TOPRAK BİLGİSİ VE BİTKİ BESLEME - Deneme Sınavı - 4

Soya fasulyesi Na alımı en az grup arasında yer alır.

Kalsiyumun bitkilerde genç yapraklara, meyvelere ve büyüme uçlarına taşınması büyük oranda odun boruları (ksilem) tarafından gerçekleşmekte; soymuk (floem) borularının Ca taşınmasında rolü yok denecek kadar az olmaktadır. Bu nedenle Ca; bitkilerde haraketsiz (immobil) bir elementtir.

Magnezyum noksanlığına duyarlık yönünden marul, karnabahar, lahana, havuç, soğan, bezelye ilk sıralarda yer almakta; kereviz, ıspanak, pırasa, mısır, fasulye Mg noksanlığına az duyarlı bitkiler olarak sıralanmaktadır.

Bitkilerde kükürt % 0,1-0,5 arasında bulunur. Bazı bitkilerin S içerikleri Ca, P ve Mg içeriklerinden daha yüksektir. Lahana, şalgam, hardal gibi bitkilerde çok yüksek miktarlarda olup, bu bitkiler S taşıyıcıları olarak da tanımlanmaktadırlar.

Bitkiler Na alımlarına göre 4 grup altında toplanmıştır.

Yüksek: Hayvan pancarı, şeker pancarı, ıspanak, yemeklik pancar.

Orta: Lahana, hindistan cevizi, pamuk, acı bakla, yulaf.

Az: Arpa, keten, darı, kolza, buğday.

Çok az: Kaplıca buğdayı, mısır, çavdar, soya fasulyesi.

Bitkilerin Na gereksinimleri kimyasal gübrelerle ve ahır gübresiyle olduğu kadar bitkisel ve hayvansal kökenli atıklarla da karşılanabilir. Tın bünyeli topraklarda yetiştirilen natrofilik bitkiler için N-P-K’lu gübrelere ek olarak 75-100 kg Na ha-1 ve kumlu topraklarda ise 150 kg Na ha-1 uygulanması önerilmiştir.

N, P, K birincil makro besin elementleri ya da temel besin elementleri; Ca, Mg, S de ikincil makro besin elementleri ya da yardımcı besin elementleri şeklinde değerlendirilir.

Biotin, tiamin, niasin ve riboflavin gibi vitaminlerin de temel ögeleridir.

Yapraklarda ortaya çıkan kloroz (sarılık) belirtisi diğer birçok besin element noksanlıklarının neden olduğu belirtilerden farklı olarak yaprağın her tarafında tekdüze görülmektedir.

Bitkilerin P alımı topraklardaki formlarına, bitki çeşidine, bitkinin katyon absorbsiyon özelliğine, kök gelişmesine, kök tüylerinin uzunluğuna, kimi bitkilerin beslenme durumuna, rizosfer pH’sına bağlıdır. Uygun gelişme koşullarında daha fazla bulunmaları nedeniyle H2PO4 - iyonu halinde alınmalarına daha fazla rastlanır.

Fosfor, bitkinin fotosentez, solunum, enerji transferi (ATP), gen aktarımı (DNA), şeker ve nişasta gibi maddelerin taşınması ve depolanması, çiçek ve meyve oluşumu, ilk kök oluşumu ve gelişimi, hücre bölünmesi ve yeni hücre oluşumu; karbonhidratların, hormon, protein ve enerjiye dönüştüğü birçok olayda etkilidir. Meristem dokularının büyümesini düzenlemektedir. Tohum oluşumunda etkilidir ve bitkinin diğer bölümlerine göre tohumdaki içeriği yüksektir.

Fosfor noksanlığının giderilmesinde genellikle triple süper fosfat (TSP, %43 P2O5), monoamonyumfosfat (MAP, %48 P2O5), diamonyumfosfat (DAP, %46 P2O5) gübreleri kullanılmaktadır.

Potasyumun bitkiler tarafından alımı bitkisel etmenler, toprak etmenleri, toprağın su içeriği, katyon değişim kapasitesi, diğer bitki besin elementleri, toprak havalanması, toprak sıcaklığı, toprak pH’sına bağlı olarak değişim gösterir.

Bitkide potasyum noksanlığı durumunda karbonhidrat metabolizması bozulur, yaprak ve sapların dışa yakın hücrelerinin yapısında, selüloz ve lignin miktarı ile kütikula tabakası incelirken, zayıf sap ve gövde oluşumu bitkilerin hastalık ve zararlılara karşı dayanıklılığının azalmasına yol açar.

Elmalarda siyah noktalı (acı benek) ve pütürlü bir görünüm, kerevizde meyve içi kararması, domates ve biberde meyve çiçek burnunda çürümeler, Ca noksanlığının meyvelerde gözlenen belirtileridir.

Magnezyum elementinin en önemli görevi bitkiye yeşil renk veren klorofil moleküllerinde merkez atomu olarak yer almasıdır.

Son yüzyılda kaliteli ve yüksek verim arayışlarındaki artış ile birlikte gelişen tek­noloji, bitkilerin az miktarda da olsa diğer bazı besin elementlerine ihtiyaç duydu­ğunu ortaya çıkarmıştır. Sözü edilen bu besin elementlerinin bitkiler tarafından alınımlarının düşük olduğu saptanmış ancak eksiklikleri halinde bitkilerde ve bu bitkiler ile beslenen canlılarda optimum gelişimin engellendiği, verim ve kalite parametrelerinde azalmanın gözlendiği belirlenmiştir. Mutlaka gerekli “iz ele­mentler” veya “mikro bitki besin elementleri” olarak isimlendirilen bu elementler demir (Fe), mangan (Mn), bor (B), çinko (Zn), bakır (Cu) ve molibden (Mo)’dir.

Bitkilerin demir kapsamları üzerine;

a. Toprak tepkimesi

b. Toprağın kireç içeriği

c. Toprak sıcaklığı

d. Bitkinin türü

e. Bitkinin yaşı

f. Toprak çözeltisindeki ağır metallerin cins ve miktarı

g. Topraktaki P kapsamı etki yapmaktadır.

Şıklardan verilen bitkilerin Fe içeriklerinin ölçülme yerleri aşağıdaki gibidir (Çizelge 10.2);

Bitki Çeşidi

Bitki Organı

Mısır

Toprak üstü organları

Pamuk

Yeşil gövde

Şeker Pancarı

Yaprak

Tütün

Gelişimi yeni tamamlamış yaprak

Lahana

Sarılmış yaprak

Doğru cevap B’dir.

Rizosfer: Bitkilerin kökleri ile toprak çözeltisi arasında yoğun etkileşimlerin ve reaksiyonların olduğu alana denir.