TOPLUMLA SOSYAL HİZMET

Modernite: Modernite kavramı geleneksel ve feodal toplum sonrası, kapitalistleşmenin, endüstrileşmenin, kentleşmenin ve sekülerleşmenin hız kazandığı bir tarihsel dönem ve bu dönemdeki sosyal ilişiklerin ve değişimlerin bütününü ifade etmektedir. Bir başka deyişle modernite sekülerleşmeyi, ekonomik ilerlemeyi, yönetimin rasyonelleşmesini ve bürokratikleşmesini, olguların değerlerden ayrışmasını, içeren yeni, özgürleştirici, akılcı bir dönemi ifade etmektedir.

Topluluk, zorunlu bir yapı olarak kan bağı, mekân, duygu ve düşünce beraberliği ile biçimlenir. Topluluk kavramı dört temel öge içermektedir.
Bu ögeler;
1. Bazen birincil, yüz yüze ve yakın olarak da
adlandırılan diğerleriyle kişisel ilişki,
2. Grup olaylarında ve toplumsal işlemlerin
yerine getirilmesinde bireyin duygulu ve
duyarlı olması,
3. Grup tarafından yüce ve önemli görülen
değerlere inanç,
4. Grubun diğer üyeleriyle dayanışma duygusu içermektedir.

Healy (2012), toplulukları coğrafik topluluklar, örgütsel topluluklar ve kimlik temelli topluluklar
olarak tanımlanmaktadır. Örgütlenme toplulukları ortak çıkarları veya sorunları olup formel örgütlenme yoluyla bir araya gelirken, kimlik temelli topluluklar ise, insanlar ortak kimlik, özellikler
veya deneyimler nedeniyle bir araya gelirler (Örneğin görme engelliler derneği -topluluğu). Doğan
(2014), grup dışı toplulukları toplumsal yığınlar ve toplumsal kategoriler olarak tanımlamaktadır.

Sanal toplukların özellikleri şunlardır;

Toplum, insanların gereksinimlerini karşılamak
için sosyal işlevleri yerine getiren toplumsal birim ve sistemlerin bir bileşimidir. Toplumların en
önemli beş işlevi şöyledir;
1. Mal ve hizmetlerin üretimi, dağıtımı ve tüketimini içeren ekonomik işlevleri,
2. Toplumsallaştırma veya toplumun üyesi olmak için gerekli eğitimin verilmesi
3. İnsanların birlikte yaşamasına olanak veren ve toplumsal normlardan sapmayı engelleyen yasama, adalet sistemi, yönetim birimleri, yasalar, kurallar ve yönetmelikler gibi politikanın tüm boyutlarını kapsayan toplumsal kontrol işlevi

4. Toplumsal katılım veya insanların toplumdaki etkileşme biçimleri
5. Sorunları olanlara yardım etmek için karşılıklı destek sağlama işlevi

Toplumu bir sistem olarak düşündüğümüzde toplumsal yapının en küçük birimi bireyler, bireyler aileleri, gruplar, topluluklar ve örgütler toplumu oluşturmaktadır.

Ginsberg toplumsal yapıyı, toplumu oluşturan temel grup ve kurumlar olarak görmektedir.
Böylece toplumsal yapı kurumsal düzenlemeleri ve sosyal gruplar arasındaki süreklilik gösteren ilişkileri kapsamaktadır. Bu anlayışa göre toplumsal yapının unsurları şunlardır.
1. Fiziki Yapı
a. Yer altı ve yerüstü zenginlikleri, iklim
b. Yerleşme şekilleri (şehir, kasaba, köy)
c. Ulaşım
2. Demografik Yapı
3. Üretim, Teknoloji, İşbölümü
4. Sosyal Örgütler (dernekler, mesleki ve ticari
kuruluşlar...)
5. Sosyal Zümreler (cemaat, cemiyet, tabaka,
sınıf...)
6. Sosyal Kurumlar (hukuk, eğitim, ekonomi...)
7. Kültürel Ögeler (normlar, değerler, yaptırımlar)

Toplumsal değişmenin sınırlarını daha netleştirmek açısında değişimi aşağıdaki boyutlardan ele
almak gerekir. Bu boyutlar;
• Toplumsal değişimin boyutu (küçük, orta,
büyük)
• Toplumsal değişimin süresi (kısa, orta ve
uzun)
• Toplumsal değişimin içeriği (bireysel, kurumsal, olgusal, yapısal ve sistemik)
• Toplumsal değişimin hızı (yavaş, aşamalı,
hızlı, ani, devinimsel, şiddetli, evrimsel ve
barışçıl)
• Toplumsal değişimin yönü (ileri, geri)

• Toplumsal değişimin (birey, aile, grup, topluluklar, kurumlar, doğal yapı, fiziksel yapı)
(Sunar, 2018).
• Toplumsal değişimin algılanışı (Pozitif ve
negatif)

Toplumsal değişme zincirleme tepkimeler yaratabilir. Toplumsal değişme genellikle birbirini etkileyen süreçlerden oluşur. Örneğin, elektriğin icadı önemli bir gelişmedir. Ancak, bu gelişme toplumu tek başına değiştirmemiştir. Elektrik üretmek amacıyla fabrikalarda kullanılmasıyla birlikte daha çok ve daha düşük maliyetle üretim yapılmaya başlanmış, fabrikaların artan işçi ihtiyacı kırsal alanlardan kentsel alanlara doğru göçü hızlandırmış, bu göçle birlikte kentleşme olgusu hız kazanmıştır

Teoriler değişimin hızına göre, evrimci-devrimci (çatışmacı) şeklinde sınıflandırılırsa Comte ve Parsons evrimci, Marx ise devrimci kategorisine girer.

Doğru yanıt B seçeneğidir. Toplum insanların oluşturduğu en büyük sistemdir. Toplumsal değişme, toplumun yapısında ve işleyişinde meydana gelen büyük çaplı dönüşümler olarak ele alınır. Toplumsal değişme, toplumu oluşturan din, eğitim, aile, sağlık, ekonomi, politika, kültür gibi kurumların yapısını oluşturan, birey, aile, grup, topluluk ve toplumlar arasındaki ilişkilerde fiziksel, sosyal, ilişkisel, teknolojik gelişmelere bağlı olarak meydana gelen pozitif veya negatif değişimi ifade etmektedir.

Doğru yanıt C seçeneğidir. Toplumsal hareketlilik, toplumsal yapı içinde görülen ve bir konumdan diğer bir konuma geçişi ifade etmektedir. Bu hareketlilik toplumsal tabakalar (statüler) arasındaki yatay ve dikey geçişlerle gerçekleşebilir. Dikey toplumsal hareketlilik, yönüne göre bulunduğu tabakadan bir üst veya bir alt tabakaya geçişi, yatay hareketlilik ise benzer statüler arasındaki geçişleri ifade etmektedir. Dolayısıyla bir devlet memurunun işinden ayrılarak ticaretle ilgilenmesi bir toplumsal bir hareketlilik örneğidir.

Doğru yanıt E seçeneğidir. Sosyal bilimciler tarafından oldukça sık kullanılmasına karşın topluluk kavramına ilişkin üzerinde uzlaşmaya varılan ortak bir tanım bulunmamakla birlikte kavramın tanımlanmasına yönelik pek çok görüşün olduğu görülmektedir. Topluluk, zorunlu bir yapı olarak kan bağı, mekân, duygu ve düşünce beraberliği ile biçimlenir. Topluluk kavramı dört temel öge içermektedir. Bu öğeler A, B, C ve D seçeneklerinde verilmiştir.

Doğru yanıt D seçeneğinde yer almaktadır. Healy (2012), toplulukları coğrafik topluluklar, örgütsel topluluklar ve kimlik temelli topluluklar olarak tanımlanmaktadır. Örgütlenme toplulukları ortak çıkarları veya sorunları olup formel örgütlenme yoluyla bir araya gelirken, kimlik temelli topluluklar ise, insanlar ortak kimlik, özellikler veya deneyimler nedeniyle bir araya gelirler. Örneğin işitme engelli ya da görme engelliler derneği ortak özellikleri nedeniyle bir araya gelen insanların oluşturduğu bir topluluktur.

Doğru yanıt A seçeneğidir. Toplumsal yığınlar, coğrafi ve fiziki yakınlığa rağmen aralarında örgütlenmiş bir yapısal ilişki ve etkileşimlerle birleştirici ve bütünleştirici bağlar bulunmayan insan topluluklarıdır. Rastlantısal olarak bir araya gelen ve kısa sürede dağılan insan topluluklarıdır. Buna örnek olarak sinema, tiyatro, basketbol veya futbol maçı seyircileri verilebilir.

Doğru yanıt A seçeneğidir. Fiziksel ya da diğer adıyla geleneksel topluluklar, birbirleriyle sürekli etkileşim içerisinde olan üyeleri arasında zaman, mekân ve sosyal ilişkiler açısından görece bir yakınlığın olduğu ve biz duygusunun ön plana çıktığı bir insan birlikteliğidir. Topluluk aynı zamanda, üyelerinin ortak ilgi ve özellikleri paylaştığı, aralarındaki dayanışmanın derecesini etkileyen amaçların, inançların, kaynakların, tercihlerin ve ihtiyaçların yanı sıra tabi oldukları bir dizi diğer koşulların her zaman için görece homojen bir nitelik taşıdığı ve bir iç tutarlılığa sahip olduğu sosyal bir birimdir. Geleneksel topluluklar fiziksel olarak bir aradadırlar veya yakındadırlar. Birbirleriyle gerçek bir ilişki ve etkileşim yaşarlar. A seçeneğindeki ifade sanal toplulukların bir özelliğidir.

Doğru yanıt D seçeneğinde yer almaktadır. Toplum bir sosyal sistemdir. Bu sistemi oluşturan alt sistemler vardır. Parsons’a göre (1954) sosyal sistem, dört alt sistemden oluşmaktadır. Bunlar; ekonomi (uyum), politika (hedefe ulaşma), akrabalık (örüntü sürdürme – bütünleştirici değerler) ve topluluk (bütünleştirici normlar) olarak belirlenmektedir. Her toplum varlığını sürdürmek, hedeflerine ulaşmak, uyumlu olmak ve bütünleşmek için karşılaştığı problemlere çözümler bulmak zorundadır. Toplumda bu çözümler dört kurumsal yapı veya kurumsal alt sistemle sağlanabilir.

Doğru yanıt C seçeneğidir. Dinin toplumsal yaşam ve toplumsal değişim üzerinde etkileri üzerinde eserleriyle bilinen Max Weber, dinsel inançların toplumsal değişime baskı yapmayı harekete geçiren bir rol oynadığını belirtmektedir.

Durkheim’e göre toplumsal değişmenin iki aşaması vardır. Bunlar mekanik dayanışmaya dayalı toplumlar ve organik dayanışmaya dayalı toplumlardır. Mekanik dayanışmaya dayalı toplumlar endüstri devrimi öncesi, homojen, basit toplumlar olup, herkes benzer işler yapmakta, farklılaşma ve uzmanlaşma yok ve herkes birbirinin yerine ikame edilebilmektedir. Bu toplumlarda bireyler ne kadar birbirlerine benzerse dayanışma o kadar artmakta. Bu nedenle farklılaşma ve değişme kolay kolay olmamaktadır. Organik dayanışmaya dayalı toplumlar Endüstri Devrimi ile gelişmeye başlamış, işbölümü ve uzmanlaşma başlamış, ekonomik bağımlılık artmış ve insanlar ihtiyaçlarını karşılamak için diğer diğerlerinin ürettikleri mal ve hizmetlere bağımlı hâle gelmişlerdir. Burada toplumsal benzerlikler değil farklılıklar toplumsal dayanışmanın temelini oluşturmuştur. Buna göre doğru yanıt E seçeneğidir.

Doğru yanıt B seçeneğidir. Devrimci ya da diğer adıyla çatışmacı teorilerin öncüleri arasında Marx ve Dahrendorf yer alır.