TOPLUMSAL CİNSİYET SOSYOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 9

Sonrasında toplantının yapıldığı yerin adıyla yani Seneca Falls Bildirgesi olarak anılacak olan bu bildirge, 1776 tarihli Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi’nden (The Declaration of Independence) uyarlanmıştı.

Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nin (1948) 21. maddesine göre: “Herkes, doğrudan ya da serbestçe seçilmiş temsilcileri aracılığıyla ülkesinin yönetiminde yer alma hakkına sahiptir. Herkes, ülkesinin kamu hizmetlerine eşit biçimde girme hakkına sahiptir.” Bu nedenle doğru yanıt C'dir.

İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nde belirlenmiş olan siyasi hakların kadınlar tarafından eşit bir şekilde kullanılabilmesi amacıyla konuya özgü bir uluslararası sözleşme yapılması gereği duyulmuştur. Bunun sonucunda, BM tarafından Kadınların Siyasal Haklarına Dair Sözleşme hazırlanmıştır. Bu sözleşmeye göre hak eşitliği ilkesi gereğince her kadın kendi ülkesinin,
• Kamu işlerinin yönetimine,
• Kamu hizmetlerinin yürütülmesine,
• Tüm kamu organlarına seçilme hakkına sahiptir.

Görüldüğü gibi soruda verilen tüm öncüller doğrudur. Bu nedenle doğru yanıt E'dir.

Aydınlanma ve devrimler çağının erkek merkezli düşünce yapısına karşı çıkışlar da görülmemiş değildir. Bunlardan ilk ve belki de en çarpıcı olanı Fransa’da Olympe de Gauges’un 1789’de ilan edilen Fransız İnsan ve Vatandaş Hakları Bildirgesi’ne karşı 1791’de kaleme aldığı Kadın Hakları Bildirgesi’dir. İlkinde erkek vatandaşlar açısından sayılan tüm hakların kadınlar için de geçerli olması gerektiğini savunan bildirgenin, asıl adı Marie Gouze olan yazarı, fikirlerinden dolayı 1793’te giyotine gönderilmiştir. Bu nedenle doğru yanıt A'dır.

Kadınlara oy hakkını ilk tanıyan ülkelerden olan Finlandiya, kadın haklarını devlet eliyle uygulamaya başlaması nedeniyle “devlet feminizmi”nin ilk örnekleri arasında gösterilmektedir. Geç ya da tamamlanmamış ulus devletleşme süreçleri yaşayan İtalya, Almanya gibi ülkelerde kadın hakları gündemi, otoriter milliyetçi ideolojik yapılar içinde şekillenmiştir. Bu nedenle doğru yanıt D'dir.

İkinci dalga feminizm, siyasetin alanını siyasal kurumların ve temsil mekanizmalarının dar çerçevesinden çıkararak toplumsal yaşamın özel alan dâhil tüm alanlarına genişletmiştir. Evlilik ve aile gibi özel alana özgü ilişkiler, siyasal kavramlarda açıklanmaya başlanmıştır. Tüm bu dönüşüm altında, kişisel olanın politik olduğuna dair, feminist kuramdan beslenen anlayış yer almaktadır. Bu anlayışa göre kadın olmak, biyolojik olarak sahip olunan bir özellik değil, sosyo-kültürel bir süreç içinde kazanılan bir kimliktir. Simon de Beauvoir İkinci Cins (1949) isimli kitabında ileriki yıllarda bu anlayışı şekillendirecek temel tezini açıklamıştır: “Kadın doğulmaz, kadın olunur.” 1970’lerde feminist kuramın, çeşitli boyutlarıyla kadın kimliğinin oluşumundaki bu toplumsal ve kültürel sürece çeşitli boyutlarına odaklandığını ve kadın kimliği ile erkek kimliği arasındaki farkı açıklarken toplumsal yaşamın genelini kapsayan bir iktidar yaklaşımı geliştirdiğini görmekteyiz. Bu nedenle doğru yanıt B'dir.

Kadınların siyasal kararlara eşit katılımı önündeki engellerin başında,

Kadınların siyasal katılımın önündeki ideolojik ve psikolojik dirençler: Kadınların parlamentoya girmesini engelleyen ideolojik ve psikolojik dirençler şöyle sıralanabilir:

Siyasal alanın erkek egemen bir alan olması ise  kadınların siyasal katılımın önündeki siyasal dirençlerden biridir. Bu nedenle doğru yanıt E'dir.

24 Haziran 2018 tarihi itibariyle Türkiye'deki toplam milletvekili sayısı 600'dür. Toplam milletvekillerinin %82.7'si yani 496 milletvekili erkektir.  Milletvekillerinin %17.3'ünü kadınlar oluşturmaktadır. Kadın milletvekili sayı 104'tür. Bu nedenle doğru yanıt D'dir.

Olumlu eylem stratejileri: Kadınların siyasette karar verici pozisyonlarda katılımını artırmak amacıyla “kota”, “kariyer planlama”, “izleme”, “danışmanlık”, “koçluk” ve “eğitim programları” gibi geniş bir kapsamı olan pek çok faaliyet ve uygulamayı içerir. Olumlu eylem stratejileri şunlardır: 

Geniş bölge nispi temsil sisteminde, seçim bölgeleri birden çok milletvekilini içerecek genişlikte olabilir. Bu nedenle olumlu eylem stratejilerinden biri değildir. Doğru yanıt A'dır.

Toplumsal siyasal katılım ise siyasi kadrolara aday olmayla gerçekleşen kamusal bir etkinliktir.

Siyasal katılım
Soyut eşitlik ve adalet kavramına yaslanan insan hakları anlayışının bir ürünüdür.

Bunun sonucunda, BM tarafından Kadınların Siyasal Haklarına Dair Sözleşme hazırlanmıştır.

Bu sözleşmeye göre hak eşitliği ilkesi gereğince her kadın kendi ülkesinin,

Kamu işlerinin yönetimine,

Kamu hizmetlerinin yürütülmesine,

Tüm kamu organlarına seçilme hakkına sahiptir. (Sancar, 2018, s.38).

Kadınların siyasette nitelikli temsilinden söz edebilmek için, yani siyasette fark yaratabilmeleri için bulundukları siyasal kurumlarda en az yüzde 30 oranında temsil edilmesi kritik çoğunluk eşiği olarak kabul edilmektedir.

İngilizce oy hakkı suffrage sözcüğünden türetilerek oy hakkı talebi için bir araya gelen kadınlara süfrajetler (Suffragettes) denilmektedir.

İkinci dalga feminizm, siyasetin alanını siyasal kurumların ve temsil mekanizmaları- nın dar çerçevesinden çıkararak toplumsal yaşamın özel alan dâhil tüm alanlarına genişletmiştir

Siyasal katılım olgusu, oy verme davranışıyla ortaya çıkan bireysel bir etkinlik ya da siyasal kurum ve kadrolara aday olma biçiminde aktif, kamusal bir davranış olarak ele alındığında, her iki siyasal katılım biçiminin birbirinden farklı olması nedeniyle kadınların siyasal katılımının önündeki engellerin de her bir alanda birbirinden farklı olacağı düşünülebilir.

Bu durumda, ilk türden yaygın görüş geçerli değildir. Yine Ayata’nın araştırmasından çıkan sonuç, kadınların yarısından fazlasının eşlerine kullandıkları oyları söylemediğini ve eşlerine sormadan oy kullandıklarını göstermektedir

Özel alan ve kamusal alan ayrımı, toplumsal yaşamın cinsiyet temelinde farklılaşması ve düzenlenmesine dayanan ve bunun sonucunda, kadınların özel alana, erkeklerin ise kamusal alana ait olarak görüldükleri tarihsel olarak kökleşmiş sosyo-kültürel bir ayrımdır.

Dar bölge çoğunluk sisteminde, yapılan seçim- de en çok oyu alan parti, o bölgedeki tek milletvekilliğini kazanır.