TOPLUMLA SOSYAL HİZMET

Sosyal kalkınma, bir toplumda oluşturulan sosyal ve ekonomik gelişmişlik seviyesinin toplumun tüm kesimlerine eşit ve adil dağıtılmasına dayalı bir kalkınma anlayışıdır.

Sosyal kalkınmaya işaret eden çalışmaların özelliklerini bu bağlamda
aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür (Duman, 1999, akt. Bilir, 2003):

• Toplumun katkısını ve desteğini içermesi,
• Gönüllülüğe dayalı olması,
• Demokratik ilkelere dayalı olması,

• Halkın iş birliğine dayanması,
• Devletin kolaylaştırıcı rol üstlenmesi,
• Ulusal kalkınma çabaları ile uyumlu olması,
• Hem eğitsel ve hem de örgütsel bir girişim
olması,
• Birçok konuya yönelik sürekliliği olan çabalar
olması

İnsani Gelişme Endeksinin Bileşenleri

Yetişkin okullaşma oranı (bilgi boyutu)

Kişi başına düşen GSYİH (ABD Doları) (yaşam standartı)

Doğumda yaşam beklentisi (sağlık)

Sosyal Gelişme Endeksi Bileşenleri:

I. Temel insani ihtiyaçlar: 

Beslenme ve temel tıbbi bakım
Su ve saglık koruma
Barınma
Kisisel güvenlik

II. Refah tesisi:

Temel egitime erisim
Bilgi ve iletisime erisim
Saglık ve saglıklı yasam
Sürdürülebilir ekosistem

III. Fırsat:

Kisisel haklar
Yüksekögrenime erisim
Kisisel özgürlük ve tercihler
Tolerans ve içerme

Köy enstitülerin sosyal kalkınmaya katkısına ilişkin literatürde yer alan bazı hususları şu şekilde sıralamak mümkündür:

• Enstitülerin yerleşik olduğu yörelerde hızlı
bir okullaşma ve eğitim seferberliği oluşmuştur.
• Ülke düzeyindeki örgütlenmesi ve yaygınlığı
sayesinde eğitimde fırsat eşitliğini sağlamıştır.
• Enstitü mezunları köy kalkınması için yerel
önderler hâline gelmiştir.
• Köyün içinden ve köyü seven bir aydın grubu
yetişmiştir.
• Enstitüler, çevrenin ekonomik, toplumsal,
kültürel yaşamını etkileyen kalkınma merkezleri
olmuşlardır.

Güney Doğu Anadolu Projesi/ Çok Amaçlı Toplum Merkezleri

ÇATOM’da uygulanan programlar genel olarak şu şekilde sıralanabilir (Şeker, 2011):

• Eğitim programları: Okuma-yazma, yasal haklar, anne-çocuk sağlığı, sağlıklı beslenme, bilgisayar kullanma.

• Sağlık programları: Kısmi poliklinik ve gezici sağlık hizmetleri, sağlık taramaları, aşı kampanyaları.

• Kadın istihdamı ve girişimcilik: Meslek eğitimi, el sanatları, girişimcilik eğitimi, mikrokredi desteği, girişim danışmanlığı, elektronik ortamda satış, pazarlama.

• Sosyal destek: Hizmetlere yönlendirme, haklarını kullanmaya yardım etme, kız çocuklarının okula yönlendirilmesi, öğrencilere eğitim bursu verilmesi, tekerlekli sandalye temini.

• Dayanışma ve katılım: Mahalle ve köy çalışmaları, çevre koruma, ağaçlandırma, sağlık taraması, gönüllülük faaliyetlerini destekleme.

• Sosyal ve kültürel etkinlikler: Seminer, sergi, sosyalleşme toplantıları, sinema ve tiyatro günleri, önemli günlerde kutlamalar, kültürel geziler.

Kırsal kalkınma programları günümüzde birçok ülkenin bölgesel kalkınma amaçları içerisinde önemli bir paya sahiptir. Özellikle gelişmekte olan ülkeler için kırsal kalkınmanın genel kalkınma üzerindeki potansiyel etkisinin daha yüksek olduğu belirtilmektedir.

Sosyal kalkınmanın dengeli olması, kırdan kente doğru göç hareketinin önlenmesi, kırsal alandaki üretim artışına dayalı refah olanaklarının artması pek çok kırsal
kalkınma planının temelini oluşturmaktadır.

Bu doğrultuda hazırlanacak kırsal kalkınma programlarında dikkate alınması gereken prensipler şu başlıklar altında değerlendirilebilir (Baykal, 2018):

• Kapsayıcılık: Programların herkese hitap edebilir
olması, ulaşılabilir ve eşitlikçi olması,
• Bağımlılık yaratmama: Yol gösterici ve güçlendirici
olması, insanları projelerden yararlanmaya
bağımlı kılmaması,
• Sürdürülebilirlik: Uzun süreli ve kalıcı çözümlere
odaklanması,
• Aşamalı olma: Sunulacak yeniliklerin aşama
aşama gerçekleştirilmesi, sistematik olması,
• Katılım: Yerel halkın bütün süreçlerde aktif
rol alması,
• Etkililik: Yerel kaynakların etkili ve verimli
şekilde kullanılması.

Yoksulluğun azaltılması ve uzun vadede ortadan kaldırılmasına yönelik atılacak adımlar ve merkezî hükûmetin bu konuda yapacağı uygulamaların etkisi bunların bölgesel koşullara göre şekillendirilmesine bağlıdır. Bu noktada yerel yönetimlerin de devreye girerek sosyal kalkınmaya destek olduğu görülmektedir.

Türkiye’de yerel yönetimler bağlamında belediyelerin sunduğu hizmetler bulunmaktadır.
Belediyeler tarafından gerçekleştirilen kalkınma yatırımları, istihdam yaratma uygulamaları, sosyal yardımlar, meslek edindirme faaliyetleri, sosyal ve kültürel faaliyetler son dönemde önem kazanan sosyal belediyecilik anlayışının yansımalarıdır