TOPLUMSAL CİNSİYET SOSYOLOJİSİ

A

D

E

b

A

b

b

C

a

C

Sosyolojinin en önemli kurucularından Emile Durkheim, açıkça kadını doğanın ürünü, erkeği ise toplumun ürünü olarak tanımlamış, böyle yaparak da toplumsal cinsiyet farklılıklarını doğal, verili, biyolojik özelliklere dayandıran açıklamalara kapı açmıştır. Bu durum tabiatıyla kadınların her zaman erkeklere göre daha aşağı ve ikincil bir konuma yerleştirilmelerine ve “eksik insan” olarak görülmelerine yol açmıştır. Tüm eşitsizlikler gibi toplumsal cinsiyet temelli eşitsizliklerin sürdürülmesi de belirli meşrulaştırma yöntemlerini gerekli kılmıştır. Bu noktada, kadınları ikincilleştiren söz konusu bu toplumsal cinsiyet kalıpları/kimlikleri, tarihsel süreç içerisinde her zaman gelenek, görenek, kanun, ideoloji, din ve benzeri örgütlü inanç sistemleri gibi çeşitli meşrulaştırma yöntemleri kullanılarak sürdürülmüştür.Doğru cevap E'dir.

Kadınlara yükseköğretim hakkı verilmesi için de mücadele etmiştir. Bu noktada ilk kadın üniversitesi olarak bilinen İnas Darülfünunu’nun 1914 yılında açılmasında derneğin verdiği mücadelenin önemli bir etkisi olduğu bilinmektedir (Çakır, 1996a, s.260). Avrupa ve ABD’deki devam eden kadınların oy hakkı mücadelelerinin etkisiyle dernek kadınlara oy hakkı için de mücadele etmiş ve 1921 yılında hem derneğin programına hem de Kadınlar Dünyası’nın amaçları arasına seçim hakkı eklenmiştir. (Çakır, 1996a, s.311).Doğru cevap B'dir.

Bunun bir sonucu olarak, 1935 Genel Seçimlerinde Türkiye’de ilk kez kadınlar, 2007 Genel Seçimlerine kadar aşılamayan bir oranla, parlamentoya 18 milletvekili ile girerek kurumsal siyasete aktif olarak katılmaya başlamışlardır. Ayrıca Cumhuriyet döneminde kadınların eğitimi de hayli önemsenmiş; Osmanlı’da cariyelik ve köleliğin yasaklanmasından yarım asır sonra kadınlar yükseköğretim kurumlarında yer almaya başlamış, bir iki alan hariç her çeşit mesleğin eğitimini alma ve icra etme gibi ilerici bir bakış açısına da kavuşmuşlardır.Doğru cevap D'dir.

Yönetimde toplumsal cinsiyet ayrımcılığına verilen genel bir ad olan ve örgütlerde çeşitli biçimlerde ortaya çıkabilen cam tavan (glass-ceiling), kadınların vasıflarından ve başarılarından bağımsız olarak yönetimsel pozisyonlara yükselmelerini engelleyen görünmez bariyerleri ifade eder. Cam tavanların/engellerin tümü erkek-merkezci eşitsiz güç ilişkileri temelinde işleyen toplumsal cinsiyet ilişkileri ve rolleriyle bağlantılıdır.

Türkiye’nin gündeminde toplumsal muhalefetin öncüsü olarak önemli bir yer edinen bağımsız kadın hareketi 1990’larda yaygın bir kadın katılımıyla büyük şehirlerin dışına çıkmaya ve ülke çapına yayılmaya başlamıştır.Doğru cevap D'dir.

Birleşmiş Milletler tarafından 1979’da kabul edilen uluslararası Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi (CEDAW) 1985’de Türkiye tarafından bazı çekincelerle de olsa imzalanmış ve 1999 yılında sözleşmeye konan çekinceler kaldırılmıştır. Uluslararası bir sözleşme olan Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi’nin (The Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women, CEDAW) 1985’de Türkiye tarafından, bazı çekincelerle de olsa imzalanmasıdır.Doğru cevap D'dir.

1990’lı yılların hemen başındaki önemli gelişmeler arasında, kadın konusuna odaklanmış ilk resmî kurum olan Devlet Planlama Teşkilatı Kadına Yönelik Politikalar Danışma Kurulu’nun kurulması (Bu gelişme ile birlikte devlet tarafından ‘kadın sorunu’ başlığı altında bir politika da resmen tanınmış oldu) (Sancar Üşür, 2008, s.273); kaymakamlık sınavlarına kadınların alınmaya başlaması; Çalışma Bakanlığı’na bağlı “Kadın Birimi” kurulması; İstanbul Üniversitesi Kadın
Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi’nin kurulması ve akabinde Merkez bünyesinde disiplinler arası bir bilim dalı olarak Kadın Çalışmaları yüksek lisans programının açılması; Anayasa Mahkemesi’nin, Medeni Kanun’un kadının çalışmasını koca iznine bağlayan 159. maddeyi iptal etmesi; TBMM tarafından Türk Ceza Kanunu’nun fahişelere tecavüz eyleminde bulunanlara indirim sağlayan 438. maddesinin insan haklarına aykırı bulanarak yürürlükten kaldırılması; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bağlı Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü’nün kurulması ve Ulusal Kalkınma Plan ve Programlarında “Kadın”ın özel ve ayrı bir başlık haline gelmesi sayılabilir.Doğru cevap E dir.

1980’ler boyunca, başta kamuoyu önünde feminizmin savunulması olmak üzere, bilinç yükseltme hareketleri, kadın sorunlarının tartışıldığı sempozyum ve benzeri toplantıların düzenlenmesi, kadın sorununu tüm çıplaklığı ile kamuoyuna taşıyan ve feminist söylemi kitlelere ulaştıran çeşitli dergi, gazete, kitap ve benzeri geniş bir kadın yazınının üretilmesi, kadınlara yönelik şiddeti ve cinsel tacizi protesto yürüyüşleri, aile içi şiddete maruz kalan kadınlar için sığınaklar oluşturulması gibi cinsiyet eşitliği ve ayrımcılığında toplumsal duyarlılığı arttırıcı bir dizi eylem gerçekleştirildi (Tekeli, 1993, s.33). 1950-1980 arası dönemde Türkiye’de kadın hareketi ve sorunlarını değerlendirebilme amacıyla kurulan Kadın Çevresi Anonim Şirketi, 1985’te uluslararası Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi’ne Türkiye’nin de taraf olması için 7000 imzanın toplanmasıyla sonuçlanan imza kampanyası, 1986’da Kadın Emeği Değerlendirme Vakfı’nın kurulması, 2500 civarında kadının katılımıyla gerçekleştirilen ve darbe sonrası ilk kitle eylemi olarak bilinen 17 Mayıs 1987 tarihli Dayağa Karşı Dayanışma Yürüyüşü, aynı yıl Ayrımcılığa Karşı Kadın Derneği’nin kurulması ve feminist hareketin ilk dergisi Feminist’in, 1988’de Kaktüs dergisinin çıkması, 8 Mart etkinliği kapsamında Geçici Modern Kadın Müzesi’nin kurulması, 1989’da I. Kadın Kurultayı’nın yapılması ve yine aynı yıl Cinsel Tacize Hayır-Mor İğne Kampanyası, söz konusu dönemin kadın hareketinin öne çıkan önemli faaliyetleri ve eylemleri arasında sayılabilir. İkinci dalga “feminizmin temel iddialarından biri olan kişisel/özel olan politiktir vurgusu” bu dönemle birlikte Türkiye’deki kadın hareketinin gündemine girdi.Doğru cevap C'dir.

Kadın hareketinde yaşanan uzun sessizlik döneminden sonra, 1970’li yıllarda devletin resmî çizgisinin dışına çıkarak dönemin siyasal akımları içerisinde, özellikle kapitalist sömürüyü söylemine taşıyan sol siyasal akımların sınıf mücadelesi içinde şekillenen bir kadın hareketinin oluşmaya ve örgütlenen kadın dernekleri tarafından Türkiye’de kadının ezilmişliğinin de sorgulanmaya başladığı görülmektedir.Doğru cevap A'dır.

Batı’da feminizmin gelişimini etkileyen tarihsel önkoşullar 17. yüzyıldan itibaren kendini göstermeye başlasa da, kadınların eşitlik taleplerinin bilinçli bir başkaldırı ve sistemli bir feminist kuram ve hareket halinde ortaya çıkışı 18. ve 19. yüzyıllarda, sıklıkla birinci dalga olarak adlandırılan feminist hareketle başlamıştır. Doğru cevap A'dır.