TOPLUMSAL CİNSİYET ÇALIŞMALARI

E

B

D

E

A

B

c

B

C

B

Uluslararası göçün hedef mekanı olarak en yoğun bir şekilde gerçekleştiği yerler, Avrupa, Asya ve Kuzey Amerika ülkeleridir.

Göçün mekânsal olarak gerçekleşme biçimine bakıldığında, karşımıza iç ve dış göç kavramları çıkmaktadır. İç göç (internal migration), bireylerin yeni bir ikamete sahip olmak amacıyla ülkenin içindeki bir bölgeden, başka bir bölgesine göç etmesini ifade eder. Bu göç, daimi ya da geçici olarak gerçekleşebilir. Başka bir ifade ile iç göç, bir ülke içindeki idari bir sınırın geçilmesiyle, yani köyden kente, daha küçük yerleşim biriminden kent merkezine ya da kentten kente olarak gerçekleşebilmektedir.

Bu teoriye göre, hem kaynak mekan/ülke hem de hedef mekanda/ülkede itici ve çekici faktörler vardır. Her iki mekanın da olumlu ve olumsuz tarafları vardır.

İlk olarak Morokvasic, 1970’lerin ortasında, göçün ekonomik zorluklardan değil, kadınların yaşadıkları toplumda karşılaştıkları “kurumsallaşmış ve baskıcı ataerkil güçlere karşı hesaplanmış” rasyonel bir tercih olarak ortaya çıktığını göstermiştir. Bu öncü araştırmalarda kadınların düşük sosyal statüsü, kadın göçündeki bir faktör olarak ele alınmış, kadın göçünün erkek göçünden farklı bir olgu olarak ortaya çıktığı belirtilmiştir.

Türkiye’deki kadın göçmenlerin çoğunlukla eski Sovyet cumhuriyetlerinden geldiği görülmektedir. 2001 yılı verilerine göre 0-14 yaş dışarıda bırakıldığında, Türkiye’ye en çok göç, Rusya, Ukrayna, Gürcistan, Azerbaycan, Kazakistan ve Moldova’dan gelmektedir. Moldova’dan gelenlerin %75’i, Litvanya ve Kazakistan’dan gelenlerin %69’u, Ukrayna’dan gelenlerin %67’si ve Rusya’dan gelenlerin %64’ü kadındır.

İş yasası ve sosyal koruması olmayan işlerde erkeklere kıyasla daha çok kadın çalışmaktadır. Kadın göçmenler, hakları konusunda daha az bilgi sahibidir ve hakkını talep etme konusunda otoritelerden çekinmektedirler.

Kent, kırsal alandan farklı olarak, üretim ve istihdamın tarım ve hayvancılığa dayanmadığı; toplumsal ilişkiler, kültürel alanlar ve nüfus yoğunluğunun yüksek olduğu mekanlar olarak tanımlanabilir.

Kentleşme sorunu ciddi bir şekilde bugün kırdan kente göçün yoğun ve hızlı bir şekilde gerçekleştiği yoksul Asya ve Afrika ülkelerinde görülmektedir. Gelişmekte olan ve büyüyen bu ülkelerde kırdan kente göçün sonucu olarak hızlı bir kentleşme olgusu görülmektedir. Yapılan analizlerde özellikle Afrika’da kentleşme hızının önümüzdeki yıllarda da devam edeceği tahmin edilmektedir.

Kentsel hizmetlerden yoksun yerlerde, kendi gecekondularını yaparlar, kentsel hizmetlerden yoksun bu bölgeler ile kentin ana bölgeleri arasında mekansal ayrışmalar yaşanır. Kentin bu hareketli ve daha kozmopolit bölgeleri, yeni göçleri de çeker ve buralar göçmen mahallesi haline gelerek “yoksulluğun mekansal olarak yoğunlaşmasına” neden olur.

Kentleşme göçmen kadın için her zaman negatif olarak işlememektedir. Buna ilaveten, özellikle yoksul göçmen kadınlar için bazı pozitif etkilerinden söz edilebilir. Kentleşme ile birlikte, kadınların eğitim seviyesi yükselmekte, evlilik yaşı yükselmekte ve bunun sonucu olarak kadınlar daha geç yaşta çocuk sahibi olmaya başlamaktadır.