TOPRAK BİLGİSİ VE BİTKİ BESLEME - Deneme Sınavı - 15

Granit, bazalt, andezit, trakit, gabro, dasit, diyorit birer püskürük kayaç örneğidir. Bunların ortak özelliği, mutlaka silikat mineralleri içermeleridir.

Bir volkanik veya tortul kayacın, sonradan yüksek sıcaklık, yüksek basınç gibi ikinci bir etmenle özellik değiştirmesi sonucu oluşur. Örneğin granit yüksek sıcaklık ve basınçla gnaysa, bazalt ve şeyller (canlı varlıklarla birlikte taşlaşan killer) şistlere, kireçtaşı ise mermere dönüşür.

Volkan püskürmesi, depremler, yer kabuğunun sıkışma, kıvrılma ve bükülmeleri gibi iç etmenler, dağları ve tepeleri, çukurları, vadileri oluşturur, yani yüzey şekillerinin kıvrımlılığını artırırlar.

Toprak çözeltisinde en bol bulunan ve hemen her yerde rastlanan katyonlar kalsiyum (Ca+2), magnezyum (Mg+2), sodyum (Na+) ve potasyum (K+); anyonlar ise karbonat (CO3-2), bikarbonat (HCO3-), sülfat (SO4-2) ve klorür (Cl-) dür.

Kolüvyalların belirgin özellikleri köşeli, büyüklü küçüklü parçalar, düzlükte daha kalın birikme ve katmanlaşmanın yokluğudur.

Hidrasyon genellikle minerali genişletip gevşetir, bozunmaya, ayrışmaya yatkınlığını artırır.

Yaşlı topraklar, yağışın fazla, sıcaklığın yüksek olduğu tropikal bölgelerde yaygındır.

Bilim dalı olarak da yer bilimleriyle biyoloji bilimlerini birbirine bağlayan bir köprüdür. Coğrafya değil. Doğru cevap E seçeneğidir.

Diğer tüm seçeneklerdekiler toprağı oluşturan unsurlar iken, bitki örtüsü toprağın üzerindeki bir oluşumdur. Doğru cevap E seçeneğidir.

Volkan püskürmesi, depremler, yer kabuğunun sıkışma, kıvrılma
ve bükülmeleri gibi olaylar iç etmenlerdir. Akarsular ise bir dış etmendir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yıkanma olayları, daha çok A harfiyle gösterilen üst horizonlarda egemendir.

Bu koşullarda toprak kümeleri parçalanıp, killer serbest kalır. İşte bu killerin toprak profili boyunca kimyasal değişikliğe uğramadan suyla aşağılara taşınmasına luvileşme denir.

Akarsular, rüzgârlar, dalgalar gibi dış etmenler yer kabuğunu aşındırıcı, yani düzleştirici etkide bulunurlar. Doğru cevap B seçeneğidir.

Sulama suları, iyi nitelikte olsa da, önceden çözdükleri birtakım katıları sürekli
toprağa taşıyarak tuzluluğu artırır. Bitki kök derinliğini etkileyecek düzeyde
yükselen taban sularında bu etki daha belirgindir. Toprakta bu artan tuzluluğun
zararsız düzeyde tutulması için akaçlama (drenaj = fazla suyun dışarı atılması)
ile birlikte yağışların yıkayıcı etkileri görev yapar. Doğru cevap A seçeneğidir.

Toprağın oluşumu çok sayıda fiziksel, kimyasal ve biyolojik olayı içinde barındıran bir dinamik
süreçtir. Zehirlenme bu süreçlerden biri değildir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Türkiye’de podzollaşma etkisinde oluşan topraklara Trakya’da Yıldız Dağlarının kuzeyinden başlayıp, Karadeniz Dağlarının kuzeyi boyunca uzanan arazilerde rastlanır. Çünkü toprağın olgunlaşma süreçlerinden podzollaşmanın ön koşulu, serin ve bol yağışlı iklimdir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Başkalaşım (Metamorf) kayaçları, bir volkanik veya tortul kayacın, sonradan yüksek sıcaklık, yüksek basınç gibi ikinci bir etmenle özellik değiştirmesi sonucu oluşur. Örneğin granit yüksek sıcaklık ve basınçla gnaysa, bazalt ve şeyller (canlı varlıklarla birlikte taşlaşan killer) şistlere, kireçtaşı ise mermere dönüşür. Buna göre doğru cevap A'dır.

Toprak çözeltisinde en bol bulunan ve hemen her yerde rastlanan katyonlar kalsiyum (Ca+2), magnezyum (Mg+2), sodyum (Na+) ve potasyum (K+); anyonlar ise karbonat (CO3-2), bikarbonat (HCO3-), sülfat (SO4-2) ve klorür (Cl-) dür. Kalsiyum dışında şıklarda bulunan mineraller anyon olduğundan doğru cevap E'dir.

Organik ürünlerin mikroorganizmalar başta olmak üzere biyokimyasal olaylarla ayrıştırılması dolayısıyla da, toprak havası amonyum, metan, kükürtlü hidrojen, çeşitli alkoller gibi değişik gazlarca zenginleşir. Bu gazların bir bölümü buldukları çatlak ve yarıklardan atmosfere karışır. Toprak havasındaki oksijen kapsamı % 10 düzeyinin altına indiğinde, bitki gelişimi yavaşlamaya başlar. Doğru cevap B'dir.

Alüvyalların aşınma ve uzaklardan taşınıp gelmeleri iri tanelerin yok denecek kadar az olmasına sebep olmaktadır. Buna göre doğru cevap E'dir.