TOPLUMSAL DEĞİŞME KURAMLARI - Deneme Sınavı - 4

Osmanlı iktisat ve toplum tarihi hakkında önemli çalışmalar yapan bir isim olan Halil İnalcık Weberyen patrimonyalizm tezlerini eleştirmekte ve Osmanlı toplumu için düzeltilmiş yeni bir patrimonyalizm modeli önermektedir. Doğru yanıt E şıkkıdır.

Parsons’a (1960) göre tüm toplumlar nihayetinde modern aşamaya varacaklardır. Bunun için de modern toplumları modellemelidirler. Ona göre asıl toplumsal değişim gelenekselden moderne geçiş ile ilintilidir. Bu süreçte toplumda ciddi bir farklılaşma yaşanmakta ve kapsamlı bir toplumsal değişim gerçekleşmektedir

Serbest ve cebri kültür değişimlerini Türk modernleşmesinin tıkanıklığını açıklamak üzere kullanan sosyolog Mümtaz Turhan'dır. Doğru yanıt B şıkkıdır.

“Her sosyal yapı, bu yapıyı meydana getiren sosyal kurumların insan ilişkilerinin ve bunların karşılıklı etkileşimlerinden doğan sosyal değerlerin birbirini karşılıklı olarak etkiledikleri bir bütündür. Ve bu bütün her zaman aynı olmayan hız ve tempoyla değişir” diyen sosyolog Mübeccel B. Kıray'dır. Doğru yanıt C şıkkıdır.

Merkez-çevre kavramsallaştırması ile toplumsal yapıda sosyal gruplar arasındaki kopukluğu açıklayan bir çerçeve sunmayı amaçlayan sosyolog Şerif Mardin'dir. Doğru yanıt D şıkkıdır.

Karpat’ın Türkiye’de toplumsal değişmeye yaptığı en önemli katkılar Osmanlı nüfusuna dair çalışmalarıdır. Osmanlı Nüfusu (1830- 1914): Demografik ve Sosyal Özellikleri isimli çalışmasında Karpat (2010), ondokuzuncu yüzyıl boyunca ve yirminci yüzyılın ilk çeyreğinde eski Osmanlı coğrafyasındaki yoğun nüfus hareketlerini incelemektedir. Doğru yanıt E şıkkıdır.

Marx’ın kendi kapitalizmin gelişimini açıklamada ve sosyal teorisini kurmada kullandığı Batı dışı toplumlara dair bir durağanlık teorisidir. seçeneği haricindekiler yanlış bilgiler içermektedir.

ATÜT, Marx’ın kendi kaptalizmin gelişimini açıklamada ve sosyal teorisini kurmada
kullandığı Batı dışı toplumlara dair bir durağanlık teorisidir.

Asya tipi üretim biçimi (ATÜT) ile rekabet eden aslında birbirinin ikizi olan teori ve teorinin sahibi Weber - Patrimonyalizmdir

Weber, patrimonyalizmi geleneksel egemenliğin üç tipinden biri olarak tanımlar. Ona göre patrimonyalizmin uç durumu olan sultanizm Osmanlı toplumsal yapısını ifade etmektedir.

Çağdaş sosyolojide yapısal işlevselciliğin kurucusu olan Parsons aynı zamanda modernleşme kuramının da önemli isimlerinden birisidir.

Etnoloji insan ırklarının nereden geldiklerini, nasıl geliştiklerini ve nasıl
yayıldıklarını inceleyen bilim dalıdır

II. Mehmet devri Mümtaz Turhan'ın Lale devrinden başlayarak batılılaşma sürecini ayırdığı yedi dönem arasında değildir.

1961 yılında Ereğli’de yapılan demir çelik fabrikasının yaratacağı toplumsal değişmeleri saptamak üzere bir ön araştırmayı MÜBBECCEL B. KIRAY yaptırmıştır.

Mümtaz Turhan devletin veya egemen elitlerin zor kullanarak gerçekleştirdikleri kültür değişmelerini ifade etmek Cebri Kültür Değişimlerini kullanmıştır.

Şerif Mardin Türk modernleşmesini Merkez çevre analizi çerçeve bağlamında incelemiştir

Paradoksal olarak Türk toplumsal yapısı ile ilgili açıklamalarda modernleşmenin aşırı merkezde olması ve bu çerçevede yapılan aşırı genellemeci tarihsel analizler toplumsal değişimin açıklanmasının önünde bir engele dönüşmüştür.

Türkiye’de modernleşme konusu ciddi bir biçimde tüm sosyal ve tarihi analizlerin merkezinde yer almaktadır. Din, hukuk, siyaset, birey, toplumsal ilişkiler gibi pek çok konu modernleşme çerçevesinde ele alınmıştır.

Sultanizm, her şeyin sultanın şahsi mülkü olduğu ve sultanın bürokrasi aracılığıyla toplumu kontrol ettiği patromonyal otorite türüdür. Dolayısıyla patrimonyalizmi tanımlayan özellikler geleneklerle meşrulaştırılmış sultanın şahsi idaresi, sultana şahsen bağlı bir bürokrasi, her şeyin sultanın mülkü olması ve saray ile toplum arasında herhangi bir ara kademenin olmamasıdır

II. Dünya Savaşı sonrasında, ABD’de şarkiyatçı çalışmaların değişen bağlamı dâhilinde Batı dışı toplumlar ile ilgili modernleşme kuramları çerçevesinde yoğun bir araştırma gündemi söz konusudur. Modernleşme kuramları klasik sosyolojide yer alan modern öncesi (geleneksel) toplumlar ile modern toplumlar arasındaki ikilik ve bu ikisi arasındaki işlevselci tarihsel geçiş fikrine yaslanmaktadırlar.