TOPLUMSAL TABAKALAŞMA VE EŞİTSİZLİK

1980 sonrasında uygulanan iktisadi politikalar ve değişen devlet yapısı dolayısıyla,orta sınıfın ve işçi sınıfının yapısında önemli değişimler gerçekleşmiştir. Bu değişimler, ağırlıklı olarak bu sınıfların parçalanmasına
ve yeni sınıfların ortaya çıkmasına yol açmıştır. Bu parçalanma ile orta sınıf ile proletarya arasındaki bir konumda prekarya, orta sınıf ile burjuvazi arasında bilgi işçileri ve küresel yönetici elit, işçi sınıfının altında sınıf-altı ortaya çıkmıştır.

Küresel üretim ve yönetim düzeninin değişimi ile ortaya çıkan bir başka grup ise zaman zaman “altın yakalılar” olarak da adlandırılan “bilgi işçileri”dir.

Derinleşen eşitsizlikler, işçi sınıfındaki parçalanma, endüstrinin küresel kayışları, küreselleşme ile gerçekleşen çöküşler ile en alttakiler, ötekiler, kenardakilerden müteşekkil yeni bir sınıf, “sınıf-altı” ortaya çıkmıştır. 

Bediz Yılmaz (2008), Türkiye’de kentsel yoksulluk ile yakından ilişkili olarak ortaya çıkan bu yeni tabakanın, “nöbetleşe” yoksulluktan “müebbet” yoksulluğa kayma ile yakından ilişkili olduğunu dile getirir.

Gül Özsan (2015) ise konuyu bir başka boyutuyla ele almaktadır. Türkiye’nin tabakalaşma tarihinde özgül bir yeri olan eşraf ailelerinin değişen sosyo-ekonomik ve siyasal koşullar içerisinde kendilerini yeniden üretmelerinde eğitimin rolünü ele alan Özsan, Ayşe Durakbaşa ve Meltem Karadağ ile Denizli, Muğla, Kahramanmaraş, Gaziantep ve Aydın’da gerçekleştirdikleri araştırmanın verilerine dayanarak eğitimin kazandığı sembolik ve işlevsel değeri tartışmışlardır.

Türkiye’de spor sosyolojisi içinde tabakalaşma analizi alanında çalışan tek araştırmacı olan Murat Yüksel yaptığı çalışmada nicel veri setlerine dayanarak tabakalaşmanın spor alanındaki tezahürlerini ortaya koymaktadır. Spor yoluyla tabakalaşmanın nasıl yeniden üretildiği üzerinde durulması da konunun bir başka boyutunu ortaya koyması bakımından ciddi öneme sahiptir.

Boratav’ın, 1991’de İstanbul’un iki semti ve on dokuz Anadolu köyünde yaptığı iktisadi, sosyal, ideolojik ve politik boyutlu alan araştırmasına dayanan
İstanbul ve Anadolu’dan Sınıf Profilleri isimli eserinde kentsel ve kırsal sınıf şemaları çıkarmaktadır. Boratav, kentsel sınıfların tanımlanmasında temel ölçüt,
meslek ve mesleki mevkiyi, kırsal sınıfların tanımlanmasında ise toprak mülkiyetinin biçimi ve büyüklüğünü esas almaktadır.

Osmanlı toplumsal yapısı, klasik dönemde pek çok çeşitliliği bünyesinde barındıranve dolayısıyla değişik düzeylerde katmanlaşmalara sahip bir yapıdır.

1980 sonrasında ekonomideki çeşitlenmelerle ortaya
çıkan yeni fırsatlar ve artan girişimcilik ile küçük de olsa sosyal yapıda bir orta sınıf genişlemesi yaşanmasına
neden olmuştur.

1980 sonrasında Türkiye’de artan eğitime bağlı olarak orta ve üst sınıflara ait mesleklerin sayısı artmıştır.

c

d

a

c

b

a

D

e

A

e

Osmanlı millet sistemi de kendi içinde bir tabakalaşma modeli olsa da Karpat “dinî ve etnik sınırları aşan dört tabakalı (askerler, bürokratlar, zanaatkâr ve tüccarlar ile reaya yani üretici sınıflar) hiyerarşik [bir] toplumsal düzen” olduğunu dile getirir