TOPRAK BİLGİSİ VE BİTKİ BESLEME - Deneme Sınavı - 5

Azot (N) noksanlığı nedeniyle ortaya çıkan ortaya çıkan kloroz (sarılık) belirtisi diğer birçok besin element noksanlıklarının neden olduğu belirtilerden farklı olarak yaprağın her tarafında tekdüze görülmektedir

Azot noksanlık belirtileri öncelikle yaşlı yapraklarda ortaya çıkar. Yaşlı yaprakların zarar görmelerinin nedeni, anılan besin elementinin bitki bünyesinde kolaylıkla hareket edebilmesi ve yaşlı organlardan genç, gelişmekte olan organlara taşınabilmesidir.

Bitkilerde P; N, K, Ca ve Mg’a oranla daha az miktarda bulunur. Vejetatif gelişme dönemlerinde bitkilerin optimum P içerikleri kuru madde ilkesine göre % 0,3-0,5 arasında değişirken, bu değerin %1,0’in üzerine çıkması durumunda zehirlenme belirtileri görülebilir

Fosfor noksanlığı bitkinin en çok generatif (çiçeklenme dönemi) evrede zarar görmesine neden olur.

Potasyum bitkide hareketli bir besin elementi olduğundan, yani yaşlı yapraklardan genç yapraklara taşınabildiğinden noksanlık belirtileri önce alt yapraklarda dikkati çeker.

Kalsiyumun büyük bölümü bitki dokularında, diğer makro besin elementlerinden farklı olarak hücre duvarlarında yer almaktadır. Buralarda pektatlar halinde bulunan Kalsiyum (Ca), hücre duvarının şeklini almasını, güçlenmesini ve sertleşmesini sağlamaktadır.

Kereviz, ıspanak, pırasa, fasulye; Magnezyum (Mg) noksanlığına az duyarlı bitkiler olarak sıralanmaktadır. Havuç ise Magnezyum (Mg) noksanlığına en duyarlı bitkilerdendir.

Stoma (Gözenek); yaprak epidermal hücreleri arasında yer alan, bitkide gaz alış verişlerini sağlayan, açılıp kapanma özelliğindeki yapılardır. Stoma (bekçi) hücreleri ve stoma boşluğundan oluşmuşlardır.

Bitkiler Sodyum (Na) tepkileri yönünden Natrofilik ve Natrofobik olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Natrofilik bitkiler Na seven bitkiler olup bu elementi kolaylıkla alırlar ve bitki organları arasında uniform şekilde dağıtırlar. Ispanak Sodyum (Na) alımı yüksek bir bitkidir. Mısır ve çavdar çok az, arpa ve keten ise az Sodyum (Na) alımına sahip bitkilerdir.

Bitki bünyesindeki içerikleri yüksek miktarlarda olan makro elementler karbon (C), hidrojen (H), oksijen (O), azot (N), fosfor (P), potasyum (K), kalsiyum (Ca), magnezyum (Mg), kükürt (S) ve sodyum (Na)’dur. Adı geçen elementlerden C, H, O havadan alınmaktadır. Bitki besin elementleri kendi aralarında bitkinin gereksinimi dikkate alınarak gruplandırılabilmektedir. Bunlardan N, P, K birincil makro besin elementleri ya da temel besin elementleri; Ca, Mg, S de ikincil makro besin elementleri ya da yardımcı besin elementleri şeklinde değerlendirilir.

Azot, bitkiler tarafından hangi formda alınırsa alınsın, bitki bünyesinde NH2 - (amino grubu) şekline dönüşmekte ve amino asitlerde proteinleri oluşturarak protoplazmanın yapısında rol oynamaktadır. Böylece N tüm canlılarda temel yapı maddesi görevi üstlenmiştir.

Klorofil noksanlığı bitkide fotosentezin azalmasına zemin hazırlar. Bu durumda bitki zamanından önce çiçek açar ve gelişme süresi kısalır. Noksanlığın şiddetine göre bitki boyunda kısalma gözlenirken, genç yapraklar küçük ve dar olur. Azot noksanlığı tohum, çiçek, meyve oluşumunun azalmasına yol açar.

Vejetatif gelişme dönemlerinde bitkilerin optimum P içerikleri kuru madde ilkesine göre % 0,3-0,5 arasında değişirken, bu değerin %1,0’in üzerine çıkması durumunda zehirlenme belirtileri görülebilir.

Fosfor noksanlığının en tipik belirtisi yaşlı (alt) yapraklarda morumsu kırmızı renk oluşumudur. Genç yapraklar normalden daha küçük kalmakta, yaprak kenarlarında kıvrılmalar ve zamanından önce dökülmeler görülmektedir. Köklerde zayıflama, cansızlık ve emici tüylerin yeterince oluşmaması, sürgünlerde kısalma, incelme ve ipliksi gelişme, boğum aralarında daralma, raf ömründe kısalmalara sebep olmaktadır.

Potasyum, tüm canlı organizmalarda ve çoğunlukla enzim aktiviteleri için gerekli bir elementtir. Bu nedenle yetersiz bulunduğu bitkilerde önemli kimyasal değişimler ortaya çıkar. Potasyum bitkilerin hastalık ve zararlılara karşı direncini arttırmakta, parazitlerin gelişimi ve zararını azaltabilmektedir.

Toprak çözeltisinde bulunan Ca, genç kök uçları tarafından alınmaktadır. Bu nedenle yeni köklerin oluşmasını engelleyen düşük sıcaklık, yetersiz havalanma gibi etmenler Ca alımını güçleştirmektedir.

Elmalarda siyah noktalı (acı benek) ve pütürlü bir görünüm, kerevizde meyve içi kararması, domates ve biberde meyve çiçek burnunda çürümeler, Ca noksanlığının meyvelerde gözlenen belirtileridir.

Magnezyum noksanlığına duyarlık yönünden marul, karnabahar, lahana, havuç, soğan, bezelye ilk sıralarda yer almakta; kereviz, ıspanak, pırasa, mısır, fasulye Mg noksanlığına az duyarlı bitkiler olarak sıralanmaktadır.

Yaprak hücrelerinde bulunan Mg’un en az % 25’i kloroplastlardadır.

Yaprak epidermal hücreleri arasında yer alan, bitkide gaz alış verişlerini sağlayan, açılıp kapanma özelliğindeki yapılara Stoma denir.