TOPLUMSAL DEĞİŞME KURAMLARI

Sanayileşme ile birlikte ortaya çıkan kapsamlı değişimler karşısında üç tepki gelişmiştir. Bu tepkiler sırasıyla; Liberalizm, muhafazakar tepki ve sosyalizmdir.

Hobbes, Locke ve Rousseau’yu eleştiren Montesquieu insanların hiçbir zaman toplumsuz yaşamadığını, toplumun ürünü olduklarını vurgular. İnsanın özü ve insan toplumlarının kaynakları hakkında spekülâsyonlardan ziyade somut verilerle ilgilenen bir empirist olan Montesquieu çoğu kez Newton’un fizikte kullandığı işlemlere başvurur. Toplumun tıpkı fizik madde gibi bir ‘şey’ veya ‘olgu’ olduğunu, ‘ahlâk, örf ve âdetler’in ve ‘bir ulusun ruhunun’ bilimsel olarak incelenebileceğini kabul eder.

Saint-Simon kültürlerin çeşitliliğinin yüzeysel olduğunu düşünür. Bütün toplumsal gelişmeler ve değişme temel bir plâna göre gerçekleşir; insanlığın tarihi, en azından kendi yörüngelerinde hareket eden gezegenlerde olduğu gibi, tek yasa tarafından yönlendirilir. Saint- Simon böyle bir tarih anlayışını benimseyen tek kişi olmasa da, toplumsal evrimin,
dolayısıyla değişmenin merkezî dinamik gücünü “iktisadî sınıflar arasındaki çatışma”nın oluşturduğunu öne süren ilk kişidir.

Saint-Simon’a göre ‘Pozitif Evre’de insanlar birbirlerine egemen olmaya çalışmaktan vazgeçerek doğaya egemen olacaklardır. Buson evrede ahlâkî davranıştaki bu değişimin başlamasına bilim ve sanayileşme hizmet edecektir.

Saint-Simon seçkinci bir düşünürdür. Erken dönem yazılarında bilim adamlarının, filozofların ve sanatçıların ‘doğal seçkinler’ sınıfını oluşturduğunu düşünmüştür. Buna karşılık geç dönem eserlerinde ise sanayici, tüccar ve zengin iş adamlarından oluşan grubu temel toplumsal sorunları çözebilecek mühendisler olarak görmeye başlamıştır.

Comte göre, sosyoloji kendisinden önce gelen bütün bilimlerin doruk noktasını temsil etmekte ve bireye indirgenemeyen bir analiz yöntemi ile incelenmektedir. Bununla birlikte  sosyoloji bilim adamının “toplumu mükemmelleştirmek için gerekli” toplumsal yasaları
kavramasını mümkün kılacağını da benimsemektedir. Sosyal fizik ise, bilim dallarının en kıdemlisidir.

Comte, sosyolojiyi “sosyal statik”  yani toplumsal düzenin araştırılması ve “sosyal dinamik” toplumsal ilerleme ve değişmenin araştırılması biçiminde ikiye ayırıp incelemektedir.

Comte'a göre, teolojik hâlde insan zihni kendisini etkileyen her şeyin ilk ve son nedenlerine, başka ifadeyle mutlak bilgisine yönelir. Bu evrede bütün olayların Tanrı veya tanrısal kuvvetler tarafından yönetildiği düşüncesi egemendir.

Herbert Spencer’ı diğer pozitivist çoğu sosyal bilimciden ayıran bir özellik, sadece toplumsal alanın yasalarını değil, Sentetik Felsefe adını
verdiği bir makro düşünce şeması içinde ‘evren’in tüm alanlarının, fiziksel, psikolojik, biyolojik, sosyolojik ve ahlâkî alanların yasalarını, yani ‘düzenleyici evrensel ilkeler’i ortaya çıkarmaya çalışmasıdır, çünkü ona göre her şeyi, toplumsal düzen dâhil, doğal ve fiziksel yasalar ve süreçler yönlendirmektedir.

Durkheim'e göre, organik toplumlarda normal dışı olan şey miras yoluyla servetin kuşaktan kuşağa geçmesi ve bu miras kalan ayrıcalığın
bir sınıf tarafından başka bir sınıfı baskı altına almak ve sömürmek için kullanılmasıdır. Bu zorunlu iş bölümü demektir.