TOPLUMSAL CİNSİYET ÇALIŞMALARI

Simon de Beauvoir'a aittir.

Fransız Devrimi sonrası Avrupa’da ivme kazanan hak ve özgürlük hareketlerinden günümüz feminist çalışmalarına uzanan tarihsel süreç kronolojik olarak sunularak feminist literatür hakkında bilgi edinilebilir.

En temel anlamıyla bilgi felsefesi anlamına gelen epistemoloji, bilginin türü, kapsamı, kaynağı, yöntemi sorularına yanıt aramaktadır.

Feminist duruş teorisi, dünyayı belirli bir toplumsal yönden konumlandırılmış bakış
açısından tahlil etmeye çalışmakta ve aynı zamanda feminist ampirizm ile açıklanamayan sorulara da yanıt arayarak kadınlar arasındaki sınıfsal, sosyal, etnik kimlik gibi sorunları ele almaktadır.

De Gourney ile aynı yüzyıl içinde İngiltere’den Amerika’ya gelerek
ilk kadın dini lideri olan, kendi kurduğu dua grubu içinde aynı zamanda İncil’in kadınlara yönelik bakış açısını tartışan ve kısa süre içerisinde tutuklanarak sürgüne gönderilerek sonunda öldürülen Anne Hutchinson da protofeminist dönemin bahse değer kadın figürlerinden biridir.

Birinci Dalga feminist hareketin klasik liberalizme dayanan hak ve özgürlükler
mücadelesi, İkinci Dalga feminist hareketin sosyalist/Marksist, radikalliğe ve çatışmaya
dayalı kadın devrimi mücadelesi, postmodernizmle birlikte değişmiştir. Yeni dönemde
tüm kadınların artık aynı sorunları paylaşmadıkları her kadının içinde yaşadığı topluma ve sahip olduğu kimliklere özgü farklı sorunları ve eşitsizlik pratikleri yaşadığı kabul edilmiştir.

Grimke, gerek ABD’de köleliğin kaldırılması gerekse kadınların eşitlik mücadelesinde
önemli rol oynayan 19. Yüzyıl feminist hareketlerinin önemli kadın eylemcilerindendir.
Amerikan halkını kadın erkek eşitliğine ilişkin aydınlatmak üzere -Kilise tarafından
kadınların topluluk önünde konuşmasının yasaklandığı bir dönemde- çıktığı konferans
turlarında yazdığı notlarını Eşitlik Üzerine kitabı içinde bir araya getirmiştir.

Feminizmde varoluşçuluğun temsilcilerinden olan Simone de Beauvoir tarafından kaleme alınan İkinci Cins adlı eser, bir önceki bölümde de belirtildiği üzere İkinci Dalga feminizmin de temelini oluşturmaktadır.

Özellikle feminizmdeki postmodern etkinin temel düşünsel kaynaklarından biri olan
Cinsiyet Belasında Butler, heteroseksüel çerçevenin kadınlık ve erkekliğe dayalı zorunlu
ikili cinsiyet, beden, cinsellik ve toplumsal cinsiyet kategorilerini meydana getirdiği için
heteroseksüelliğin tamamen reddini ileri sürmektedir.

1924’de çıkarılan Tevhid-i Tedrisat Kanunu kapsamında kadınlara okuma yazma imkânı sağlanmış, 1926’da Türk Medenî Kanunu’nun ilanı ile kadınlar, çok eşliliğin yasaklanması, miras hakları, nikah zorunluluğu gibi yasalarla özel hayatta erkeklerle eşit haklara kavuşmuştur. Erken Cumhuriyet döneminde kadınlar, 1930’da
belediye seçimlerine katılma hakkını, 1934 yılında ise seçme ve seçilme hakkını kazanmışlardır.

Kadınların erkek egemenliğine dayanan sistem içinde ezildiği tezinden hareketle
bağımsız bir mücadele alanı olarak hiyerarşik olmayan bir örgütlenmeler ekseninde gelişen kitlesel kampanyalar ve hareketler "Örgütlü ve Bağımsız Kadın Hareketleri
Dönemi" kategorisinde ele alınmaktadır.

1845’te Margaret Fuller’in 19. Yüzyılda Kadın eseri Elisabeth Cady Stanton’ın 1898’de yazdığı Kadının İncili kitabı, kültürel feminist çalışmalarının başlangıç aşaması olarak kabul edilmektedir.

Feminist içinde özellikle kadınların kişisel hikâyeleri ve deneyimleri hakkında çıkan yazıların yer alması, bir anlamda İkinci Dalga feminizmin temel felsefesini oluşturan “Özel olan politiktir” söylemini de destekler niteliktedir.

Eleştirel yaklaşımın temsilcileri Marx, Fromm, Adorno, Marcuse ve Freud'dur.

Kültür ve dil gibi unsurlar üzerinden yapılan toplumsal cinsiyet çalışmalarının
zeminini oluşturan yaklaşım yorumlayıcı yaklaşım olmuştur.

Kadınlık ve erkeklik durumunun sosyal, politik, kültürel ve benzeri faktörler
tarafından şekillendirildiği ve asıl gerçekliği belirleyici olanın cinsiyetler arası çatışma ve çelişkilerin olduğu savına sahip olan yaklaşım eleştirel yaklaşımdır.

Feminist duruş teorisi, dünyayı belirli bir toplumsal yönden konumlandırılmış bakış açısından tahlil etmeye çalışmakta ve aynı zamanda feminist ampirizm ile açıklanamayan sorulara da yanıt arayarak kadınlar arasındaki sınıfsal, sosyal, etnik kimlik gibi sorunları ele almaktadır.

Protofeminizm, kendisini feminizm olarak tanımlamayan ancak öne sürdüğü fikirlerle çağdaş feminizmin kuramına katkı sunan ve 19. Yüzyıl öncesinde savunulmuş, genellikle birbirinden kopuk ilerlemiş fikirlere verilen ortak addır.

Christian de Pisan'dır.

Pek çok disiplin gibi toplumsal cinsiyet çalışmalarını da derinden etkilemiş olan bu kitabın yazarı Lyotard'dır.