TOPLUMSAL CİNSİYET ÇALIŞMALARI

Göç, kadınların özgürleşmesine katkıda bulunmaktadır. Göç sonrasında kadınların sosyal hak ve yaşam koşulları iyileşmektedir.

Sanayileşme ve ekonomik gelişmeye bağlı olarak kent sayısının artması ve bugünkü kentlerin büyümesi sonucunu doğuran, toplum yapısında, artan oranda örgütlenme, işbölümü ve uzmanlaşma yaratan, insan davranış ve ilişkilerinde kentlere özgü değişikliklere yol açan bir nüfus birikim sürecine kentleşme denmektedir.

Sözü edilen yoğunlaşmanın temel nedeni, bir tarafta Doğu Blokunun yıkılması ile Doğu-Batı arasında yaşanan göç hareketleri, diğer tarafta ise siyasal baskı, şiddet ve savaşlar nedeniyle özellikle Afrika menşeli mülteci ve göçmen hareketleridir. 2009 yılı sonu itibariyle 43 milyon civarında insan zorunlu olarak yer değiştirmiştir.

Göçün mekânsal olarak gerçekleşme biçimine bakıldığında, karşımıza iç ve dış göç kavramları çıkmaktadır.

Düzensiz göçlerin devletler tarafından gözetlenmesi ve kontrol edilmesi oldukça güçtür. Bu göç tipinin içinde, göçmen kaçakçılığı, insan ticareti, yasal sürenin dolmasına rağmen ikameti devam ettirme, kaçak ya da zorla çalıştırma gibi olgular yer almaktadır.

Siyasal ve sosyal ortamdaki çeşitli zorlayıcı unsurlara rağmen göç edip etmeme konusunda inisiyatif var ise bu yönlendirilen göç olarak tanımlanmaktadır.

Kadın göçü ile erkek göçü arasında bir farkın olup olmadığı önemli bir tartışma konusudur. Açıkçası göç deneyimleri ve sonuçları itibariyle sadece cinsiyet bazlı değil, yaş, eğitim,
vasıf gibi hususlara göre de bir farklılaşma görülmektedir. Aslında burada göçmenlerin homojen bir kitle olmadığını, birçok değişkene göre farklılaştığını belirtmek gerekir. Toplumsal cinsiyet açısından bakıldığında, kadının göç ile gittiği ve ayrıldığı mekanda nasıl bir etkiye neden olduğu ve göçün kadını nasıl etkilediği kritik husustur. Toplumsal cinsiyet eksenli olarak kadın ve erkeğin göçünde bir farklılık görülmektedir. Kadınların geldikleri ve hedefe ulaştıkları mekanlar erkeklere göre farklılaşmaktadır. Kadın ve erkek göçünde, eğitime erişim, sosyal ve ekonomik hayattaki konum, istihdam şekli ve biçimi, iş koşulları gibi hususların farklılaştığı görülmektedir. Dahası, kaynak ülkedeki kadına yönelik tutum ve davranışlar, ekonomik, sosyal ve kültürel hayatta kadına sunulan imkanlar, kadınların
göçü üzerinde belirleyicidir. Dolayısıyla hem nedenleri ve göç etme biçimleri hem de hedef mekandaki yaşam ve istihdam biçimleri ile göçün etkileri açısından
erkeklerden farklılaşan, kendi başına bir olgu olarak kadın göçünden bahsedilebilir.

İlk olarak Morokvasic, 1970’lerin ortasında, göçün ekonomik zorluklardan değil, kadınların yaşadıkları toplumda karşılaştıkları “kurumsallaşmış ve baskıcı ataerkil güçlere karşı hesaplanmış” rasyonel bir tercih olarak ortaya çıktığını göstermiştir.

Kadınların geldikleri ve hedefe ulaştıkları mekanlar erkeklere göre farklılaşmaktadır. Kadın ve erkek göçünde, eğitime erişim, sosyal ve ekonomik hayattaki konum, istihdam şekli ve biçimi, iş koşulları gibi hususların farklılaştığı görülmektedir. Dahası, kaynak ülkedeki kadına yönelik tutum ve davranışlar, ekonomik, sosyal ve kültürel hayatta kadına sunulan imkanlar, kadınların göçü üzerinde belirleyicidir. Dolayısıyla hem nedenleri ve göç etme biçimleri hem de hedef mekandaki yaşam ve istihdam biçimleri ile göçün etkileri açısından erkeklerden farklılaşan, kendi başına bir olgu olarak kadın göçünden bahsedilebilir.

Göç ve kentleşme ile birlikte kadınlara yönelik farklı olgular ile karşılaşılmaktadır. Kentsel yoksulluğun sonucu olarak temel altyapı ve belediyecilik hizmetlerinden mahrum konutlarda yaşamak kadınları daha derinden etkilemektedir. Birçok geleneksel sorumluluğun kadınların üzerinde olması, kadınları daha da zorlamaktadır. Buna ilaveten, kadınların toplumsal yaşama dahil olması, kent ile bütünleşmesi gibi alanlarda da sorunlar yaşanmaktadır.

Kente yoğun göç sonrasında kentin çeperlerinde enformel olarak başlayan yapılaşma süreci gecekondulaşma olarak tanımlanır. Gecekondulaşma, sanayileşmeyle kentleşmenin eş zamanlı bir seyir izlemediği, kentlerin yoğun göçü emebilecek olanaklara sahip olmadığı ülke kentlerinde; göç sonucu kente gelenlerin kendi olanaklarıyla yaptığı ve yoksulların yoğun olarak yaşadığı mekânsal ölçek olarak
tanımlanabilir.

Kentlerde ücret düzeylerinin düşmesi, göçün istihdam ve işgücü üzerindeki etkilerindendir.