TOPLUMSAL TABAKALAŞMA VE EŞİTSİZLİK

"Yeni Marksist Bakış"a göre, sınıf gelişimindeki eğilimler "kutuplaşma" ve "proleterleşme" olarak tanımlanmaktadır. 

Sınıf mücadelesi, sınıf çatışması ve sömürü kavramları Marksist Yaklaşımın sınıf çözümlemesine temel oluşturur.

Yeni Marksist kuramcılar daha farklı bir boyutta, en önemli sınıflar olarak sermaye ve emek üzerinde yoğunlaşmalarına karşın, Carchedi (1977) ve Wright (1985), bu iki sınıf arasında yer alan sınıf gruplaşmaları hakkında çözümlemeler geliştirmişlerdir. Sözgelimi Wright, Marx’ın ikili sınıf modelini, “çelişkili sınıf konumları”nda olduklarını ileri sürdüğü aylıklı yöneticileri, işçi çalıştıran küçük mülk sahiplerini ve yarı özerk ücretli çalışanları içerecek şekilde genişletmektedir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Weber’in izini takip edenler, daha çok mesleki farklılıklar üzerinde durmuşlardır. Mülksüz sınıflar, üyelerinin piyasaya sunabilecekleri eğitimle ilgili dereceler, beceriler, nitelikler gibi edinimlerine göre farklılaşmışlardır. Orta sınıflarla ilgili parçalanma (fragmentation) süreci, benzer biçimde, ampirik araştırmalarda yaygın bir şekilde kullanılan sınıf modellerini oluşturan Goldthorpe’un (2000) yanı sıra, Parkin (1974) ve Marx ve Weber sentezine yönelmiş bir isim olan Giddens (1973) tarafından ortaya konulan sınıf yaklaşımlarında da açıkça görülür. Yeni Weberci kuramcılar sınıf eşitsizliklerinin belirgin bir şekilde var olduğunu, ama aynı zamanda sınıf ilişkilerinin akışkan ve açık bir nitelik gösterdiğini vurgularlar. Yeni Marksist sınıf kuramcıları, sınıfın üretim ilişkilerine dayalı olduğu varsayımının yanı sıra sınıf mücadelesi, sınıf çatışması ve sömürü kavramı gibi Marx’ın yaklaşımının bazı temel ögelerini muhafaza etmişlerdir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Tablo 7.1'deki bilgilere göre, Yeni Weberci Bakış Açısı sınıf ayrımlarının kaynağını piyasa ilişkilerinde görür. Yeni Marksist Yaklaşım sınıf gelişimini kutuplaşmayla açıklar. Yeni Weberci bakış açısının temel ilgisi parçalanma ve toplumsal mobilitedir. Yeni Marksist yaklaşıma göre sınıf çatışması sömürüye dayanır. Yeni Weberci bakış açısında mülk sahibi ve orta sınıf olmak üzere daha karmaşık bir sınıf anlayışı vardır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Postmodernist Yaklaşım kültürel farklılıkları öne çıkarır.

Giderek artan bolluk ve buna paralel olarak gelişen kitlesel tüketim, değerler üzerinde önemli etkilerde bulunmuştur. Kitlesel tüketimin genişlemesi, tüketim mallarının fiyatlarındaki düşüşler ve gelirdeki artışlarla birlikte oluşan bir durumdur. Bu olgu, tüketici olarak bireylerin çıkarlarıyla (üretim maliyetlerinde ve fiyatlarda düşüş) üretici olarak bireylerin çıkarları (yüksek ücret/ maaşların korunması) arasında bir gerilimin ortaya çıkmasına neden olur. Bu gerilimin yanı sıra bir yaşam tarzı oluşturucusu olarak tüketimin gidere artan önemi geleneksel sınıf ilişkilerinin zayıflamasına yol açmıştır. 

Postmodern yaklaşıma göre postmodern toplumda yeni yatırım kavramının daha fazla değil, daha az istihdamı öngörmesi, tüketim olgusunun ve yaşam tarzlarının ön plana çıkması gibi hâla tartışılan birçok değişmeyi eklemek mümkündür. Postmodern toplumda aynı zamanda toplumsal cinsiyet, yaş, etnisite ve kültür dahil bir dizi boyutlarıyla birlikte sosyal yapının son derece karmaşık hâle gelmiştir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Orta sınıf içinde parçalanmaya dikkat çeken yaklaşım Weberyan Yaklaşımdır.

Pakulski'ye göre, Anderson’un (1983) adlandırdığı sınıf temelli olmayan “hayali cemaatler”in oluşması sınıfların çözülmesine yol açmıştır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Postmodernist yaklaşım, sınıf bilinci kavramı yerine daha çok kimlik kavramını kullanmakta ve geleneksel olarak tanımlanan şekliyle sınıfın artık kimliğin (önemli) bir kaynağı olmadığını ileri sürmektedir. 

Baudrillard için, işçi sınıfı “normalliğin kodu” altında değerlendirilebilir. “Günümüz proleteri normal bir varlıktır” diyor Baudrillard. Ona göre, “işçi bütünüyle ‘insan’ olarak değer verilen bir konuma getirilmiştir. İşte bu yüzden de bir insan olarak egemen olan tüm ayrımcılık biçimlerini kendi hesabına geçirmektedir. Yani o da ırkçılık, cinsel ayrımcılık yapan baskıcı biridir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Postmodernist yaklaşıma getirilen en temel eleştiri, her şeyden önce modernin kurumsal bağlamının ötesine geçilmediği nosyonu temelinde ortaya konulabilir. Postmodern kuram çeşitli biçimlerde, toplumsal ve kültürel olarak selefinden çok farklı, yeni, postmodern bir dünyaya geçildiği düşüncesine dayanır. Ancak üretim sistemi hâlâ kapitalist bir sistemdir ve modern kapitalist sanayi toplumlarının bütün özellikleri günümüz toplumları için temel teşkil etmektedir. üretim sistemi hâlâ kapitalist bir sistemdir ve modern kapitalist sanayi toplumlarının bütün özellikleri günümüz toplumları için temel teşkil etmektedir. Bunun yanı sıra sermaye emek ilişkisi modern kapitalist toplumların temel karakteristiklerinden biridir. O bakımdan bu toplumlar, Marx’ın kapitalizm çözümlemesinden itibaren sınıf ilişkilerindeki belirgin değişikliklere rağmen, sınıf ayrımlarını ve sınıf eşitsizliklerini içerisinde taşıyan kapitalist toplumlardır. Neticede, kapitalizm dünyada üretim ve tüketim modeli olmaya devam ediyor. Bu çerçevede, gözlenen birçok değişmeye ve değişmenin sonuçlarına karşın, geçmişten başkalaşmayı içeren ontolojik bir kopuş olduğu ve kapitalizmin sınıf kavramını terk etmeyi gerektirecek bir düzeyde değiştiği savını desteklemek doğru değildir. Tüm bu çerçevede postmodernist yaklaşıma eleştiri getirecek bir kuramcının temel argümanlarından biri, postmodernist iddiaların aksine günümüzdeki toplumlarda sınıf temelli işsizlik, yoksulluk ve eşitsizlik derinleşerek devam etmektedir şeklinde olabilir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Postmodernist yaklaşım içerisinde sınıfın bir görünümü olarak tüketimin rolünü keşfetmede, kültürel mallardaki beğeninin sınıfsal bir damga işlevi gördüğünü ileri süren Bourdieu’nun Distinction (1984) adlı çalışması özel bir önem taşır. Bu çalışmasında Bourdieu, müze ziyaretleri, konsere gitme, okuma gibi yüksek kültür pratiklerinin yanı sıra hayat tarzları ve tüketim tercihlerinde (yiyecek içecek, giysi, otomobil, roman, gazete, dergi, tatil, hobi, spor, boş zaman uğraşısı) meşru beğenilerin toplumsal alanının haritasını ortaya koymaya çalışır.  Bourdieu’nun çalışmasını takip edenlerin çoğunlukla yaptığı şey, ayırt edici uygulamalar, tutumlar ve beğenilerle birlikte ortak bir yaşam tarzını paylaşan grupları belirlemeye çalışmak olmuştur. Bu çerçevede doğru cevap B seçeneğidir.

Postmodernist yaklaşımlar, aidiyet hissi oluşturmak ve kimlik sağlamak gibi toplumsal sınıflara ait temel işlevlerin, önemli oranda yeni bir tüketim etiği tarafından desteklenen yaşam tarzları aracılığıyla düzenlendiği düşüncesini içerir. Postmodern koşulları altında mesleklere ilişkin üyelikler, çalışma yaşamı, kişisel başarı, karakter ve mizaçtan çok kimliğin arandığı bir alan ve onu belirleyen bir etken olarak harcama kalıpları ve tüketim büyük bir önem kazanmıştır. Tüketim bir yandan çalışma etiğinin çöküşü tarafından geriye bırakılan kimlik boşluğunu doldurmakta, bir yandan da çalışma yaşamının yapısal önemini üstlenmektedir. Bu çerçevede, modern toplumda çalışma, uğraş, meslek tarafından yerine getirilen temel roller, postmodern toplumda tüketici seçimleri tarafından oynanmaktadır. Sonuçta, çağdaş sınıf kuramlarında birincil bir önem taşıyan çalışma yaşamının kendisi postmodernizm modelinde giderek ikincil ve araçsal bir hâle gelmiştir. Öte yandan, tüketim olgusunun bu denli ön plana çekilmesi insanın üretimdeki rolünün, kimlik duygusunun odak noktası olduğu bir durumdan uzaklaşmayı ima etmektedir. Bireyler için işteki roller yerine, genel anlamda tüketim olgusu içindeki roller gittikçe daha fazla önem kazanmaktadır. Bu çerçevede doğru cevap E seçeneğidir.

İşçi sınıfı kimliğinin parçalanması gibi postmodern kuramda öne çıkarılan bazı süreçlerin Weber tarafından dile getirildiği şekliyle, rasyonelleşmenin mantığıyla açıklanabilir.  Aynı durum oy verme davranışı ya da sendika üyeliği için de geçerlidir. Bir işçi, seçimlerde işçi partisine ya da bir başka partiye oy verebilir veya grevle ilgili olarak sendikasının kararını benimseyebilir ya da ayrı düşebilir. Diğer bir deyişle, bütün bunlar potansiyel davranışın kazanç ve kayıplarının rasyonel bir hesaplanışına dayalıdır. Doğru cevap C seçeneğidir.