TOPLUMSAL TABAKALAŞMA VE EŞİTSİZLİK

Vatandaşlık yüzyıllar içinde üç hak biçimi üzerinden gelişmiştir: Ekonomik, kültürel ve sosyal haklar. Bunların ilki, yiyecek ve barınmayı kapsayan
refah ve temel ihtiyaçlara yönelik ekonomik haklardır. İkincisi hem refah uygulamalarına erişimi hem de eğitime erişimi içeren kültürel haklardır.
Üçüncüsü ise bireysel özgürlükler gibi geleneksel liberal kaygılar alanını ve parlamento gibi siyasi araçlar vasıtasıyla ifade hakkını kapsayan siyasal
haklardır. Doğru cevap B'dir.

Antik Yunan’da vatandaşlık; kadınları, köleleri ve yabancıları dışarıda bırakmakla birlikte, hür ve servet sahibi erkeklerin kamusal yaşama sırası geldiğinde yöneten ve yönetilen olarak katılması anlamına gelmekteydi. Doğru cevap E'dir.

Modern vatandaşlığın ortaya çıkışındaki esas itici güç Fransız Devrimi’dir. Zira Fransız Devrimi’nde sivil toplumun daha geniş kesimleri siyasal ve medeni
haklardan yararlanmaya başlamıştır. Bu süreçte, “ulusal egemenlik” ilkesi, her türlü meşru siyasal iktidarın ulustan kaynaklandığını ifade ederken, yalnızca ulusal topluluğun üyeleri siyasal yurttaşlığı elde edebilmiştir. Doğru cevap C'dir.

Vatandaşlığın değerleri, uygarlığın değerleriyle bir araya getiriliyor ve böylelikle Weber, benzersiz bir şekilde Batılı bir kurum olarak vatandaşlığın kökeninin Batılı şehrin özgün yapılarına dayandığını öne sürüyordu. Doğru cevap D'dir.

Liberal gelenekte yurttaş, cinsiyetsiz, soyut, toplumsal bağlam dışında, yüksüz (unencumbered) bir birey olarak tanımlanmıştır. Doğru cevap C'dir.

Bazı göçmen ülkelerinde, göçmenlerin vatandaş olmaları oldukça zordur (Almanya); diğer bir grup ülkede ise göçmenler kültürel asimilasyon
karşılığında vatandaşlığa kabul edilmektedir (Fransa). Üçüncü bir grup ülkede ise göçmenler kendi kültürel kimliklerini koruyarak vatandaş olabilmektedir (Kanada, İsviçre, Amerika). Doğru cevap A'dır.

Savaş, işgaller, diktatörlükler, açlık, yoksulluk, iklim değişimleri, siyasal baskılar,
diktatörlükler, soykırımlar, sistematik toplumsal terör, geç kapitalist dönem
ve neo-liberal sömürü politikaları, toplu yersiz-yurtsuzlaştırmalar, ucuz iş gücü
transferleri bugün insanları en temel vatandaşlık haklarından mahrum bırakarak
mülteci, vatansız ve kaçak insanlara dönüştürmektedir. Doğru cevap E'dir.

Yarı-vatandaşlığın önemli bir örneği, 1991 Maastricht Antlaşması ile yürürlüğe giren Avrupa vatandaşlığıdır. Doğru cevap A'dır.

Radikal demokratik vatandaşlık hem cumhuriyetçiliğin kamu yararı fikrinin
çoğulluğuna hem de liberallerin savunduğu bireysel özgürlüklerin kolektif kimlikler üzerinden radikalleştirilmesine inanan bir yurttaşlık fikridir. Doğru cevap B'dir.

Radikal demokratik vatandaşlık teorisinin temelleri E. Laclau ve C. Mouffe’un 1985’te birlikte yazdığı Hegemonya ve Sosyalist Strateji adlı eserinde
dile getirilen radikal demokrasi anlayışına dayanır. Doğru cevap D'dir.

Vatandaşlık ya da diğer adıyla yurttaşlık genel olarak bir devlete ait olmakla ilgili haklar ve yükümlülükler getiren birey ve devlet arasındaki bir hukuksal bağ olarak tanımlanmaktadır.

Vatandaşlık yüzyıllar içinde üç hak biçimi üzerinden gelişmiştir: Ekonomik, kültürel ve sosyal haklar. Bunların ilki, yiyecek ve barınmayı kapsayan refah ve temel ihtiyaçlara yönelik ekonomik haklardır. İkincisi hem refah uygulamalarına erişimi hem de eğitime erişimi içeren kültürel haklardır. Üçüncüsü ise bireysel özgürlükler gibi geleneksel liberal kaygılar alanını ve parlamento gibi siyasi araçlar vasıtasıyla ifade hakkını kapsayan siyasal haklardır.

Bryan S. Turner’a göre vatandaşlık, toplumdaki farklı toplumsal gruplar ve farklı cemaatler arasındaki farklılıkları eşitleyen bir dayanışma unsuru ve seküler bir din olarak işlev görür. Resmi dinin gerilemesiyle birlikte vatandaşlık bize ortak bir ulusal kültür, ortak bir kimlikler kümesi ve ortak bir değer sistemi sunar. Seküler toplumları bir arada tutan şey, çokkültürlü bir çevrede toplumun kurucu temeli olarak müşterek vatandaşlıktır.

Antik Yunan’da vatandaşlık, kadınları, köleleri ve yabancıları dışarıda bırakmakla birlikte, hür ve servet sahibi erkeklerin kamusal yaşama sırası geldiğinde yöneten ve yönetilen olarak katılması anlamına gelmekteydi.

Modern vatandaşlığın ortaya çıkışındaki esas itici güç Fransız Devrimi’dir. Zira Fransız Devrimi’nde sivil toplumun daha geniş kesimleri siyasal ve medeni haklardan yararlanmaya başlamıştır. Bu süreçte, “ulusal egemenlik” ilkesi, her türlü meşru siyasal iktidarın ulustan kaynaklandığını ifade ederken, yalnızca ulusal topluluğun üyeleri siyasal yurttaşlığı elde edebilmiştir.

Weber, benzersiz bir şekilde Batılı bir kurum olarak vatandaşlığın kökeninin Batılı şehrin özgün yapılarına dayandığını öne sürüyordu.

Modern dönem öncesi yurttaşlık için aranan kan ve toprak ölçütü, modern devlette farklı bir
anlam kazanmıştır. Bu iki geleneksel ölçüt modern öncesi eski rejimde sadece bir itaat ilişkisini ifade etmesinden ötürü özel bir anlama sahip değildi.

Marksizmin yurttaşlık eleştirisi, modern liberal yurttaşlığın herkesi eşit sayan soyut ve resmi eşitlik idealinin bir çerçevesi olan evrensellik iddiasının gerçek yaşanan ilişkilerdeki eşitsizliği hem gizlediği hem de yurttaşlığı bu eşitsizliklerin üzerine inşa ettiğini iddia eder. Buna göre, yurttaşlığın soyut eşitlik prensibi, sosyal ve ekonomik eşitsizlikleri görünmez kılmakta ve ekonomik eşitsizliklere yönelik eleştiriyi etkisizleştirmektedir.

Kamusal alan özel alan ayrımını esas alan liberal aydınlanmacı bakış açısı; kamusal
alanı adaletin, rasyonalitenin, eşitliğin, biçimsel ilişkilerin alanı, özel alanı ise diğergamlığın, vericiliğin, duyguların, kabullenilmiş bir eşitsizliğin, gayrı biçimsel ilişkilerin alanı olarak kabul etmiştir. Bu düşünüşün doğrudan sonucu, kamusal alanın erkeklerin, özel alanın ise kadınların alanı olduğu bir fikrin güçlenmesi olmuştur. Doğal haklar geleneğinin uzantısında yer alan liberal feminist kuramcılar, yurttaşlık taleplerini dile getirirken insan türünün ve aklın kadın ve erkek açısından eşit ve ontolojik anlamda aynılığı düşüncesinden hareket
ettiler.

Cenevre’de imzalanan Mültecilerin Statüsüne İlişkin Birleşmiş Milletler Konvansiyonuna göre mülteci özel bir sosyal veya politik gruba üyeliği, milliyeti, dini, ırkı gibi nedenlerle şiddete maruz kalma korkusu yaşayan ve bu nedenle ülkesine dönme imkânına ve isteğine sahip olmayan, milliyetine tabi olduğu ülkenin sınırları dışında yaşayan kimsedir.