TOPLUMSAL CİNSİYET SOSYOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 15

Mensturasyon, kadın bedeninin doğal döngüsü- nün bir parçasıdır. Ancak tarih boyunca kadınlara bunun utanılması, saklanması gereken bir durum olduğu öğretilmiş; mensturasyon kanı kirlilikle, bu sürecin kendisi de kirlenmekle ilişkilendirilmiştir. Mary Douglas Saflık ve Tehlikeadlı kitabında bu durumu toplumsal normlarla ilişkilendirir. Douglas’a (2017) göre, beden ürünlerinden veya sıvılarından hangisinin saf, temiz, hangisinin kirli, pis ve tehlikeli olarak görüldüğü, toplumsal ve politik bağlamda semboliktir.

Heteronormativite, normal cinsel yönelimin heteroseksüellik olduğu, cinselliğin ve evlilik ilişkisinin sadece bir kadın ve bir erkek arasında gerçekle- şebileceği iddiasıdır.

Sağlık alanında kadınlarla erkekler arasında cinsiyete dayalı bazı önemli biyolojik ve fizyolojik farklılıklar vardır. Ancak kadın sağlığı ile erkek sağlığı arasındaki farklılıkların büyük kısmı biyolojik farklılıklardan değil, ekonomik ve sosyal kaynaklara erişim konusunda yaşanan eşitsizlikten, yani toplumsal cinsi- yet eşitsizliğinden kaynaklanmaktadır.

Toplumsal cinsiyet eşitsizlikleri kadın sağlığını kadınların ekonomik, sosyal ve politik güce eriş- melerini sınırlayarak ve kültürlerin kadınları sınırlaması ile etkiler. Bu faktörlerin hepsi birbiriyle ilişkilidir. Sağlığı etkileyen faktörler arasında gelir ve eğitim düzeyi, barınma ve çalışma koşulları, politik olarak sesini duyurabilme ve sağlık hizmetlerine erişim yer alır.

Kadını bilim alanından dışlayan bu ataerkil bakış açısı nedeniyle kadınlar yüzyıllarca tıp fakültelerine kabul edilmemişlerdir. Kadınlar ABD’de tıp fakültelerinde eğitim görmek için 1845’te başvurmaya başlamışlar ama bu okullarda okuma hakkına ancak bir yüzyıl sonra, 1945’te kavuşmuşlardır.Doğru cevap C'dir.

MÖ 6. yüzyılda Pisagor’un erkeklerin akılla, kadınların ise duygularla ilişkili olduğunu iddia etmesinden beri, ataerkil toplumlarda yaygın olarak kadınlar akıldan ve bilimden uzak, bedenle, doğayla ve duygularla ilişkili görülmüşlerdir. Kartezyen dualizmiyle daha da güç kazanan bu ikilik, kadının erkekten daha değersiz görülmesinin temelini oluşturur. Kadınların asıl görevinin çocuk doğurmak olduğu düşüncesi de kadını zihinden uzaklaştırıp bedene indirgeyen bir düşüncedir. Benzer şekilde kadınların hayatlarının mensturasyon (adet kanaması), doğum yapma, emzirme ve menopoz gibi üremeyle ilgili süreçler tarafından biçimlendirildiği düşüncesi, kadının zihni tarafından değil, bedeni tarafından yönetilen bir cinsiyet olduğunun düşünülmesine yol açmış ve kadını bedene indirgemiştir.Doğru cevap B' dir.

Young’a göre topu “kız gibi atan” kişinin hareketi biyolojisinden kaynaklanmaz, hareketlerini sınırlamayı, bedenini korumayı, organlarını kadınsı olduğu düşünülen şekilde kullanmayı öğrenmesinden kaynaklanır.Doğru cevap D'dir.

Bedeni bir sermaye olarak gören bir diğer sosyolog Pierre Bourdieu’dur. Sermayenin sadece ekonomik sermayeyle sınırlı olmadığını düşünen Bourdieu (1986) buna sosyal sermaye ve kültürel sermaye boyutlarını da ekler. Bireylerin sahip olduğu eğitimle ilgili olan kültürel sermayenin biçimlerinden biri (kurumsallaşmış kültürel sermaye), doğrudan bedenle ilgilidir ve alınan eğitimin bedene yansımasını ifade eder. Örneğin golf, binicilik gibi sporları iyi yapmak, düzgün bir aksanla konuşmak, zarif davranmak gibi özellikler alınan eğitimin beden üzerinden yansıtılmasıdır.Doğru cevap A'dır.

Haraway’e (1990) göre, ataerkilliğin ve özel mülkiyetin kadınlar üzerinde kurduğu tahakkümden kurtulmak, ancak siborg bedenlerle mümkün olacaktır çünkü cinsiyetsiz siborglar sayesinde kadın ve erkek gibi toplumsal cinsiyet kategorilerine ihtiyaç kalmayacak, böylece günümüzdeki toplumsal cinsiyet kalıpyargıları yok olacak ya da yeniden yazılacaktır. Siborg bedenler üremediği için kadınların üremeye, çocuk doğurma ve bakma görevlerine indirgenmesi de son bulabilir. Kısacası siborg bedenler, gelecekte cinsiyet ve toplumsal cinsiyet konusundaki sınırları aşarak toplumu dönüştürme kapasitesine sahip olacaklardır.Doğru cevap B'dir.

Firestone’a (1970) göre kadınlar doğum yapmamalı, doğumlar tüpte döllenme, yapay plasentalar gibi tekniklerle yapılmalıdır, böylece çocuk doğurma ve büyütme rolleri erkeklere de atfedilebilir ve bu rollere bağlı cinsel rol ayrımı ortadan kalkabilir. Simone De Beauvoir da gebelik ve doğum süreçlerinin kadınların özne olmasını zorlaştırdığını belirtir. İkinci Cins (De Beauvoir, 2010) adlı eserinde, kadınlarla erkekler arasındaki biyolojik farkları reddetmeden kadınların rollerinin biyolojilerinden kaynaklanmadığını, toplumsal olarak inşa edildiğini savunur. Kadınlığın toplumsal olarak inşa ediliş süreci, aynı zamanda kadınların sürekli olarak ezilmesi sürecidir ve bundan kurtulmanın yolu, kadının erkek tarafından korunan bir nesne olmaktan vazgeçip kendini gerçekleştiren bir özne olmasıdır.Doğru cevap D'dir.

Menopoz süreci de mensturasyon ve doğum gibi kadın biyolojisinin doğal döngüsünün bir aşamasıdır. Ancak günümüzde bu süreç bir hormon yetersizliği ya da üreme organlarının işlev kaybı olarak tanımlanmakta, bu ifadelerden de anlaşıldığı gibi olumsuz bir süreç olarak görülmekte ve tedavi edilmeye çalışılmaktadır. Menopozun hastalık olarak, bir çeşit yetersizlik olarak görülmesinin iki temel nedeni olduğu söylenebilir. Bunlardan ilki kadınların asıl işlevinin çocuk doğurma olduğu iddiasına dayanan ataerkil bakış açısı, ikincisi ise ilaç endüstrisinin satışlarını artırma çabasıdır.Doğru cevap B'dir.

Erken evliliklerin yol açtığı adolesan gebelik, yani ergenlik dönemi sona ermeden yaşanan gebelik, kadın sağlığı açısından son derece olumsuz etkilere sahiptir. Adolesan gebeliklerde annede ve bebekte beslenme yetersizliğinin, çeşitli tıbbi komplikasyonların, enfeksiyonların ve depresyonun, yaşça daha büyük gebelere göre daha fazla görüldüğü bilinmektedir (WHO, 2018b). Bunun yanında adolesan gebe kadınların eğitim hayatının sonlanmasına neden olmakta, eğitim hayatındaki kesintilerden sonra eğitimi tamamlamak genellikle mümkün olmamaktadır. Erken yaşta doğum yapan kadınlar eğitim ve vasıf düzeyleri düşük olduğu için işgücü piyasasında iyi işler bulamamaktadırlar. Ayrıca genellikle çocuklara kendileri bakmak zorunda kaldıkları için başvurabilecekleri işler de sınırlı kalmaktadır. Böylece erken evlilikler ve gebelikler, yoksulluğun bir nesil kadından bir sonraki nesil kadına aktarılmasına da neden olmaktadır.Doğru cevap E'dir.

Adolesan ergenlik bitmeden kişinin hamile kalmasıdır ve bu nedenle menapoz'a girme ihtimali yoktur. Doğru cevap E'dir.

Kadınların gebeyken ya da gebelikten kısa bir süre sonra ölmeleri ana ölümü olarak adlandırılır ve her yüz bin canlı doğumda görülen ana ölümü sayısına ana ölüm oranı adı verilir. Ana ölüm oranı kadın sağlığıyla ilgili en önemli göstergelerden biridir ülkenin gelişmişlik düzeyiyle, ataerkillikle, yoksullukla, eğitimle, temiz içme suyuna temiz kanalizasyon sistemine erişimle ve devlet bütçesinden sağlık için yapılan harcamalarla ilişkilidir.Doğru cevap D'dir.

Modern bilim için çok önemli bir kurum olan Birleşik Krallık Bilim Akademisinin (The Royal Society) açılışında, kurucu üyelerden biri olan Joseph Glanvill, yaptığı konuşmada şu ifadeyi kullanmıştır: “duygular denetimi ele geçirdiğinde ve kadınların borusu ötmeye başladığında, hakikatin hiçbir şansı yoktur”  Dönemin bilim insanlarının kadına bakış açısını yansıtan bu ifade, kadınların gerçeğe, bilgiye ulaşma olasılığı olmayan varlıklar olarak algılandığını ve kadınların akılla, erkekler kadar ilişkilendirilmemesinin kadınlara yönelik bir ayrımcılığa nasıl dönüştüğünü göstermektedir. Doğru cevap E'dir.

Descartes’ın zihin/ beden arasında kurduğu ve Kartezyen dualizmi olarak adlandırılan bu hiyerarşik ikilik akıl/duygu, kültür (bilim-teknoloji)/doğa, evrensel/özel, kafa emeği/kol emeği, erkek/kadın ikiliklerine de yansımış ve modern toplumlarda insan düşüncesine egemen olmuştur. Doğru cevap C'dir.

Kadınlar ABD’de tıp fakültelerinde eğitim görmek için 1845’te başvurmaya başlamışlar ama bu okullarda okuma hakkına ancak bir yüzyıl sonra, 1945’te kavuşmuşlardır. Doğru cevap B'dir.

Bartky (1997), kadınların narin ve zarif olmaları gerektiği yönündeki beklentilerin kadınlar üzerinde yarattığı baskıyı ifade etmek için “narinlik zorbalığı” kavramını kullanır. Doğru cevap A'dır.

Bulimiya, yemek yemeye yönelik isteğin kontrol edilemediği, ani olarak çok yüksek
kalorilerin alındığı ve yemekten sonra kusma veya ishal yoluyla yiyeceklerin bedenden
atıldığı bir hastalık olarak tanımlanmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Simone De Beauvoir da gebelik ve doğum süreçlerinin kadınların özne olmasını zorlaştırdığını belirtir. İkinci Cins (De Beauvoir, 2010) adlı eserinde, kadınlarla erkekler arasındaki biyolojik farkları reddetmeden kadınların rollerinin biyolojilerinden kaynaklanmadığını, toplumsal olarak inşa edildiğini savunur. Doğru cevap C'dir.