TOPLUMSAL CİNSİYET ÇALIŞMALARI

Feminist Hareket; kadın-erkek arasındaki ilişkiyi aile, eğitim, iş dünyası, siyasi hayat, kültür ve tarih bağlamında sorgulayan ve kadın-erkek arasındaki iktidar ilişkisini değiştirmeyi amaçlayan siyasi bir harekettir.

Sanat ve benzeri üretim-yaratım etkinlikleri özünde kişinin anlama-bilme, estetik değer yaratma, kendini ifade etme, kendini gerçekleştirme ihtiyacının süreç ve sonucunda, sanatçının tercihi doğrultusunda ortaya çıkarlar.

Kadın; geçmişte de günümüzde de sanat eserinin hem üreticisi, hem de en gözde temalarından birisidir. Ancak insanlığın yazılı olmayan tarihinden günümüze dek sanat eserlerinde imge olarak varlığını sürdürmesine rağmen, sanatçı olarak varlığını 20. yüzyıldan beri duyurabilmektedir.

Sanat tarihini toplumsal cinsiyet açısından inceleyen araştırmacıların vardıkları genel sonuçlar şöyledir:

Sanatta ve sanat tarihinde eril değer sistemi (erkek bakış açısı) baskındır. Bu yüzden kadınların varlığı, tecrübeleri ve oynadıkları roller ya görmezden gelinmiş ya da yanlış veya eksik yorumlanmıştır.

Baskın olan eril değer sistemi, sanat eserlerindeki kadın figürünü cinsel kimliği ve ona atfedilen roller üzerinden sunar. Özellikle Orta Çağ Sanatı’nda kadın imgesi, birbirine zıt iki temanın prototipi olarak karşımıza çıkar: bir yanda baştan çıkarıcı ve düşük ahlaki özelliklere sahip tehlikeli bir figür, öte yanda şefkatli anne ve sadık eş. Baskın sistem, kadını bu roller dışında düşünmeye izin vermez.

Baskın olan eril değer sisteminin, ‘sanatsal başarı’ hakkında ürettiği söylem; dış koşullardan bağımsız bir ‘büyük sanatçı’ miti yaratmıştır. Bu mitin profilini çizdiği ‘büyük sanatçılar’ (aralarında kadın yoktur), dehaları ve yetenekleri ile toplumsal koşulların belirleyiciliğini alt etmişlerdir. Bu anlayış, kadın sanatçıların toplumsal koşulları aşacak denli büyük bir deha ve yetenek gösteremedikleri için sanat tarihinde yer bulamadıkları iddiasına zemin hazırlamıştır.

Görsel sanatlarda kullanılan imgeler; bir toplumdaki sınıf, ırk ve cinsiyet algısına dair önemli veriler sunar. Aynı zamanda toplumsal cinsiyet kodlarının tanımlanmasında ve pekiştirilmesinde önemli rol oynarlar.

İspanya’daki Arana Mağarası’nda bulunmuş Bal Toplayan Eli Sepetli Kadın çizimi ise erken dönemlerin avcı-toplayıcı topluluklarında kadının üstlendiği düşünülen toplayıcılık rolüne gösterilebilecek ender kanıtlardan biridir.

Orhon Yazıtları’nda bahsedilenlerle, sözlü kültürde destanlar ve masallarla aktarılan anlatılar, birbirini doğrulayan ifadeler içermektedir. İslamiyet öncesi Eski Türk toplumlarındaki kadın algısını bu verilere dayanarak ortaya koyabiliriz: Atlı-göçebe hayatın özellikleriyle uyumlu bir yapıya sahiptir; dinî-mitolojik özellikler taşır; devlet yönetiminde yeri vardır; aile kuru- munun etkin ve önemli bir parçasıdır.

Feminist Hareket’in en güçlü aracı sanat oldu. 1960’lı yılların muhalefet ortamından doğan ve beslenen, cinsiyet ayrımcılığından ırkçılığa her türlü ötekileştirici tavrın sorgulandığı Feminist Sanat; erkek egemen sanat alanında radikal bir karşı çıkıştı.

Özellikleri verilen kavram, normlardır. Cevap A seçeneğidir.

B seçeneğinde verilen "Toplumsal cinsiyet kodları, her toplumda aynıdır. " ifadesi yanlıştır. Aksine, Kazılarda ve yüzey araştırmalarında elde edilen buluntular, farklı çağ ve coğrafyalardaki toplumlarda toplumsal cinsiyet kodlarının değişebildiğini göstermiştir.

" Queer Hareketi cinsel kimliklerin kadın ve erkek olmak üzere ikili bir kategoride değerlendirilemeyeceğini, cinsiyetin sabit bir kimlik olmadığını savunur ve toplum eleştirisini ikili cinsiyet kimliği üzerinden yaptığı için Feminist Hareket’i eleştirir." Cevap C seçeneğidir.

Bir inanç sistemini oluşturan figür, anlatı, motif ve tapım törenlerinin tamamı olarak tanımlanabilecek kavram külttür. Cevap D seçeneğidir.

Birinci ve İkinci Dünya Savaşı'nın sebep olduğu travma sonucunda ortaya çıkmış belirsiz dönem post modern dönem olarak adlandırılmış ve  sanatı önemli ölçüde etkilemiştir.

Modern dönemin kesin, iddialı, bilimsel önermeleri yerini post modern dönemde belirsizlik, belirlenemezlik yaklaşımlarına bırakmıştır. Cevap A seçeneğidir.

"Görsel sanatların toplumu ve toplumsal cinsiyet algısını yansıttığı söylenemez. " ifadesi yanlıştır çünkü görsel sanatlar toplum ve toplumdaki bakış açılarını yansıtmada önemlidir. Bugüne kadar yapılan çalışamalar toplumsal cinsiyete ilişkin verilere bu görsel sanatları inceleyerek ulaşmıştır. Cevap B seçeneğidir.

Toplum eleştirisini ikili cinsiyet kimliği üzerinden yaptığı için Queer Hareketi tarafından eleştirilen akım, Feminizm'dir. Cevap C seçeneğidir.

Sürrealizm, Kübizm, Dadaizm, Fütürizm, Avangart Sanat, Kavramsal Sanat, Pop Art, Minimalizm ve benzeri hareketler ve karşı duruşlarla sistem sürekli eleştirilmiştir. Modernizm bunlardan biri değildir. Cevap D seçeneğidir.

Toplumsal cinsiyet tartışmaları, en belirgin yansımasını sanatta bulmuştur. Dolayısıyla E seçeneğindeki ifade yanlıştır. Cevap E seçeneğidir.

Normlar

Dili aynı olan toplumsalın toplumsal cinsiyet kodları da birbirine benzerdir.