TOPLUMSAL CİNSİYET ÇALIŞMALARI

Suriye’deki iç savaş nedeniyle 4,8 milyon Suriyeli ülkesini terk etmiş ve 2,8 milyonu ise Türkiye’ye gelmiştir (UNHCR, 2016).

Suriyelilerin, 419 bini İstanbul’da, 402 bini Şanlıurfa’da, 377 bini Hatay’da ve 318 bini Gaziantep’te yaşamaktadır. Daha önemli veri ise il nüfusuna oranına göre bakıldığında, Kilis’in yerli nüfusu 130 bin iken 122 bin Suriyeli daha Kilis’e gelmiştir. Başka bir ifadeyle, Suriyeli nüfusun yerli nüfusa oranı %93,3’tür (Göç İdaresi Genel Müdürlüğü, 2016).

Suriyelilerin, 419 bini İstanbul’da, 402 bini Şanlıurfa’da, 377 bini Hatay’da ve 318 bini Gaziantep’te yaşamaktadır. Daha önemli veri ise il nüfusuna oranına göre bakıldığında, Kilis’in yerli nüfusu 130 bin iken 122 bin Suriyeli daha Kilis’e gelmiştir. Başka bir ifadeyle, Suriyeli nüfusun yerli nüfusa oranı %93,3’tür (Göç İdaresi Genel Müdürlüğü, 2016).

Kitabınızın 81 sayfasındaki verilere göre doğru cevap A seçeneğidir.

Türk Dil Kurumu, göç kavramını “Ekonomik, toplumsal, siyasi sebeplerle bireylerin veya toplulukların bir ülkeden başka bir ülkeye, bir yerleşim yerinden başka bir yerleşim yerine gitme işi” olarak tanımlamaktadır (TDK, 2016).

Göç, mekânsal olarak gerçekleşme, yasal statüye bağlı olup olmama, göç edilen yerde geçirilen süre ve göçteki gönüllülük durumuna göre farklı türlere ayrılmaktadır. Bu tipler açıklanmaya çalışılırken sıklıkla ikili karşıtlıklar kullanılmakta, iç göç-dış göç, daimi göçgeçici göç, düzenli göç-düzensiz göç, gönüllü göç-zorunlu göç olarak göç tipleri oluşturulmaktadır (King, 2013).

İlgili kitabın 90. sayfasındaki bilgilere göre doğru cevap E seçeneğidir.

Ders kitabınızın 90. sayfasındaki bilgilere göre doğru cevap A seçeneğidir.

Kitabınızın 80. sayfasındaki Grafik 4.1'e göre dopru cevap C seçeneğidir.

Kitabınızın 80. sayfasında yer alan grafiğe göre doğru cevap Asya'dır.

Zorunlu göç yani zorla göç ise, doğal ya da insan yapımı nedenlerden kaynaklanan ve kişinin yaşamına ve refahına yönelik bir tehdit oluşturan durumların neden olduğu mecburi yer değiştirmeyi ifade eder. Silahlı çatışma, şiddet vakaları ve insan hakları ihlalleri kişileri ülkelerini terk etmeye zorlayabilir. Özellikle, savaş ve şiddet ortamında bireyler, ırkı, dini ya da farklı aidiyetleri nedeniyle zulme ve çeşitli baskılara uğrama tehdidi ile karşı karşıya kalabilmektedir. Zulüm ve tehdit korkusuyla göç eden kişiler ulaştıkları ülkeye sığınmacı ya da mülteci olmak için başvururlar. Başvuru sonucuna göre bu iki statüden birini elde edebilirler.

Dünya sistemi teorisi ve bağımlılık teorileri göçün nedenini daha makro düzeyde, kaynakların dünya üzerinde eşitsiz dağılımı ekseninde açıklamaktadır. Bu yaklaşımlara göre, dünya merkez ve çevre olarak ikiye ayrışmıştır. Bu teoride merkez ülkeler ucuz işgücü, hammadde ve üretilen mal için farklı ülkelere ihtiyaç duyar. Çevre ülkelerden gelen hammadde, çevreden gelen ucuz işgücü ile işlenerek maliyet düşürülmekte ve hem ülke içinde daha ucuza satılmakta hem de kapitalist rekabette diğer ülkelere satılmaktadır. Bundan dolayı da ucuz işgücü için çevreden merkeze bir akış vardır. Geçmişte daha düşük nitelikli ucuz işgücü aranırken, günümüzde ise yüksek becerili, nitelikli kişilere ihtiyaç duyulmaktadır. Doğru cevap D seçeneğidir.

İtme-çekme teorisinde kişisel özellikler, yaş, cinsiyet, eğitim, din, ırk gibi hususlar önemlidir. Çünkü bu sahip olunan özellikler, itici ve çekici faktörleri belirler. Örneğin, çocuklu aile için gidilecek yerdeki eğitim imkanı önemli bir çekici faktör iken bekar ya da çocuksuz kişiler için bu hususlar önemli değildir. Onun için önemli olan daha yüksek gelirli iş imkanı ve eğlenme fırsatlarıdır. Teoriye göre göç sürecinde kaynak ve hedef mekandaki itici ve çekici faktörler birey tarafından ayrı ayrı değerlendirilir ve değerlendirme sonucuna göre birey göç ile ilgili bir karar verir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Oldukça düşük ücretli olarak bakım ve temizlik işlerini yapmayı kabul eden göçmen kadınlar bu süreçte birçok ülkede görülmeye başlamıştır. Genelde kadınların bu sektörlerde çalışmak zorunda kalmalarının bir önemli nedeni gidilen ülkede diplomalarının tanınmamasıdır. Mesleğini icra edemeyen göçmen kadınlar, düşük statülü bu işleri icra etmek zorunda kalmaktadır. Bununla birlikte, göçmen kadınların genelinin kaçak olması, yasal işlerde çalışmalarını engellemektedir. Dahası göçmenler, geride kalan akraba, çocuk gibi kişilerin geçimini üstlendikleri ve barınma ile ilgili sorunları olduğu için iş konusunda seçici olamamaktadır. Göçmen kadınların bu işleri piyasaya girmek için bir fırsat olarak görmeleri ve daha nitelikli bir iş için basamak olarak tanımlamaları da, iş konusunda seçici olmalarını engellemektedir. Son tahlilde, göçmen kadınların birçoğu bu sektörde çalışmaya devam etmektedir. Diğer yandan göç eden kadınların ağırlıklı olarak eğitim seviyelerinin düşük olduğunu söyleyemeyiz. Doğru cevap C seçeneğidir.

Göçün kadın üzerindeki etkilerine baktığımızda:

Erkeklere oranla, kadın göçmenler geride kalan yakınlarına maddi destek sağlamakta daha etkilidirler.

Göçmen kadınların toplumla entegrasyonu erkeklere göre daha güçtür. Çünkü, ailevi sorumluluklar, finansal zorluklar ve istihdam biçimleri nedeniyle göç edilen toplum ile bütünleşmede sorun yaşamaktadırlar.

Kadın göçmenler, hakları konusunda daha az bilgi sahibidir ve hakkını talep etme konusunda otoritelerden çekinmektedirler.

İş yasası ve sosyal koruması olmayan işlerde erkeklere kıyasla daha çok kadın çalışmaktadır.

Bu bilgiler ışığında doğru cevap C seçeneğidir.

Göçler sonucunda, kentlerdeki konut sayısı, yeni gelen büyük nüfusun talebini karşılamayamamaktadır. Buna ilaveten, özellikle kent merkezi ve buna yakın alanlardaki konut ve kira fiyatlarının yüksek olması nedeniyle, yeni göçmen kentin çeperlerine doğru yerleşmeye başlar. Bunun sonucunda çarpık bir yapılaşma ile gecekondu tarzındaki ev yapımları gerçekleşir. Ev yapım sürecinde ise özellikle yeşil alanlar tahrip edilmektedir. Kente yoğun göç sonrasında kentin çeperlerinde enformel olarak başlayan yapılaşma süreci gecekondulaşma olarak tanımlanır. Hızlı ve yoğun gerçekleşen göçlerin kent mekanı üzerindeki en önemli etkisi, kentlerin dağınık ve çarpık bir şekilde büyümesidir. Bu tür göçler ile konut ve barınma sorunu ortaya çıkar ve kentlerde kira ya da ev-arsa fiyatlarında artışlar başlar. Bu bilgiler ışığında değerlendirildiğinde doğru cevap E seçeneğidir.

Göçün kent üzerindeki en önemli etkilerinden biri de kentsel yoksulluktur. “Kentsel yoksulluk; gelir yetersizliği dışında, düşük statüye sahip kentsel mekânlarda yaşama, dışlanma ve marjinalleşme, barınma, sağlık, eğitim, adalet, istihdam vb. olanaklara erişimde dezavantajlı konumda olma durumuyla da tanımlanmaktadır”. Bu tanıma göre doğru cevap B seçeneğidir.

Bir ülkedeki göçün yönelimi kentleşme düzeyi tarafından belirlenmektedir. Latin Amerika gibi kentleşme düzeyi oldukça yüksek yerlerde göç, şehir merkezine doğru gerçekleşir. Sahraaltı Afrika’da ise kentleşme oranı düşük olduğundan göç kırdan kıra gerçekleşir. Çin’de ise kentleşme hızı düşüktür ancak, doğu sahillerinde hızlı endüstrileşme dolayısıyla göç, bu hızlı sanayileşen bölgelere doğru oldukça hızlı ve yoğun bir şekilde gerçekleşmektedir. Kırdan kıra göç, Afrika ve Güney Asya’da daha yaygın olarak görülmektedir.  Orta ve Güney Amerika’da, kentleşme düzeyi yüksektir. İthalata yönelik üretim yapan ülkelerde geleneksel olarak kadına uygun meslekler olarak tanımlanan alanlarda çalışmak üzere kırdan kente doğru göç yaşanmaktadır. Bu bilgiler değerlendirildiğinde doğru cevap A seçeneğidir.

Özellikle Asya ve Afrika’nın düşük ve orta gelirli ülkelerinde kentsel yoksulluğu deneyimleyen yeni göçmen kadınların ev ortamlarının oldukça sağlıksız ve yetersizdir. Örneğin, evin içinde temiz su ya da tuvalet bulunmamaktadır. Suyu günlük olarak özel bir yerden satın aldıklarında oldukça yüksek ücret ödemektedirler. Ya da suyu temin etmek için çok daha uzun yolculuk yapmaları gerekmektedir. Buna ilaveten, su eksikliğinin hijyeni azaltan, engelleyen ve kadının öz saygısını, sosyal itibarını olumsuz etkileyen bir etkisi vardır. Kadınların hijyen ihtiyacı erkeklere nazaran daha önceliklidir. Yeterli hijyenik ortamlar olmadığında, kadınların erkeklere göre bulaşıcı hastalıklar ile karşılaşma riski daha yüksektir. Öte yandan, yoksul mahallelerde tuvalet ve kanalizasyon sistemi eksikliği gibi sorunlar nedeniyle kadınlar ortak tuvalet mekanlarını kullanmak zorunda kalmaktadırlar. Kadınların ortak tuvalet mekanlarında uzun kuyruklarda beklemesi bir yandan statülerini olumsuz etkilemekte, diğer yandan da temizlik ve hijyen konusunda sorunlar yaşamalarına yol açabilmektedir. Buna ilaveten, akşam tuvalete gitmek kadınlar açısından çok daha ciddi tehdit haline gelmektedir. Kadınların, açık alanda fiziki ve cinsel saldırılara maruz kaldığı görülmektedir. Kentleşme ile birlikte, kadınların eğitim seviyesinin yükselmesi, evlilik yaşının yükselmesi ve bunun sonucu olarak kadınlar daha geç yaşta çocuk sahibi olmaya başlaması kentleşmenin kadınlar üzerindeki olumlu etkilerindendir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Göç, mekânsal olarak gerçekleşme, yasal statüye bağlı olup olmama, göç edilen yerde geçirilen süre ve göçteki gönüllülük durumuna göre farklı türlere ayrılmaktadır. Bu tipler açıklanmaya çalışılırken sıklıkla ikili karşıtlıklar kullanılmakta, iç göç-dış göç, daimi göç- geçici göç, düzenli göç-düzensiz göç, gönüllü göç-zorunlu göç olarak göç tipleri oluşturulmaktadır.