TOPRAK BİLGİSİ VE BİTKİ BESLEME - Deneme Sınavı - 4

Uygulanabilecek başlıca toprak arıtma teknikleri şunlardır:
• Kirli toprağın kazınıp başka yere taşınması veya derine gömülmesi,
• Organik atıkların, mikrobiyel aşılamalarla ve mikrobiyel etkinliklerle parçalanması (biyoremidasyon),
• Ağır metallerin, bunları bünyesinde biriktirebilen bitkiler tarafından sömürülmesinin sağlanması (fitoremidasyon),
• Uçucu organik bileşiklerin uzaklaştırılması için toprağa basınçlı hava uygulanması,
• Kirli toprağın üzerinin iyi toprakla kaplanıp, park haline getirilmesi, ağaçlandırılması,
• Radyoaktif atıkların beton bloklarla kaplanıp gömülmesi vb.

Yeterince verimli olmadığı düşünülen bir toprakta yağış, sıcaklık, rüzgâr gibi iklim koşulları yönünden sorun yoksa aşağıdaki ipuçlarından yararlanılarak, sorunun niteliği belirlenebilir.
• Su yolları,
• Oyuntular,
• Sert zeminler ve sert katmanlar,
• Bitki kümelerinin veya eğimli arazilerdeki ağaçların, parmaklıkların veya diğer engellerin çevresinde biriken topraklar,
• Düşük eğimli arazilerde görülen toprak birikmeleri,
• Açığa çıkmış kökler veya ana materyal,
• Kısa süreli sağanaklarla oluşan bulanık su veya çamur akıntıları,
• Akarsularda ve durgun sularda gözlenen sediment birikimi,
• Toz fırtınaları ve bulutları, toprak yüzeyinde kumlu katman görülmesi,
• Killi topraklarda birbirine paralel oyuntular veya kumların üzerinde dalgalar,
• Çıplak ve bitkisiz benekler,
• Suda dağılan toprak tanesi kümeleri,
• Elverişsiz pH değeri,
• Bitkilerde gözlenen besin eksikliği veya zehirlilik belirtileri,
• Azalan verimler,
• Bitki türlerindeki değişimler,
• Pulluk tabanı,
• Sınırlanan kök derinliği,
• Gübrelemeye yeterince karşılık alınamaması,
• Yapı bozulması ve sıkışma,
• Organik maddenin azalması ve toprak renginin daha açık olması,
• Sertleşme, kabuk bağlama ve yüzey akışı olaylarının artması,
• Toprağın normalden hızlı kuruması,
• Solucan, karınca vb toprak canlılarının sayılarının azalması, gözlenmesi gereken toprak özellikleri olarak özetlenebilir.

Toprak özellikleri, üç ayrı yönden gerileme gösterebilir:
a. Fiziksel: (Erozyon, sıkışma vb),
b. Kimyasal (Asitleşme, tuzlulaşma vb),
c. Biyolojik (Organik madde kapsamının düşmesi, biyolojik etkinliklerin azalması).
Bu bozulmalar, işletme tekniklerinin yanı sıra, iklim özellikleri ve uygulanan teknolojilerle de ilişkili olabilir

Örnekleme derinliği toprak işleme derinliği olup, çoğu zaman üstteki 20 cm dir. Meyve ağaçlarında, 20-40 cm ve 40-60 cm derinliklerin örneklemeye dâhil edilmesi, sağlıklı sonuçlara varmayı kolaylaştırır. Burada amaç çok önemlidir. Toprakta tuzluluk sorunundan kuşkulanılıyorsa, yüzeyde 2-3 cm aralığında çalışmak gerekebilir. Bu durumda yüzey örneklemesi en fazla 0-10 cm arasında olmalıdır. Buna karşın akaçlama sistemi kurulacak bir arazide en az 2 m derinliğe değin örnek alınıp, toprağın çeşitli derinliklerdeki bünyesi, su geçirgenliği gibi özelliklerinin belirlenmesi gerekir.

Toprak özellikleri kimi zaman birkaç metrelik alan içinde önemli oranda değişebilir. Her bir metrekareden örnek alınamayacağına göre, hata payını azaltmak için, arazide zikzaklar çizilerek ilerlenirken, bir kovaya parça parça toprak alınarak, birkaç yerde yinelenen işlem sonunda karma bir örnek (paçal) elde edilmiş olur. Alınan örneğin ne kadar büyüklükteki bir arazi parçasını temsil edebileceğine, örneği alan karar vermelidir. Arazide gözle görülür renk, eğim, bünye, bitki örtüsü yoğunluğu vb değişim yoksa, her 10 dekarda (100 m x 100 m) bir örnekleme yapılabilir. Çukur ve tümsekler, çevredeki arazilerden daha koyu veya açık renkli toprak, taşlık, çalılık alan vb yerlerden, gerekirse alanın büyüklüğüne bakılmaksızın ayrı örnek alınmalıdır. Bir önceki dönemde farklı bitki yetişen arazi parçalarından, o yıl tekdüze aynı bitki yetiştirilecekse bile ayrı ayrı örnekleme yapılmalıdır. Aynı bitkide gelişme sağlığı yönünden farklılık gözleniyorsa, farklı alanlar yine farklı örneklerle temsil edilmelidir. Örneklerin temsil ettiği alanı amaca göre belirlemek, uygulamada kolaylık sağlar. Örneğin aynı gübrelerle, aynı miktarda gübrelenecek bir alan için ortak örnek yararlı olabilir. Ya da, belirli bir elementin zehirli etkisinin aynı şiddetle görüldüğü bir arazi parçası, tek bir örnekle temsil edilebilir.

Sularda yapılacak analizlerde örnekleme ile analiz zamanı arasındaki süre olabildiğince kısa olmalıdır. Su örneklerinin alınmasından önce en yakın laboratuvarla bağlantı kurulup, tam bir işbirliği sağlanması yararlı olur. Suyun pH’sı, sıcaklığı, bulanıklığı, çözünmüş oksijen kapsamı, potansiyel hastalık yapıcı mikrobiyel özellikleri, artık klor derişimi gibi birçok özelliği çok hızlı değişir. Sularda sıcaklık, çözünmüş oksijen kapsamı gibi kimi analizler yerinde yapılır. Petrol kirliliği, ağır metal bulaşması gibi amaçlarla yapılacak örneklemeler alışılmış yöntemlerden farklıdır. Böyle örneklemeler için bir uzmandan yardım alınmalıdır. Su örneği alınacak plâstik veya cam şişe, 1-1,5 litre hacimli ve temiz olmalı ve örnek alınacak suyla birkaç kez çalkalanmalıdır. Durgun sularda kıyıdan birkaç metre içerden, akarsularda olabildiğince orta noktadan örnekleme yapılır. Musluk veya motopomp suyu örneklenirken, önce su birkaç dakika boşa akıtılır.

Erozyon, kendisini oluşturan güçlere göre:
• Su erozyonu,
• Rüzgâr erozyonu,
• Yerçekimi erozyonu,
• Buzul erozyonu,
• Dalga erozyonu,
• Çığ erozyonu,
biçiminde gruplandırılabilir.

Su erozyonunun artmasına neden olan etmenlerin başlıcaları,
• Arazilerin yeteneklerine aykırı biçimde kullanılması,
• Aşırı hayvan otlatma,
• Orman ve otlakların yok edilmesi,
• Yanlış tarım teknikleridir

Arazi sahibinin su erozyonunu önlemeye yönelik alabileceği önlemler şunlardır:
• Yüzeyi olabildiğince uzun süreli kapatan bitki örtülerine yönelmek, özellikle sağanak mevsiminde toprak yüzeyinin örtülü olmasını sağlamaya çabalamak,
• Toprak işleme ve ekim-dikim işlemleri başta olmak üzere, tüm çalışmaları eğime dik doğrultuda yapmak, olağanüstü zorunlu durumda eğim aşağı iş yapılması gerekirse, işlemi aşağıdan yukarı doğru götürerek, akışa dirençli yüzey şekli oluşturmak,
• Toprağın yapısını geriletecek sürüm tekniklerinden kaçınmak, örneğin toprağı unufak eden araçları kullanmamak, çok ıslak veya çok kuru arazide sürüm yapmamak,
• Hasat sonrası yüzeyde kalan bitki artıklarını toplamamak, anız yakmamak,
• Toprağın organik madde kapsamını artıracak, agregatlaşmasını geliştirecek önlemler almak,
• Tarla kenar çizgilerini taş duvar, bitkisel çit, sıkıştırılmış toprak tümsek gibi bir yolla belirginleştirmek,
• Suyun toprağa girişini kolaylaştırıcı önlemler almak, örneğin gözenekliliği ve yüzey pürüzlülüğünü artırmak,
• Yüzey akışlarını azaltmak, ağır tarla trafiğinden kaçınmak, sürüm ve ekim işlemlerinde olabildiğince karık sistemleri oluşturmak,
• Yağmur tanelerinin vuruş etkilerini sınırlandırmak, örneğin yüzeydeki küçük taş ve çakılları korumak, bitki artıklarını yüzeye yaymak.

Üst toprakta sıkışma belirtileri:
• Artan keseklilik,
• Yağıştan veya işlemeden sonra keseklerin kalması,
• Tekerlek izlerinde ve traktör dönüşlerinde göllenmeler,
• Tekerlek izlerinin kaygan görünümü,
• Ürün boşlukları, düzensiz bitki gelişimi ve düzensiz olgunlaşma izleri,
Alt toprakta sıkışma belirtileri:
Üst toprak bir kürekle alınıp, kenara konduğunda, aşağıdaki belirtiler gözlenir:
• İşleme derinliğinin altında sert bölüm (ancak nemli toprak sıkışmış olsa da
yumuşak kalabilir),
• Parçalanmaya çalışıldığında sert keseklerin oluşması,
• Toprakta belirgin bir yapının yokluğu,
• Yapı öğelerinin düz, donuk görünüşü,
• Eğri-büğrü kök sistemleri
toprakta sıkışma sorununun olduğunu gösteren belirtilerdir.

Tohum yatağı, tohumun çimlenebileceği ve sürgünün köklerini geliştirebileceği fiziksel özellikleri taşıyan üst toprak katmanıdır. İyi bir tohum yatağı:

Doğru cevap A'dır.

Toprak işlemenin zararları şu şekilde sıralanabilir:

B seçeneği dışında verilen seçenekler toprak işlemenin hedefleri arasında yer almaktadır. Doğru cevap B'dir.

Karıştırarak işleyen araçlar: Taşlı, sığ, kumlu veya yüzeyinde yoğun bitki artığı bulunan topraklarda iyi sonuç verir. Toprak tavdan uzak nem içeriğine sahipse, bu araçlar etkili olabilir. Ancak toprak yapısına en fazla zarar veren, alt toprağın sıkışmasına yol açan ve onu erozyona en açık konuma getiren araçlar bu gruptadır. Diskli pulluk, diskli tırmık, tek sıra disk, keçi ayağı ve döner çapa (rotovatör) bu grubun temsilcileridir. Doğru cevap C'dir.

Sodyumun fazla olduğu topraklarda  öncelikle pamuk, yonca, arpa, domates veya pancar yetiştiriciliği olanakları değerlendirilmelidir. Doğru cevap D'dir.

Sebzelerin hemen tamamı tek yıllık bitki olduğu için, her yıl tüm işlemlerin yenilenmesi gerekir. Kışın soğuk geçtiği yerlerde sebze yetiştiriciliği ilkbaharda don tehlikesinin geçmesiyle başlar. Ancak toprak hazırlığının sonbaharda başlatılması yararlı olur. Kıştan önce bellenen veya pullukla işlenen bahçede kışın suyun donması veya don olmayan yerlerde de ıslanan killerin genişlemesi, iri kesekleri parçalar, toprağı ekim veya dikime hazır duruma getirir. Doğru cevap E'dir.

Meyve bahçeleri için çoğunlukla reaksiyonu 5,5-6,5 pH arası olan, derin, iyi havalanan, iyi su tutan, profilinde sürekliliğe sahip topraklar en uygundur. Ancak bu özelliklere sık rastlanan taban arazilerde don riski yüksektir. Çünkü donan hava, su gibi eğim aşağı iner ve çukur ve düzlüklerde uzun süre kalarak bitkilere zarar verir. Bu akıştan ve birikmeden meyve ağaçlarını korumak için en uygunu hafif eğimli arazilerdir. Hafif eğim, suyun olası göllenmesinden kaynaklanabilecek kötü havalanma koşullarına karşı da bir önlemdir. Doğru cevap A'dır.

Çim ekilecek alan yeterince sıkı olmalı, büyük boşluklar içermemelidir. Ancak sert de olmamalıdır. Başka yerde köklendirilen hazır çim serilebileceği gibi, tohum da ekilebilir. Özellikle eğimli alanlarda hazır çim daha iyidir. Çimin arasındaki yabancı otlar elle ayıklanır. Serin yerlerde ilkbahar, sıcak yerlerde sonbahar ekimi uygundur. Doğru cevap B'dir.

Arazi toplulaştırma projesi uygulanırken, üreticilerin elindeki dağınık arazi parçaları olabildiğince birbirine yakın nitelikte ve olabildiğince en büyük parselin bünyesinde birleştirilmeye çalışılır. Dikkat edilecek ikinci nokta da, tüm parsellerin başkalarının arazisinden geçmeden, doğrudan yoldan ve su iletim ağından yararlanmasının sağlanmasıdır. Doğru cevap C'dir.

Dolgu materyali için en elverişli yerler aşağıda sıralanmıştır:

Doğru cevap D'dir.

Tuzlu topraklarda kesin çözüm onları yıkayıp ortamdan uzaklaştırmaktır. Ancak yeterli hacimde yıkama suyunun olmayışı, yüksek maliyet, çevresel sorunlar veya çıkış ağzı bulunamaması gibi nedenlerle, tuzların yıkanmasına olanak bulunamayabilir. Tuzlu toprakta verimi olabildiğince korumak üzere yine de alınabilecek kimi önlemler vardır. Toprağı derinlemesine yıkama olanağı yoksa araziyi düzlemek ve yüzeyden akışı artırmak yararlı olabilir. Doğru cevap E'dir.