TOPLUMSAL CİNSİYET ÇALIŞMALARI

Aydınlanma Çağı’yla birlikte kadın haklarını gündeme getiren ilk kadın İngiliz yazar Mary Wollstonecraf'dır. Wollstonecraft kadın hareketinin ilk önemli yapıtı olan A Vindication of the Rights of Woman (Kadın Haklarının Gerekçelendirilmesi)’ı yazar. Yazar bu kitabında, İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nde yer alan “kişinin doğal hakları”ndan kadınların yararlanamadığını, bu esaslara dayanmayan bir anayasanın eşitlikçi olamayacağını öne sürer. Kadınların erkeklerden zihinsel olarak daha aşağı olmadığını, kadınların böyle görülmelerinin sebebinin erkeklerle aynı eğitimi alamamaları olduğunu söyler.

17. yüzyılda yaşamış olan Aphra Behn, kadının edebiyatta var olmasında bir dönüm noktasıdır. Kocasının ölümü sebebiyle yazılarından para kazanarak yaşamını sürdüren, geçimini aklını kullanarak sağlamak zorunda olan bir kadındır. Kadın için zihin özgürlüğünün başladığı, kendi canı ne isterse onu yazabilme özgürlüğüne sahip olma olasılığının doğduğu gerçeği ile karşılaşırız. Böylece kadın olarak yazmak, bir zihin bozukluğu işareti olmaktan çıkmıştır.

İkinci Dünya Savaşının gölgesinde yazılan Three Guineas (Üç Gine) adlı denemesi, eğitimli bir erkeğin Woolf ’a savaşın nasıl engellenebileceğine dair bir soru yöneltmesi ve ondan bağış istemesi üzerine yazdığı bir mektuba verdiği cevabı içerir. Kız kardeşler, erkek kardeşlerinin eğitim fonlarına hem maddi hem manevi katkı sağlayarak onların eğitimi için kendi eğitimlerinden fedakârlık ediyorsa ve eğitim, savaşı önlemede başarısız oluyorsa, mevcut işleyiş tamamen değiştirilmelidir. Savaş gibi hayati bir meselede, kız kardeşlerin eğitimlerine ve iş sahibi olmalarına yardım edilmedikçe, kadınlar daha özgür ve önyargısız bir şekilde düşünemeyecek, dolayısıyla savaşın engellenmesinde herhangi bir yetkileri de olamayacaktır.

Sorunun doğru yanıtı B şıkkıdır. 20. yüzyıldaki kadın hareketinin felsefî alanda incelenmesinin öncüsü sayılan Fransız yazar Simone de Beauvoir'dir.

Sorunun doğru yanıtı E şıkkıdır. Woolf, 1931’de kaleme aldığı Dalgalar (The Waves) adlı romanıyla, 19. yüzyıl İngiliz kadın romancılarını değerlendirirken ‘’daha az konsantre bir tür’’ olarak tanımladığı geleneksel romanı, hem içerik hem biçim açısından değiştirmiştir.

Sorunun doğru yanıtı C şıkkıdır. Kendine Ait Bir Oda, Kendine Ait Bir Dil isimli kitabın yazarı Virginia Woolf'dur.

Sorunun doğru yanıtı D şıkkıdır. İkinci Cins adlı deneme Simone de Beauvoir'a aittir.

Sorunun doğru yanıtı B şıkkıdır.  18. yüzyılda İngiliz yazar Mary Wollstonecraft kadın hareketinin ilk önemli yapıtı olan A Vindication of the Rights of Woman (Kadın Haklarının Gerekçelendirilmesi)’ı yazmıştır.

Sorunun doğru yanıtı A şıkkıdır. Antik Yunan edebiyatında nadir de olsa Sappho (M.Ö. 630-612) gibi kadın şairlere rastlanırken Ortaçağ boyunca kadınları edebiyat sahnesinde pek göremeyiz.

Sorunun doğru yanıtı E şıkkıdır. Woolf, Kendine Ait Bir Oda’da kadına dayatılan geleneksel rollerden kurtuluşun, ancak kadınların ekonomik güce, kendilerine ait bir odaya ve zamana sahip olmaları hâlinde mümkün olabileceğini ileri sürer.

Sorunun doğru yanıtı C şıkkıdır. Halide Edip, 1901’te kolejden mezun olan ilk Müslüman Türk kadını olarak kaynaklara geçmiştir.

Sorunun doğru yanıtı A şıkkıdır. Beauvoir’ın Yıkılmış Kadın (La Femme Rompue) adlı eserinde kadınsı bir depresyon yaşayan Monique’in erkeğine adanmış kadın karakterinin çözülmesiyle, kadının geleneksel rol karşısında takındığı tavrı görürüz.

Orta Çağ’ın sonlarındaAvrupa’da yaşamış olan Christine de Pisan Orta Çağ kültüründe yaygın olan kadın düşmanlığına karşı mücadele eden ilk kadın şairdir. The Book of the City of Ladies (Kadınlar Kentinin Kitabı) isimli yapıtı, Orta Çağ’da kadının ötekileştirilmesine yönelik itirazları dile getiren önemli bir eserdir. Cevap E şıkkıdır.

18. yüzyılda İngiliz yazar Mary Wollstonecraft kadın hareketinin ilk önemli yapıtı olan A Vindication of the Rights of Woman (Kadın Haklarının Gerekçelendirilmesi)’ı yazar. Yazar bu kitabında, İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nde yer alan “kişinin doğal hakları”ndan kadınların yararlanamadığını, bu esaslara dayanmayan bir anayasanın eşitlikçi olamayacağını öne sürer. Kadınların erkeklerden zihinsel olarak daha aşağı olmadığını, kadınların böyle görülmelerinin sebebinin erkeklerle aynı eğitimi alamamaları olduğunu söyler. Wollstonecraft, kadının da erkeğin de akıllı varlıklar olarak görülmesi gerektiğini söylemiş ve akla dayalı bir toplumsal düzen tasarlamıştır. Cevap A şıkkıdır.

20. yüzyıldaki kadın hareketinin felsefî alanda incelenmesinin öncüsü sayılan Fransız yazar Simone de Beauvoir, İkinci Cins (Le Deuxieme Sexe) adlı eserinde, kadının ataerkil düzende “öteki” olarak pasifize edilişini, kadının bireysel ve toplumsal varoluşu üzerinden temellendirir. Bu eser, böyle bir bilincin ilk etkili dışavurumu olarak kabul edilir. Cevap A şıkkıdır.

Woolf, Kendine Ait Bir Oda’da şu soruyu sorar: ‘’Shakespeare’in Judith adında son derece yetenekli bir kız kardeşi olsaydı neler olurdu?’’ Judith, yalnızca kadın olduğu için geleneksel rollere meydan okuyan tavrıyla herhangi bir güç elde edemezdi. Genç yaşta ölüp tek bir kelime dahi yazamamış olan Judith’in mezarı bir sokağın köşesinde durmaktadır. Judith’in ruhu bütün kadınların içinde yaşar. Ona ete kemiğe bürünmek için fırsat vermek, bütün kadınların elindedir. Eğer kadınların kendilerine ait bir odaları olursa, düşündükleri şeyi ifade etmek için özgürlük ve cesaret alışkanlığına sahip olurlarsa, yalnız olduklarını ve ilişkilerin sadece kadınlar ve erkekler dünyasıyla değil, gerçekliğin dünyasıyla sınırlığı olduğunu bilirlerse, bu özgür ruh sık sık ete ve kemiğe bürünecektir. Kadınların kararlı bir şekilde çaba göstermeden asla özgür bir ruha sahip olamayacaklardır.

Simone de Beauvoir, İkinci Cins adlı denemesini yazmadan önce okurlarına kendini anlatma yoluna girdiğinde bunun için öncelikle kadınlık halinin sınırlarını belirlemenin gerekli olduğunun farkına varır. Bu deneme ile varoluşçu ahlâka kadın olarak kendi kişisel deneyimlerini, amaçlarını yansıtabilecek somut bir içerik vermek ister. Tümüyle özgürlük problemi üzerinden yola çıkan Varoluşçuluk, insanı “kendini oluşturmada özgür” ve “kendi varoluşundan sorumlu” görür. Beauvoir denemesinde, varoluşçuluğun öne sürdüğü “İnsanda varoluş, özden önce gelir’’ ilkesinden yola çıkarak “Kadın doğulmaz kadın olunur’’ düşüncesine ulaşır.

Beauvoir, İkinci Cins ile Hegel’in efendi-köle diyalektiğinden yola çıkarak kadının “öteki olma” hâlinin altını çizmiştir. Kendini bir başka bilinç üzerinden edilgen olarak konumlandıran kadın, varoluşunu kendi özüyle değil, özne olan bilince karşı konumuyla duyumsar. Dünyanın bütün sorumluluğunu yüklenen özne konumundaki erkeğin karşısında kadın, tüm insanlığın yazgısını deneyimleyememiş durumdadır.

II. Meşrutiyet yıllarıyla beraber kadınlar için yeni bir kimlik yaratma imkanı doğar. Bunun en güzel örneğini Halide Edib’in romanlarında görürüz. Adıvar’ın kadın kahramanları, yalnızca namuslu ve iffetli görünmekle kalmazlar, aynı zamanda toplumsal ve siyasal olarak da etkilidirler. Sadece geleneksel kadın tipini dönüştürmekle kalmaz, kadını bir fikir önderi olarak kamuya sokar. Geleneksel rolleri tümden yok saymamış, kadın, anne, namus gibi kavramları göz ardı etmemiştir.

Halide Edib, Türkçülük fikrinin etkisiyle yazdığı Yeni Turan isimli ilk ideolojik romanıyla kadının sosyal hayatını daha geniş bir ölçüde ele almıştır. Romanın kadın kahramanı Kaya ile birlikte kadının, erkeğin boyunduruğu altında yaşamasından çıkıp, milletin annesine ve öğretmenine dönüşümü gerçekleşir. Yeni Turan düşüncesine bağlı, inançlı bir kadın olan Kaya, toplumsal yaşamı kendi sorunlarının üstünde görmüş, tek başına kalsa bile toplum için örnek olma görevini yerine getirerek toplumsal bir özne konumuna yükselmiştir.