TOPLUMLA SOSYAL HİZMET - Deneme Sınavı - 2

Sosyal hizmet örgütleri için hazırlanan stratejik planlarda doğru kararların verilebilmesi için nesnel olarak yapılmış kapsamlı ve uygun bir mevcut durum analizine ihtiyaç duyulmaktadır. Mevcut durum analizi, sosyal hizmet örgütünün çözüm bulmaya çalıştığı sorunlar ve ihtiyaçlar ile örgütün kaynak ve kabiliyetleri arasındaki uyumu ve dengeyi sağlayabilmek için yapılmaktadır (Songür, 2011). 

Sosyal planlamanın bir parçası olarak stratejik plan hazırlama aşamasında sosyal hizmet örgütlerinin uygun amaç, hedef ve stratejiler oluşturabilmesi için fırsat ve tehditler ile güçlü ve zayıf yönleri incelemesi ve analiz etmesi gerekmektedir. GZTF analizinin amacı, örgütün güçlü yanlarına odaklanmak, zayıf yanlarını güçlendirmek, fırsatlardan yararlanmak ve tehditleri ortadan kaldıracak stratejiler geliştirmektir (Dyson, 2004). Örgütün güçlü ve zayıf yönlerinin belirlenmesi için iç analiz, fırsat ve tehditlerin belirlenmesi için dış analiz gerçekleştirilmektedir. İç analizde örgütün mevcut durumu, insan kaynakları, araç-gereçleri, fiziksel mekânı, teknoloji kullanımı, örgüt yapısı, kültürü, bütçesi, sunduğu hizmetler gibi pek çok açıdan değerlendirilmesi yapılır. Bu sayede örgütün hangi konularda yetersiz kaldığı veya programlarını yürütmek için nelere ihtiyacı olduğu dürüst bir şekilde tartışılmış olur. Dış analizde ise örgütün içinde yer aldığı dış Neredeyiz? Durum analizi Iç ve dıs çevre analizi GZTF analizi Nerede olmak istiyoruz? Misyon ve vizyon Stratejik amaç ve hedeer Gitmek istedigimiz yere nasıl ulasırız? Temel değerler Satratejiler ve faaliyetler Basarılarımızı nasıl ölçeriz? Izleme Degerlendirme çevrede var olan ve örgütün faaliyetlerini olumlu olumsuz etkileme potansiyeline sahip olan, demografik, politik, sosyal, kültürel, teknolojik ve ekonomik faktörler değerlendirilir. Dışsal gerçekler içsel zayıflıklara neden olacağı için örgütün hizmet sunumunu etkileme potansiyeli olan çevrenin analiz edilmesi gerekir (Brody & Nair, 2020). 

Ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlarla iş birliği seçeneği bir fırsattır. Bunun dışındaki tüm seçenekler yapılan analiz sonucu karşılaşılabilecek dış çevre kaynaklı tehditlerdir.

Sosyal hizmet örgütleri için hazırlanan stratejik planlarda doğru kararların verilebilmesi için nesnel olarak yapılmış kapsamlı ve uygun bir mevcut durum analizine ihtiyaç duyulmaktadır. Mevcut durum analizi, sosyal hizmet örgütünün çözüm bulmaya çalıştığı sorunlar ve ihtiyaçlar ile örgütün kaynak ve kabiliyetleri arasındaki uyumu ve dengeyi sağlayabilmek için yapılmaktadır (Songür, 2011). 

Sosyal planlamanın bir parçası olarak stratejik plan hazırlama aşamasında sosyal hizmet örgütlerinin uygun amaç, hedef ve stratejiler oluşturabilmesi için fırsat ve tehditler ile güçlü ve zayıf yönleri incelemesi ve analiz etmesi gerekmektedir. GZTF analizinin amacı, örgütün güçlü yanlarına odaklanmak, zayıf yanlarını güçlendirmek, fırsatlardan yararlanmak ve tehditleri ortadan kaldıracak stratejiler geliştirmektir (Dyson, 2004). Örgütün güçlü ve zayıf yönlerinin belirlenmesi için iç analiz, fırsat ve tehditlerin belirlenmesi için dış analiz gerçekleştirilmektedir. İç analizde örgütün mevcut durumu, insan kaynakları, araç-gereçleri, fiziksel mekânı, teknoloji kullanımı, örgüt yapısı, kültürü, bütçesi, sunduğu hizmetler gibi pek çok açıdan değerlendirilmesi yapılır. Bu sayede örgütün hangi konularda yetersiz kaldığı veya programlarını yürütmek için nelere ihtiyacı olduğu dürüst bir şekilde tartışılmış olur. Dış analizde ise örgütün içinde yer aldığı dış Neredeyiz? Durum analizi Iç ve dıs çevre analizi GZTF analizi Nerede olmak istiyoruz? Misyon ve vizyon Stratejik amaç ve hedeer Gitmek istedigimiz yere nasıl ulasırız? Temel degerler Satratejiler ve faaliyetler Basarılarımızı nasıl ölçeriz? Izleme Degerlendirme çevrede var olan ve örgütün faaliyetlerini olumlu olumsuz etkileme potansiyeline sahip olan, demografik, politik, sosyal, kültürel, teknolojik ve ekonomik faktörler değerlendirilir. Dışsal gerçekler içsel zayıflıklara neden olacağı için örgütün hizmet sunumunu etkileme potansiyeli olan çevrenin analiz edilmesi gerekir (Brody & Nair, 2020). 

Kurumlar arası bilgi paylaşımı, koordinasyon ve iş birliğinin geliştirilmesi ihtiyacı seçeneği iç çevre analizinde zayıf yönler arasındadır. Bunun dışındaki tüm seçenekler yapılan analiz sonucu karşılaşılabilecek güçlü yönlerdir.

Sosyal planlamanın uygulamaya aktarılması planda belirlenen amaç ve hedeflerin programlar, kaynak ve prosedürler yardımıyla fiiliyata yansıtılmasıdır. Planlanan hedeflere ulaşmak için yapılması gereken en önemli işlerden birisi de eylem planlarının hazırlanmasıdır. Eylem planında belirlenen amaç, hedef ve faaliyetlere göre bir yıllık süreçte kurumun neyi, ne zaman, kiminle, nasıl yapacağı gösterilmektedir. Sosyal planın uygulama aracı olan eylem planları hazırlanırken belli başlı sorulara cevap verilmesi gerekmektedir (Küçüksüleymanoğlu, 2008):

Sosyal planlama sayesinde oluşan kurumsal kimlik ve aidiyetle gönüllülerin motivasyonunu yüksek tutmak mümkün olmaktadır. Örgütün planlı hareket etmesi üyelerin yapacağı görevin, rol ve sorumlulukların sınırlarının çizilmesini, yapılan işle ilgili geri bildirim alınmasını, yöneticilerle üyeler arasında etkili koordinasyonun sağlanmasını kolaylaştıracaktır. Sosyal planlamanın STK’lara önemli katkılarından birisi de örgütün sürdürülebilirliğinin sağlanmasıdır. STK’lar kâr amacı gütmediği için faaliyetlerinin sürdürülebilir olması açısından bazı temel bazı kriterleri yerine getirmesi beklenmektedir (Akgemci, 2007):

Türkiye’de planlama deneyimi temel olarak üç süreçten geçerek günümüze kadar gelmiştir: 1930’ların sanayi planlaması, 1960-1980 yılları arasındaki kalkınma planlaması, 1980 sonrası özel sektör ağırlıklı piyasa planlaması şeklinde planlı kalkınma süreci devam etmiştir. Daha önceki planlarda sosyal hedeflere yer verilmezken 1960 yılından itibaren hazırlanan Beş Yıllık Kalkınma Planlarında iktisadi ve toplumsal sorunlar birlikte ele alınmaya başlanmıştır

Sosyal riskleri ve değişimi rasyonel olarak yönetebilmek için bilgi toplamayı, alternatif eylem yollarını betimlemeyi ve eyleme nasıl geçileceğini belirlemeyi içeren bir süreç olarak tanımlanan kavram sosyal planlamadır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Sosyal planların, kurumun değişen iç ve dış koşullarına sürekli olarak uyum sağlayabilmesi gerekliliği esneklik ilkesi ile ilgilidir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Örgütün güçlü ve zayıf yönlerinin belirlenmesi için iç analiz, fırsat ve tehditlerin belirlenmesi için dış analiz gerçekleştirilmektedir. İç analizde örgütün mevcut durumu, insan kaynakları, araç-gereçleri, fiziksel mekânı, teknoloji kullanımı, örgüt yapısı, kültürü, bütçesi, sunduğu hizmetler gibi pek çok açıdan değerlendirilmesi yapılır.

Örgütün geleceğiyle ilgili yol haritası sunan vizyon, uzun dönemli hedeflere işaret etmektedir. Vizyon örgütün elde etmeyi hayal ettiği en uzak, en genel ve en kapsamlı amaçlarını içermektedir. Sosyal hizmet kurumlarının oluşturduğu vizyon cümlesinin temel özellikleri:
• Uyumluluk: Amaç/hedef, strateji, eylem planları ve örgütlerin gelecekteki görüntüsünü bir bütün olarak birleştirmesi,
• Gelecek güvencesi hissettirme: Performansı motive edip canlandırması,
• Gerçekçilik: Örgütün karşılaşabileceği toplumsal sorunların, ekonomik ve yasal durumların doğru analiz edilmesi,
• Gelecek görüntüsü: Yönetimi, çalışanları, hizmetten yararlananları ortak değerlere, İnsan hakları ve sosyal adalete yönlendirme imkânı sağlaması.

Örgütün geleceğiyle ilgili yol haritası sunan vizyon ifadelerinde kurumun güncel bakış açısı sunulmamaktadır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Gelirin artması yanında eşit dağılımını sağlayacak güçlü bir sosyal refah sistemi geliştirilemediğinde sosyal adaleti sağlamak mümkün olamamaktadır. Dolayısıyla ülkelerin gelişmişlik düzeyinin açıklanmasında ekonomik kalkınma göstergeleri tek başına yeterli olmadığı için insan ve toplum odaklı göstergelere ihtiyaç duyulmaktadır. Amartya Sen, kalkınmanın sağlanmasında toplumdaki bireylerin yetkinliklerinin artırılmasının temel bir ölçüt olduğuna dikkat çekmiştir. Amartya
Sen’e göre; kalkınma kavramı, bireyin elinden alınan veya kısıtlı olarak sahip olduğu özgürlüklerin elde edilmesi için yapılan faaliyetler bütününü içermektedir. Sen’e göre kalkınma, özgürlükleri kısıtlayan engelleri ortadan kaldırma sürecidir. Ekonomik gelişmişlik özgürlüklerin genişletilmesi için çok önemlidir ancak özgürlük kavramı, siyasi ve medeni haklardan, eğitim ve sağlık imkânlarına kadar çok daha geniş bir alanı kapsamaktadır.

Amartya Sen, insani gelişmişliğin temel ve gelişmiş yetkinliklere ulaşmakla olanaklı olacağını belirtmiştir. Bu yetkinlikler aşağıda sıralanmıştır. 

Temel Yetkinlikler
- Erken çocuklukta hayatta kalma
- İlköğretim eğitimi
- Giriş düzeyi teknoloji
- Zorlayıcı yasam olaylarına karşı dayanıklılık

Gelişmiş Yetkinlikler
- Her düzeyde kaliteli sağlık hizmetlerine erişim
- Her düzeyde yüksek kaliteli eğitim
- Günümüz teknolojilerine etkin erişim
- Bilinmeyen yeni gelişmelere karsı uyumluluk

Doğru yanıt D seçeneğidir.

Sosyal risk taraması sonucunda ön plana çıkan herhangi bir sorun varsa öncelikle o sorunun çözümüne yönelik planlama yapılmasında yarar vardır. Örneğin bir mahallede yapılan sosyal risk taraması sonucunda suça sürüklenen çocuk oranının yüksek olduğu tespit edilmiş olsun. Sosyal çalışmacının önceliği bu sorunun nedenlerini anlamaya yönelik mevcut durum analizi gerçekleştirmek ve bu analiz üzerinden amaç, hedef ve faaliyetler belirleyerek çözüme yönelik sosyal plan taslağı hazırlamaktır. Dolayısıyla tüm sorunları eşzamanlı çözmek gerçekçi değildir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Yönetim ve organizasyon becerisi sosyal çalışmacının
örgütsel iş yükleriyle ilgili zaman planlaması
yapabilme, uzman kişilerden ekip oluşturabilme,
görev dağılımı yapabilme, kurumlar arası
eşgüdüm ve koordinasyonu sağlayabilme becerisine
sahip olmasıdır.

Sosyal hizmet alanında faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşlarında (STK) sosyal planlamaya öncelikle gönüllü
yönetiminin nasıl yapılacağının belirlenmesiyle başlanmalıdır. STK’ların amaçları doğrultusunda topluma sosyal hizmet sunabilmesi için dernek üyelerinin gönüllülük ilkesine dayalı aidiyetlerinin kurumsallaştırılması gerekmektedir. Sosyal planlama sayesinde oluşan kurumsal kimlik ve aidiyetle gönüllülerin motivasyonunu yüksek tutmak mümkün olmaktadır. STK’lar kâr amacı gütmediği için faaliyetlerinin sürdürülebilir olması açısından bazı temel bazı kriterleri yerine getirmesi beklenmektedir:
• Amaca ulaşmayı sağlayacak iyi tasarlanmış bir program,
• Kaynakları etkili bir şekilde kullanacak iyi bir yönetim,
• Uzun vadeli politikalar ve bunları destekleyecek mali kaynaklar,
• Destekleyici bir politik, hukuki ve mali ortam, yeterli insan kaynağını ve çeşitli destek kaynaklarını içeren bir yerel ortama sahip olmaları gerekir. 

Gönüllüler maddi bir çıkar doğrultusunda çalışmamaktadır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Sekülerleşmeyi, ekonomik ilerlemeyi, yönetimin rasyonelleşmesini ve bürokratikleşmesini, olguların değerlerden ayrışmasını, içeren yeni, özgürleştirici, akılcı bir dönemi ifade eden kavram modernitedir.

"Sosyal planlar oluşturulan standartlara göre elde edilen sonuçların denetimine olanak vermelidir” açıklaması planlamanın denetim ilkesini ifade eder.

Esneklik ilkesi sosyal planlar kurumun değişen iç ve dış koşullarına sürekli olarak uyum sağlayabilmesi olarak tanımlanır.

Sosyal planlamanın “amaç ilkesi” sosyal planların açıkça ifade edilmiş, rasyonel amaçlara dayandırılması olarak tanımlanır.

Erken çocuklukta hayatta kalma “Temel Yetkinlikler” arasında sayılır.

Kişi başına düşen alkol tüketimi insani kalkınmanın ölçülmesinde dikkate alınan hususlardan değildir.