TOPLUMSAL CİNSİYET ÇALIŞMALARI

Göçün mekânsal olarak gerçekleşme biçimine bakıldığında, karşımıza iç ve dış göç kavramları çıkmaktadır. İç göç, bireylerin yeni bir ikamete sahip olmak amacıyla ülkenin içindeki bir bölgeden, başka bir bölgesine göç etmesini ifade eder. Bu göç, daimi ya da geçici olarak gerçekleşebilir. Dış göç ise, kişilerin geçici ya da daimi olarak başka bir ülkeye yerleşmek amacıyla gerçekleştirdiği, ulusal sınırın aşılmasıyla meydana gelen göç tipidir.

Göç, yasal statüsüne göre düzenli ve düzensiz göç olarak ikiye ayrılmaktadır. Düzenli göç, tanınmış, yasal yollar çerçevesinde gerçekleşen göç biçimidir. Düzensiz göç ise, göçün başladığı ülke ile aracı ve alıcı ülkelerin düzenleme ve normları dışında gerçekleşen göç hareketleri olarak tanımlanmaktadır.

Düzensiz göç, göçün başladığı ülke ile aracı ve alıcı ülkelerin düzenleme ve normları dışında gerçekleşen göç hareketleri olarak tanımlanmaktadır. Uluslararası alanda düzensiz göçün ortak bir tanımı yoktur. Daha çok, düzensiz göç, kişinin farklı bir ülkeye yasadışı giriş yapması, orada kalması ya da çalışması anlamına gelir. Daha açık ifadeyle, göçmen ilgili ülkenin göç düzenlemeleri çerçevesinde gerekli izin ve belgelere ve gönderici ülkeden geçerli bir pasaport ve seyahat belgesine sahip değildir.

Bu teori göçün, bireyin rasyonel seçimi ile bölgesel ve kalkınmaya dayalı eşitsizliklerden dolayı gerçekleştiğini iddia eder. Bir yanda yoksulluk, işsizlik, topraksızlık, hızlı nüfus artışı, politik baskı, düşük sosyal statü, düşük evlenme beklentisi gibi itici faktörler; diğer tarafta ise, daha iyi bir gelir ve iş beklentisi, iyi eğitim ve refah sistemi, iyi bir çevre, iyi bir yaşam koşulu, siyasal özgürlükler gibi fırsatlar vardır. Birey de rasyonel bir tercihte bulunarak, olumsuzluklardan kaçmak ve daha iyi fırsatlara sahip olmak için göç eder.

İlkel göçler, doğa ve çevreden kaynaklanan olumsuzluklar nedeniyle gerçekleşen göçtür. Petersen ilkel göçü, kuraklık, kötü hava şartları gibi nedenlerden kaynaklı toplu göçleri tanımlamak için kullanmaktadır.

Kitlesel göç, teknoloji ve ulaşımda yaşanan gelişmeler sonrasında, göçün kolektif hale gelmesidir. İradi bir göç sonrasında göç edilen yerdeki memnuniyet ve bununyayılması sonrasında gerçekleşen göçtür.

Literatürde göçün nedenini açıklamaya çalışan teorilerden en çok bilineni itme-çekme teorisidir. Adından da anlaşılacağı üzere teori, göç sürecinde kaynak mekandaki itici ve çekici faktörler ile hedef mekandaki itici ve çekici faktörlere odaklanarak göçün nedenini açıklamaya çalışır. Her iki mekanın da olumlu ve olumsuz tarafları vardır. Birey de rasyonel bir tercihte bulunarak, olumsuzluklardan kaçmak ve daha iyi fırsatlara sahip olmak için göç eder.

Kadın göçmenler coğrafi yakınlık, esnek vize uygulaması, kayıt dışı ve göçmen kadın emeğine duyulan ihtiyaç nedeni ile Türkiye’yi tercih etmektedirler. Türkiye’deki kadın göçmenlerin çoğunlukla eski Sovyet cumhuriyetlerinden geldiği görülmektedir. 2001 yılı verilerine göre 0-14 yaş dışarıda bırakıldığında, Türkiye’ye en çok göç, Rusya, Ukrayna, Gürcistan, Azerbaycan, Kazakistan ve Moldova’dan gelmektedir.

Filipinler, Sri Lanka ve Tayland’da yüksek olan kadın göç oranının temel nedeni, kadınların bağımsız karar alabilmeleridir. Bu ülkede kadınlar toplumsal cinsiyet rolleri itibariyle erkeklerden bağımsız karar alabilmekte, kendi tercihleri ile göçü gerçekleştirmektedirler. Dinsel ve kültürel baskıların ve patriarkal yapının hakim olduğu ortamlarda kadınların özgürlük alanı sınırlı olmakta ve bu ise kadın göçünün daha az olarak gerçek- leşmesine neden olmaktadır. Fakat aynı sosyal yapı, dini ve kültürel baskılardan kaçmak isteyen kadınlar için de bir göç nedeni olabilmektedir.

İlişkiler ağı teorisine göre, göç alan ile veren ülkelerdeki sosyal ağların varlığı, göçü etkileyen temel hususlardan biridir. Daha önce giden göçmenlerin oluşturdukları altyapı ve ağlar ile kaynak ülkede bireylere göç etme imkanı sağlamaktadır. Yeni göçler ile bu ağ harekete geçer, yeni gelenler ilklerin tecrübesinden faydalanırlar. Zaman içinde de göç bu ağlar üzerinden yürümeye devam eder. İlişki ağları teorisinde ekonomik ve siyasi bağlar göç süreci için önemli hususlardır. Uluslararası göçmen ağı, önemli bir bilgi kaynağıdır ve kişiyi bilgi ile besler. Bu bilgi akışı, göçmenin nasıl gideceği, neyle gideceği, hangi belge ve evraklara ihtiyaç duyacağı, yasal ve sosyal durumunun ne olduğu, ne tür haklara sahip olduğu gibi hususlarda rehber görevi görür. Hedef ülkeye varıldığında ağ ile, yeni göçmenler desteklenmekte ve her göç ile birlikte ağ daha da büyümektedir. Örneğin Almanya’da Türk işçilerin kurduğu göçmen ilişkileri ağı, 1960’lardan itibaren göç sürecinde etkili olmuştur. Bu ağlar, daha sonra gelen göçmelerin sosyal uyumunu kolaylaştırmıştır. Daha sonra gelen göçmenler, iş bulma, sosyal hayat, çocukların sosyalleşmesi ve okulu gibi hususlarda önemli bilgiler ve kaynaklar elde etmiştir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Kadın göçü ile erkek göçü arasında bir farkın olup olmadığı önemli bir tartışma konusudur. Açıkçası göç deneyimleri ve sonuçları itibariyle sadece cinsiyet bazlı değil, yaş, eğitim, vasıf gibi hususlara göre de bir farklılaşma görülmektedir. Aslında burada göçmenlerin homojen bir kitle olmadığını, birçok değişkene göre farklılaştığını belirtmek gerekir. Toplumsal cinsiyet açısından bakıldığında, kadının göç ile gittiği ve ayrıldığı mekanda nasıl bir etkiye neden olduğu ve göçün kadını nasıl etkilediği kritik husustur. Toplumsal cinsiyet eksenli olarak kadın ve erkeğin göçünde bir farklılık görülmektedir. Kadınların geldikleri ve hedefe ulaştıkları mekanlar erkeklere göre farklılaşmaktadır. Kadın ve erkek göçünde, eğitime erişim, sosyal ve ekonomik hayattaki konum, istihdam şekli ve biçimi, iş koşulları gibi hususların farklılaştığı görülmektedir. Dahası, kaynak ülkedeki kadına yönelik tutum ve davranışlar, ekonomik, sosyal ve kültürel hayatta kadına sunulan imkanlar, kadınların göçü üzerinde belirleyicidir. Dolayısıyla hem nedenleri ve göç etme biçimleri hem de hedef mekandaki yaşam ve istihdam biçimleri ile göçün etkileri açısından erkeklerden farklılaşan, kendi başına bir olgu olarak kadın göçünden bahsedilebilir.

Göçmenlere toplumsal cinsiyet açısından bakıldığında dengeli bir dağılımın olduğu görülmektedir. Küresel göçmenlerin yarısı kadındır. Ancak  Kadınların geldikleri
ve hedefe ulaştıkları mekanlar erkeklere göre farklılaşmaktadır. Kadın ve erkek göçünde, eğitime erişim, sosyal ve ekonomik hayattaki konum, istihdam şekli ve biçimi, iş koşulları gibi hususların farklılaştığı görülmektedir. Ayrıca kaynak ülkedeki kadına yönelik tutum ve davranışlar, ekonomik, sosyal ve kültürel hayatta kadına sunulan imkanlar, kadınların göçü üzerinde belirleyicidir.

Avrupa, Asya ve Kuzey Amerika ülkeleridir.

Düzensiz göç

Özel yaşam

Aile birleşmesi

Diplomanın tanınmaması

Göç meselesi, dünyanın birçok ülkesinde çok yoğun bir şekilde tartışılmaktadır. Savaşlar ve iç çatışmalar, çeşitli siyasal baskılar, ülkeler arası ekonomik ve sosyal refah düzeyi arasındaki açık uçurum gibi nedenler, göç olgusunun daha yoğun bir şekilde gündemde yer almasını sağlamaktadır. Nitekim 1960’larda yaklaşık 76 milyon olan göçmen sayısı, 2000 yılında 178 milyona, 2010 yılında yaklaşık 214 milyona ve 2015’de ise 244 milyona yükselmiştir

2015 yılı itibari ile göç edilen kıtaya göre göçmen sayıları şu şekildedir:

Avrupa: 76 milyon

Asya: 75 milyon

Kuzey Amerika: 54 milyon

Afrika: 21 milyon

Latin Amerika ve Karayipler: 9 milyon

Okyanusya: 8 milyon

Tarihin her anında ve her toplumda görülen göç, en temelde insanların bulundukları mekandan, ekonomik, siyasal ve kültürel sebepler ile başka mekana gitmesi durumudur. Türk Dil Kurumu, göç kavramını “Ekonomik, toplumsal, siyasi sebeplerle bireylerin veya toplulukların bir ülkeden başka bir ülkeye, bir yerleşim yerinden başka bir yerleşim yerine gitme işi” olarak tanımlamaktadır. Uluslararası Göç Organizasyonu tarafından hazırlanan sözlükte ise göç “Uluslararası bir sınırı geçerek veya bir devlet içinde yer değiştirmek; süresi, yapısı ve nedeni ne olursa olsun insanların yer değiştirdiği nüfus hareketleri” olarak tanımlanmıştır. Uluslararası Göç Organizasyonuna göre mülteciler, yerinden edilmiş kişiler, yerinden çıkarılmış kişiler ve ekonomik göçmenler bu tanıma dahildir.