiştirebilir.

Doğru cevap E seçeneğidir.

• Metabolizma olayları sonucunda dış yüzeye verilen OH- ve H+ iyonları ortamdaki besin elementleriyle yer değiştirerek, onların alınma şansını yükseltirler (iyon değişimi ya da iyon alışverişi).
• İyonların giriş çıkışına izin veren bağımsız yörede bazıları dışarıya çıkamamakta yani fikse edilmekte (tutulmakta) ve bunların taşıdığı elektriksel
yükler, serbest girip çıkabilen karşıt yüklü diğer iyonların birikmesine neden olmaktadır (Donnan Dengesi).
• Bağımsız yöreye giren iyonların burada çökmeleri halinde dışarıya çıkma
olasılıkları ortadan kalkmaktadır (İyon Birikimi).
• Suyun bitkide aşağıdan yukarıya doğru oluşturduğu hareket, beraberinde
taşınan iyonların da bitkinin serbest yöresine beklenenden daha fazla alınmasına zemin hazırlamaktadır (Kitle Akımıyla İyon Alınımı).

Doğru cevap E seçeneğidir.

Çok az sayıda bitki türü 45°C’nin üzerinde yaşamını sürdürebilmektedir.

Sıcaklık alınan anyon ve katyonların oranları üzerinde de etkili
olmaktadır. Düşük sıcaklıklarda anyonların katyonlara göre daha az miktarlarda
absorplandığı gözlenmektedir.

Tohumlar çok az su içerdikleri için düşük sıcaklığa uzun süre dayanabilirler.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Besin elementlerinin kök tarafından alınmasından sonra ksilem iletim demetlerine ulaşması gerekmektedir. Korteksten endodermise kadar hücre çeperleri ve
hücrelerarası boşlukların oluşturduğu apoplast adı verilen bağımsız yöreler ve
hücreler arasında bağlantı sağlayan plazmodezmata (protoplazma iplikcikleri)
aracılığıyla ilerleyebilmektedirler. İyonların bağımsız olarak hareketini sağlayan
protoplazma sisteminin tümüne simplast adı verilmekte, bu yolla aktif taşınma
sağlanmaktadır (Şekil 8. 9). Apoplast yolunda ise besin elementleri pasif, yani diffüzyon ve kitle akımı gibi olayların sağladığı güçle ilerlemektedir. Ancak, endodermisden içeriye doğru pasif alınım yolu Kasparian Şeridi engeliyle karşılaşır.
Bu yapı seçici ve tek yönlü bir alınıma izin vermekte, alınan besin elementleri
geriye dönememektedir.
Kasparian şeridi endodermisde hücre duvarlarının kalınlaşması şeklinde
gözlenir.

Doğru cevap E seçeneğidir.

NH₄⁺ toprak yüzeyinde bırakıldığında özellikle kireçli topraklarda ve hava sıcaklığı­nın arttığı dönemlerde, gaz halinde atmosfere karışarak kaybolur.

Azot, bitkiler tarafından hangi formda alınırsa alınsın, bitki bünyesinde NH₂^- (amino grubu) şekline dönüşmekte ve amino asitlerde proteinleri oluşturarak protoplazmanın yapısında rol oynamaktadır.

Azot elementi klorofilin yapısında bulunması nedeniyle koyu yeşil renk olu­şumunu sağlamaktadır. Eksikliğinde klorofil yapısının bozulması, bitki gelişimi­nin durması ve yaprakların sararmasına neden olmaktadır. Noksanlığı özellikle çiçeklenme öncesi (vegetatif) gelişme döne­mi üzerine olumsuz etki yaparak bitkinin zayıf gelişmesine neden olur, yapraklar normal büyüklüklerini alamazlar ve renkleri de, noksanlığın derecesine bağlı ola­rak, açık yeşil ya da sarıya döner.

Bitkilerin P alımı topraklardaki form­larına, bitki çeşidine, bitkinin katyon absorbsiyon özelliğine, kök gelişmesine, kök tüylerinin uzunluğuna, kimi bitkilerin beslenme durumuna, rizosfer pH’sına bağ­lıdır.

Bitki bünyesindeki içerikleri yüksek miktarlarda olan makro elementler karbon (C), hidrojen (H), oksijen (O), azot (N), fosfor (P), potasyum (K), kalsiyum (Ca), magnezyum (Mg), kükürt (S) ve sodyum (Na)’dur. Adı geçen elementlerden C, H, O havadan alındığı için bu bölümde incelenmemiştir. Ağırlıklı olarak kökler yoluyla alınan ve gerekli hallerde gübrelemeyle bitkilere uygulanan mutlak gerekli makro elementler ele alınacaktır.

Bu nedenle doğru yanıt A'dır.