TOPLUMSAL CİNSİYET SOSYOLOJİSİ

Siyasal katılım temel bir vatandaşlık hakkıdır. Bunun doğrudan bir sonucu olarak, 1952 yılında hem BM Şartı’nda hem de yukarıda belirtilen İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nde belirlenmiş olan siyasi hakların kadınlar tarafından eşit bir şekilde kullanılabilmesi amacıyla konuya özgü bir uluslararası sözleşme yapılması gereği duyulmuştur. Bunun sonucunda, BM tarafından Kadınların Siyasal Haklarına Dair Sözleşme hazırlanmıştır. Doğru cevap B'dir.

Kadınların eşit siyasal katılımını düzenleyen en güncel sözleşme, BM tarafından 1979 yılında kabul edilen, kadınlara karşı ayrımcılığı tanımlayan ve buna yönelik politika oluşturulması yönünde bağlayıcı hükümler getiren Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi, CEDAW’dır. Doğru cevap D'dir.

Kritik çoğunluk kavramına göre, kadınların siyasette nitelikli temsilinden söz edebilmek için, yani siyasette fark yaratabilmeleri için bulundukları siyasal kurumlarda en az yüzde 30 oranında temsil ediliyor olmaları gerekir. Kadınların siyasette en az yüzde 30 oranında temsil edilmesi, kritik çoğunluk eşiği olarak kabul edilmektedir. Doğru cevap C'dir.

Aydınlanma ve devrimler çağının erkek merkezli düşünce yapısına karşı çıkışlar da görülmemiş değildir. Bunlardan ilk ve belki de en çarpıcı olanı Fransa’da Olympe de Gauges’un 1789’de ilan edilen Fransız İnsan ve Vatandaş Hakları Bildirgesi’ne karşı 1791’de kaleme aldığı Kadın Hakları Bildirgesi’dir. Doğru cevap A'dır.

Siyasal liberalizmden büyük oranda beslenen birinci dalga kadın hareketine zaman zaman erkeklerin de destek vermeye başladığı görülür. Doğru cevap E'dir.

Ulusal siyasetin en önemli kurumu olan parlamentolarda kadınların katılımının önündeki engeller üç kategori altında sınıflandırmıştır:

Dünya parlamentolarında toplam milletvekili sayısı 39.192'dir. Erkek milletvekili sayısı 29.924 iken; kadın milletvekili sayısı 9.268'dir. Bu verilere göre; Dünya parlamentolarında kadın temsilci oranı %23,6'dır. Doğru cevap E'dir.

Dar bölge çoğunluk sisteminde, yapılan seçimde en çok oyu alan parti, o bölgedeki tek milletvekilliğini kazanır. Çeşitli oranlarda oy almış diğer partiler, parlamentoda temsil edilmemiş olur. Görüldüğü üzere, bu sistem ciddi temsil açığı ortaya çıkardığından, temsilde adalet ilkesine hiç uygun değildir. Doğru cevap B'dir.

Siyasette kadınların eşit katılımı, ulusal hükümetler ve uluslararası kuruluşlar açısından önemli bir politika hedefi olarak görülmektedir. Bu hedef, başta 1948 tarihli BM İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi olmak üzere, genel olarak eşitlikçi ve sonrasında cinsiyete duyarlı eşitlik hedeflerini benimseyen uluslararası sözleşmeler tarafından vurgulanmaktadır. 1995 tarihli BM Dördüncü Dünya Kadın Konferansı’nda açıklanan Pekin Eylem Planı’na göre, bu hedeflere ulaşmak için kota dâhil olmak üzere geniş kapsamlı ve pek çok düzeyi içeren çeşitli olumlu eylem stratejileri benimsenmesi gereği kabul edilmiştir. Doğru cevap D'dir.

Fermuar sistemi; seçimlerde aday listelerinde bir erkek adaya karşılık bir kadın adaya yer verilen bir sistemdir. Doğru cevap C'dir.

Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nin (1948) 21. maddesine göre: “Herkes, doğrudan ya da serbestçe seçilmiş temsilcileri aracılığıyla ülkesinin yönetiminde yer alma hakkına sahiptir. Herkes, ülkesinin kamu hizmetlerine eşit biçimde girme hakkına sahiptir.”

Siyasal katılım 2 boyuttan oluşur.

Ulusal siyasetin en önemli kurumu olan parlamentolarda kadınların katılımının önündeki engelleri açıklayan Nadezhda Shvedova (2005) bu engelleri üç kategori altında sınıflandırmıştır.

"Kadınların siyasal katılımı ekonomik güçlenme ile yakından ilişkilidir", kadınların parlamentoya girmesini engelleyen ideolojik ve psikolojik dirençlerden biri değildir.

Mikro Yapı Düzeyinde Olumlu Eylem Stratejileri, olumlu eylem stratejilerini Krook ve Norris’in olumlu eylem stratejilerinin niteliklerine bakarak süreçte başat rolü oynayan aktörlere göre yaptığı sınıflandırma ile oluşturulan gruplardan biri değildir.

"Kotalar ayrımcılık yaratmaz, aksine kadınların siyasette eşit temsilinin önündeki engelleri kaldırır", kota uygulamasına yönelik olumlu görüşlerden biridir.

Fermuar Sistemi, "Seçimlerde aday listelerinde bir erkek adaya karşılık bir kadın adaya yer verilen bir sistemdir" tanımını karşılayan terimdir.

Aile, olumlu eylem stratejilerinin başlıca aktörlerinden biri değildir.

Siyasal partiler tarafından yasal herhangi bir zorunluluk olmadığı durumlarda uygulanan kota Gönüllü Kota'dır.

Duygular Bildirgesi’ni yazan kadın hakları savunucusu, Elizabeth Cady Stanton'dır.