TOPLUMSAL TABAKALAŞMA VE EŞİTSİZLİK

Negatif haklar, ifade, düşünce ve inanç özgürlüğü, mülk edinme, konut dokunulmazlığı, kişi güvenliği gibi devlete karışmama görevi yükleyen koruyucu haklardır. Pozitif haklar ise eğitim, sosyal güvenlik, toplu sözleşme ve sendikalaşma gibi devlete olumlu edimde bulunma ve karışma görevi yükleyen isteme haklarıdır.

Sosyal politikanın ve sosyal devletin temel nitelikleri:
• Kapitalizmin krizlerini ve sermayenin gereksinimlerini içeren yapısal gelişim özellikleri, üretim ve birikim süreçlerinin düzenlenmesi 
• İşçi sınıfı hareketinin ve sendikal mücadelenin yükselişini ve taleplerini de içeren toplumsal sınıf ilişkileri 
• Kapitalizmin ve piyasanın beraberinde getirdiği ekonomik ve sosyal riskler,
• Bağımlı nüfusun ve ücretli emeğin korunması ve güvence altına alınması,
• Yoksulluk sorunu,
• Kamu merkezli bir etkinlik olması,
• Metadışı kamusal sosyal refah hizmetleri yaratması,
• Yurttaşlık haklarına dayalı bir gelişimin ürünü olması,
• Devletin sınıfsal niteliği ve siyasal iktidar ilişkilerinin devamlılığı için bağımlı nüfus üzerinde hegemonyanın sağlanması

Sosyal politika, ekonomik olan ve sosyal olan arasındaki çelişme temelinde, kapitalizmin işçi sınıfını ve tüm toplumu, sermaye birikiminin ve piyasanın bir parçası gibi yönetme eğiliminin (Özuğurlu, 2005, s.90) kamu örgütlenmesi ve müdahalesiyle sınırlandırılması pratiği ve bilimi olarak incelenebilir.

Çağdaş sosyal politikanın gelişimi çerçevesinde sosyal hakların oluşumunu da sağlayacak şekilde yaşama geçirilen uygulamalar şunlardır: 

• Bireysel ve toplu iş hukuku, 

• Uzun (yaşlılık, malullük, ölüm) ve kısa vadeli (iş kazası, meslek hastalıkları, hastalık, analık) sigorta dalları, 

• Eğitim, sağlık, konut/barınma, 

• Ücret/asgari ücret, işsizliğin önlenmesi, yüksek bir istihdam düzeyinin sağlanması, işsizlik sigortası, gelir dağılımı, 

• Sosyal hizmetlerin yaygınlaşması, 

• Yoksullukla mücadele, asgari bir gelir ve geçim düzeyini hedefleyen politikalar ile sosyal yardımlar, 

• Mesleki eğitim programları, 

Çağdaş sosyal politikanın başlangıcı, 19. yüzyılın ortalarında başlayıp 1870’lerde güçlenen ve ağırlıklı olarak 1930’lu ve 1940’lı yıllara kadar olan dönemi kapsar. Bu dönemin ayırt edici özelliği, sosyal politikanın gelişim çizgisinin, haklar ve sosyal haklar rejiminin oluşumuna yönelik olmasıdır. Sosyal politikanın, bu niteliği çerçevesinde, yoksullara yönelik yardımlardan, “kişisel haklara ve sınıfsal korumalara” (Talas, 1997, s.54) doğru bir değişim geçirdiği görülmektedir. 

Negatif haklar, ifade, düşünce ve inanç özgürlüğü, mülk edinme, konut dokunulmazlığı, kişi güvenliği gibi devlete karışmama görevi yükleyen koruyucu haklardır. 

Pozitif haklar ise eğitim, sosyal güvenlik, toplu sözleşme ve sendikalaşma gibi devlete olumlu edimde bulunma ve karışma görevi yükleyen isteme haklarıdır.

Eşitsizlik, eşitlik ve yurttaşlık arasındaki ilişki, bir bakıma, “ekonomik olan” ve “sosyal olan” arasındaki çelişme ve dengeyle de bağlantılıdır. Ekonomik olan, piyasayı imler; piyasa güçleri temelinde, piyasa ilkesi etrafında, eşitsizlikleri veri kabul eden ve bireyci politika ve ilişkileri tanımlar. Sosyal olan ise kamu örgütlenmesi temelinde, ihtiyaç ilkesi etrafında, eşitsizlikleri gideren ve bütünleştirici politika, kurum ve ilişkilere, sosyal adalet ve eşitlik düşüncesine ve refahın toplumsallaşmasına gönderme yapar. Doğru cevap A'dır.

Dar anlamda sosyal politika, Sanayi Devriminin ve ağırlıklı olarak imalat sanayine dayalı kapitalist gelişmenin bir ürünü olarak 18. ve 19. yüzyıl koşullarında doğmuş ve oluşmuştur. Doğru cevap B'dir.

Klasik haklar, hiçbir ayrım yapılmadan bütün insanların hak ve özgürlüklerdir.

Zaman içerisinde, sosyal politikanın anlamı da daha geniş bir çerçeveye oturmuştur. Kapitalizmin gelişimi ve serbest piyasanın oluşumuyla ekonomik ve sosyal sorunlar çeşitlenmiş, toplumsal sınıfların daha
iyi çalışma ve yaşama talepleri, beklentileri ve düzeyleri artmış; insan hakları, eşitlik, özgürlük, haklar ve
yurttaşlık gibi alanlarda sosyal boyutu ön plana çıkaran anlayışlar güçlenmiştir. Diğer yandan, işçi sınıfının
taleplerinin karşılanması ve sosyal refah artışının, toplumsal sınıflar arasındaki uyum ve uzlaşıya dönük
katkıları görülmüş ve işçi sınıfının mevcut ekonomik ve siyasal sisteme içerilebilmesinin nesnel koşulları
fark edilmiştir. Bir bütün olarak işçi sınıfının eğitim ve sağlığının, ekonomik gelişmeye olan katkısı da
anlaşılmıştır. C seçeneğindeki ifade dar anlamda sosyal politikayı açıklamakta olan bir niteliktir. Doğru cevap C'dir.

Sosyal hakların öznesi bağımlı ve güçsüz konumda olan ve sosyal koruma ve güvenceleri için kamu müdahalesi biçiminde beliren sosyal politika araçlarına ihtiyaç duyan toplumsal sınıflar ve kesimlerdir.

Dar anlamda sosyal politikanın iki yönü olduğu söylenebilir. Birinci yönü, bağımlı ve güçsüz konumdaki sınıfların korunması ve güvence altına alınmasına dönük devlet müdahaleleri olmasıdır. İkinci yönünü ise, söz konusu güvence ve korumanın sınıfın (emeğin) kendisi tarafından sağlanması ve sömürünün sınırlandırılmasını amaçlayan sendikalaşma, toplu sözleşme ve grev haklarını içeren toplu hakların devletçe sağlanması ve ihlal edilmemesi oluşturmaktadır (Talas, 1997, s.53-54). Geniş anlamda sosyal politika, doğrudan bir sınıfa değil, toplumun ve toplumsal yaşamın bütününe, toplumsal bütünleşme amacıyla yönelir. Bu çerçevede, yoksulluğun önlenmesi, işsizliğin azaltılması, sağlık, eğitim, tarım politikaları, gelir dağılımındaki eşitsizliklerin azaltılması, “toprak reformu, tarım ürünleri fiyatlarının düzeyi, zanaatın ve esnafın korunması, kooperatifçilik, vergi politikaları” uygulamaları sosyal politikanın geniş yorumuna dahil edilebilir. Doğru cevap D'dir.

Sosyal politikanın geniş bir anlam kazanması sürecinde, doğrudan işçi sınıfına yönelen sosyal politika uygulamalarının giderek toplumdaki herkesi kapsadığı görülür. İşçi sınıfının güvence altına alınması ve korunmasını amaçlayan sosyal politikalar; geniş bir anlam kazanarak, sosyal eşitlik ve sosyal adaleti sağlama amacına yönelmiştir Bu çerçevede, özellikle İkinci Dünya Savaşı’nı izleyen yıllar sosyal politikanın geniş bir anlama kavuştuğu bir dönem olarak kabul edilir. Sosyal devlet olarak kabul edilen devlet biçiminin olgunlaşması da bu döneme rastlar. Bu arada, ilerleyen dönemde sosyal politika çocuk, kadın, gençlik, engellilik, çevre, tüketici hakları gibi konuları da ilgi alanı hâline getiren bir diğer genişleme süreci içerisine de girmiştir (Çubuk, 1979, s.12-13; Esin, 1982, s.125-126; Talas, 1997, s.53; Koray, 2000, s.11). Doğru cevap E'dir.

Eşitler Hareketi, kendisinden sonra ortaya çıkan sosyalist görüş ve eylemi önemli ölçüde etkilemiştir. Cevap E seçeneğidir.

Mutlak eşitlik fikri dönemin liberal düşünürleri tarafından kıyasıya eleştirilirken daha sonra sosyal
politikaların örgütlenmesi ve sosyal devletin oluşumu sırasında merkezi bir role kavuşacak olan “çalışma” ve “ihtiyaç” kavramları bu eleştirilerde önemli bir yer tutmuştur.

Ekonomik anlayışın, politikaları birey temellidir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Sosyal anlayışın örgütleyici ilkesi ihtiyaç ilkesidir. Doğru olan cevap B seçeneğidir.

Liberal anlayışa göre, toplumun ve kamunun, ekonomik ilişkileri ve piyasayı denetleme hakkı yoktur. Doğru cevap C seçeneğidir.