TOPLUMSAL CİNSİYET ÇALIŞMALARI

Kadın hareketinin ilk önemli yapıtı olan Kadın Haklarının Gerekçelendirilmesi (A Vindication of the Rights of Woman) isimli eser, Mary Wollstonecraft tarafından kaleme alınmıştır. Bu eserde yazar, kadınların erkeklerden zihinsel olarak daha aşağı olmadığını, kadınların böyle görülmelerinin sebebinin erkeklerle aynı eğitimi alamamaları olduğunu belirtmiştir. Doğru cevap C'dir.

Woolf, androjen  (androgyne) kavramını Kendine Ait Bir Oda isimli eserinde kullanmıştır. Yazar bu kavramla, zihnin hem erkeksi hem kadınsı yanının birlikte kullanılmasını ifade etmektedir. Doğru cevap D’dir.

Soru kökünde verilen alıntı Virginia Woolf’a aittir. Yazar, o dönemde eşine az rastlanan bir titizlikle kadın tarihinin üzerinde durmuştur. Çünkü yazara göre özgür bir kadın olabilmenin en önemli koşulları tarihi bilmek ve sorumluluk sahibi olmaktır. Doğru cevap A’dır.

Sonsuz Panayır isimli eserin yazarı de Beauvoir değil, Halide Edip Adıvar’dır. Doğru cevap E’dir.

Varoluşçu ahlaka kadın olarak kendi kişisel deneyimlerini, amaçlarını yansıtabilecek somut bir içerik vermek isteyen de Beauvoir, özgürlük problemi üzerinden yola çıkarak insanı "kendini oluşturmada özgür" ve "kendi varoluşundan sorumlu" görür. Bu çerçevede, varoluşçuluğun öne sürdüğü "insanda varoluş, özden önce gelir" ilkesinden yola çıkarak "kadın doğulmaz kadın olunur" düşüncesine ulaşmıştır. Doğru cevap C’dir.

1908’de Hüseyin Cahit’in yayımladığı Tanin gazetesinde düzenli olarak yazmaya başlayan Adıvar'ın Halide Salih imzasıyla yayımlanmış olan ilk yazısı “Beşiği Sallayan El Dünyaya Hükmeder” adlı makalesidir. Doğru cevap B’dir.

Halide Edip Adıvar, Kurtuluş Savaşı günlerini anlattığı Ateşten Gömlek isimli eserinde kadınların milli mücadele içindeki konumlarına dikkat çekmiştir. Böylece Milli Mücadele döneminde kitleleri arkasından sürükleyen, kurtaran ve kurtarılan, aşık olunan kadın imgesini yaratmıştır. Doğru Cevap B’dir.

Ortaçağ boyunca kadınları edebiyat sahnesinde pek göremeyiz. Orta Çağ’ın sonlarında Avrupa’da yaşamış olan Christine de Pisan Orta Çağ kültüründe yaygın olan kadın düşmanlığına karşı mücadele eden ilk kadın şairdir. The Book of the City of Ladies (Kadınlar Kentinin Kitabı) isimli yapıtı, Orta Çağ’da kadının ötekileştirilmesine yönelik itirazları dile getiren önemli bir eserdir. Doğru cevap B'dir.

8. yüzyıldaki kutuplaşmış, erkek merkezli ideolojiye karışı çıkan Amerikalı eleştirmen, gazeteci Margaret Fuller, Woman in Nineteenth Century (On dokuzuncu Yüzyılda Kadın) isimli yapıtında, cinsiyet eşitiğine dayanarak kadının eğitim ve istihdama katılma hakkını savunur. Eser, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki ilk büyük feminist çalışma olarak kabul edilir. Doğru cevap D'dir.

20. yüzyılda İngiliz edebiyatının önemli temsilcilerinden biri olan Virginia Woolf, 1929 tarihli A Room of One’s Own (Kendine Ait Bir Oda) adlı eserinde kadınların erkeklerle aynı eğitimi alamamasının, erkeklerle aynı deneyimleri yaşayamamasının, kadınların toplum içerisine karışamamasının bir sonucu olarak sanat ve diğer alanlarda geri planda kalmasının tarihini gözler önüne serer. Eser o döneme kadar yaşamış olan kadın yazarların ürettikleri sanat yapıtlarını sosyal koşullar içerisinde değerlendirir.18. yüzyılda İngiliz yazar Mary Wollstonecraft ise kadın hareketinin ilk önemli yapıtı olan A Vindication of the Rights of Woman (Kadın Haklarının Gerekçelendirilmesi)’ı yazar. Yazar bu kitabında, İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nde yer alan “kişinin doğal hakları”ndan kadınların yararlanamadığını, bu esaslara dayanmayan bir anayasanın eşitlikçi olamayacağını öne sürer. Doğru cevap E'dir.

Kendine Ait Bir Oda’da Woolf’un üzerinde durduğu önemli konulardan bir diğeri ‘’androjen (androgynous)’’ kavramı, yani zihnin hem erkeksi hem kadınsı yanının birlikte kullanılmasıdır. Woolf, insan zihninin hem kadınsı hem erkeksi yanının olduğunu düşünür; yaratıcı kişi, zihninin her iki yanından da yararlanan kişidir. Bir cinsin diğerinden farklı olduğunu düşünen bir zihnin bütünlüğü bozulur. Sanat yaratımı tamamlanmadan önce kadın ve erkeğin zihinleri arasında bir işbirliği olmalıdır ve zıtlıkların evliliği ta- mamlanmalıdır. Çünkü ancak kadınsı ve erkeksi yanını birleştiren bir zihin tamamen verimli olur ve bütün yeteneklerini kullanır. Doğru cevap E'dir.

Woolf, 1931’de kaleme aldığı Dalgalar (The Waves) adlı romanıyla, 19. yüzyıl İngiliz kadın romancılarını değerlendirirken ‘’daha az konsantre bir tür’’ olarak tanımladığı ge- leneksel romanı, hem içerik hem biçim açısından değiştirmiştir. O zamana dek, romana hakim olan gerçekçilik akımının yapay ve basmakalıp olduğuna inanır. Gerçekçilik her insana göre değişebilen bir olgudur . Bu yüzden roman yazarken önemli olanın insanın iç dünyasını yazıya dökebilmektir. Gerçek hayatta olayların bir başlangıcı ve bir sonu olduğunu düşünmez, ona göre insanın yaşamı kaoslarla doludur. Olay örgüsünü belirsizleştirir. Hiç bir toplumsal soruna değinmeden, hiçbir düşünceyi savunmadan geleneksel romandan uzaklaşır. Doğru cevap B'dir.

Halide Edip Adıvar'ın eserlerinde kadın sadece kamusal alanda değil, aynı zamanda zihinsel bir felsefenin temsilcisi olarak da yer almıştır. Sinekli Bakkaladlı romanının kahramanları Rabia ve Peregrini, Doğu ve Batı felsefesinin çarpışmasıdır. İkisinin arasında ebedî bir mesele vardır. Rabia Doğuyu, Peregrini ise Batıyı temsil eder. Batı zıt unsurların birleşimidir, oysa Doğu daha sadedir, açıktır. Doğunun tek sesli mü- ziğine karşı Batının çok sesli senfonik müziği vardır. Şüphesiz Doğu ve Batı bu romanda birbirini tamamlayan unsurlardır. Birini diğerinden tamamen ayırmak, bir diğerini yad- sımak, bütünlüğü bozar. Kitabın Rabia’nın zaferi ile bitmesi, sadece Doğu medeniyetinin üstünlüğünü ispatlamakla kalmaz, aynı zamanda kadının erkeğin karşısında zihnen üstün olması anlamına da gelir. Doğru cevap A'dir.

Halide Edip Adıvar'ın Romanları: Heyulâ (1909), Raik’in Annesi (1909), Seviyye Talip (1910), Handan (1912), Son Eseri (1913), Yeni Turan (1913), Mev’ud Hüküm (1918), Ateşten Göm- lek (1923), Vurun Kahpeye (1923), Kalp Ağrısı (1924), Zeyno’nun Oğlu (1928), Sinekli Bakkal (1936), Yolpalas Cinayeti (1937), Tatarcık (1939), Sonsuz Panayır (1946), Döner Ayna (1954), Akile Hanım Sokağı (1958), Kerim Usta’nın Oğlu (1958), Sevda Sokağı Komedyası (1959), Çaresaz (1961), Hayat Parçaları (1963). Doğru cevap D'dir.

Servet-i Fünûn döneminde Türk ve Müslüman kadınlar romanda daha çok görülmeye başlarlar. Fakat bu kadınlar genellikle Batı geleneği ile yetişmiş, yerli kültürün iç ve dış çatışmalarını yansıtan, ahlak ve namus meselesi üzerinden tanımlanan kadınlardır. Servet-i Fünûn romanlarında kadınlar genellikle aşık olunan, kavuşulmak istenen yahut Aşk-ı Memnu’da olduğu gibi iç ve dış çatışmayı yansıtan kadınlardır. Halit Ziya, kendisinden yaşça büyük bir adamla daha çok annesine inat olsun diye evlenip kocasının yeğeniyle gizli bir ilişki yaşayan Bihter’i toplumsal tepkileri de hesaplayarak intihara sürükler. Kadınların Mehmed Rauf ’un Eylül romanında olduğu gibi romantik anlayıştan gelen marazi bir duyarlılıkla resmedilmelerine de sıkça rastlanır. Doğru cevap A'dır.

Ahmet Midhat Efendi’nin Müşâhedât’ında azınlıklara mensup kadın karakterler vardır. Bu kadınlar zayıf, korunmaya muhtaç, fettan, düşkün gibi sıfatlarla tasvir edilirler. Doğru cevap E'dir.

Beauvoir, İkinci Cins ile Hegel’in efendi-köle diyalektiğinden yola çıkarak kadının “öteki olma” hâlinin altını çizmiştir. Kendini bir başka bilinç üzerinden edilgen olarak konumlandıran kadın, varoluşunu kendi özüyle değil, özne olan bilince karşı konumuyla duyumsar. Dünyanın bütün sorumluluğunu yüklenen özne konumundaki erkeğin karşısında kadın, tüm insanlığın yazgısını deneyimleyememiş durumdadır. Doğru cevap A'dır.

Ortaçağ boyunca kadınları edebiyat sahnesinde pek göremeyiz. Orta Çağ’ın sonlarında Avrupa’da yaşamış olan Christine de Pisan Orta Çağ kültüründe yaygın olan kadın düşmanlığına karşı mücadele eden ilk kadın şairdir.

Mary Wollstonecraf  kadının da erkeğin de akıllı varlıklar olarak görülmesi gerektiğini söylemiş ve akla dayalı bir toplumsal düzen tasarlamıştır. 38 yıllık kısa ömrüne, roman, inceleme, gezi yazısı, Fransız İhtilali Tarihi ve çocuk kitapları sığdıran Wollstonecraft, Aydınlanma Çağı’yla birlikte kadın haklarını gündeme getiren ilk kadın olarak tarihe geçmiştir.

18. yüzyıldaki kutuplaşmış, erkek merkezli ideolojiye karışı çıkan Amerikalı eleştirmen, gazeteci Margaret Fuller, Woman in Nineteenth Century (On dokuzuncu Yüzyılda Kadın) isimli yapıtında, cinsiyet eşitiğine dayanarak kadının eğitim ve istihdama katılma hakkını savunur. Eser aynı zamanda Amerika Birleşik Devletleri’ndeki ilk büyük feminist çalışma olarak kabul edilmiştir.