TOPLUMA HİZMET EĞİTİMİ

2006 yılında öğretmen yetiştiren kurumların programlarında gerçekleştirilen değişiklik ile “Topluma Hizmet Uygulamaları” dersinin uygulamaya konması toplum ve üniversite arasındaki bağların güçlendirilmesi adına atılan en önemli adımlardan biri olarak kabul edilmektedir.

Kendi içinde yasadığı toplumu tanımayan, topluma yabancılaşmış, toplumsal sorunlara karsı duyarsız, toplumu olumlu yönden etkileyen özellikleri bilmeyen bir öğretmen adayının mesleki çalışmalarında yeterince başarılı olması söz konusu olamaz. Zira öğretme işlevi her şeyden önce toplumsal özelliklerle birlikte var olan, yaşayan, canlı, güncel gelişmelerden doğrudan etkilenen bir işlevdir.

Topluma Hizmet Uygulamaları dersi sayesinde öğretmen adayları, seçtikleri etkinlik türüne göre işsizlik probleminin boyutlarını, çocukların sokağa düşme sebeplerini, yaşlıların, özel eğitime muhtaç insanların sorunlarını, hastane ve hapishane gibi genelde dertli insanların bulunduğu yerlerdeki meseleleri, çevre problemlerinin, töre cinayetlerinin, kan davalarının, spor fanatizminin, trafik kazalarının sebeplerini, boyutlarını, sonuçlarını öğrenecek, üzerinde düşünecek, kendince çözüm yolları üretecektir.

2011-2012 öğretim yılında, Açıköğretim Fakültesi Okulöncesi Öğretmenliği Lisans Programı Topluma Hizmet Uygulamaları dersi kapsamında öğretmen adayları, onüç hafta süresince üç etkinlik gerçekleştirmektedir. Gerçekleştirilecek etkinliklerden birincisi materyal toplamaya; ikincisi bilinçlendirmeye, üçüncüsü ise beceri kazandırmaya yönelik olarak planlanmaktadır ve her etkinlik için öğretmen adaylarına farklı alternatifler sunulmuştur.

Topluma Hizmet Uygulamaları dersinin değerlendirme sürecine bakıldığında, genelde ara sınav ve yıl sonu sınavı yapılmadığı, proje sorumlusunun ya da proje kapsamında görevlendirilen kişilerin öğretmen adaylarının dosyalarında yer alan çalışmaları ve raporları inceleyerek öğretmen adaylarının performansını değerlendirdiği görülmektedir. Etkinlik programının amacına ulaşıp ulaşmadığının değerlendirilmesi kapsamında ise, işbirliği yapılan kurum ve kuruluşların, katılımcıların ve öğretmen adaylarının görüşlerine başvurulmaktadır.

Yapılmış araştırmalarda, katılımcıların isteksiz veya gönülsüz olmaları gibi bir problem bulgusu rapor edilmemiştir.

Üniversite Yaşamına Katkısı:

• Eğitim fakültelerinin öğretimin tasarımı ve değerlendirmesi konularında geliştirdiği iyi örnekleri, diğer fakültelerle paylaşarak örnek olmak.
• Fakülteler arası işbirliği yaparak somut projeler sunmak ve ulusal/uluslararası araştırma kaynaklarından yararlanmak.
• Standartların belirlenmesine çalışmak.
• Öğretim elemanlarının atama ve yükseltme ölçütleri arasında eğitim ve öğretim formasyonuna ilişkin olarak gösterilen çabaların ve bu konuda katıldıkları etkinliklerin de dikkate alınmasını sağlamak.
• Üniversitede görevli yöneticilerin, birer eğitim yöneticisi olduğu gerçeğinden hareket ederek bu konu ile ilgili eğitim etkinlikleri düzenlemek. Eğitimlere katılmanın ödüllendirilmesi ve atamalarda eğitim etkinliklerine katılmış olmanın dikkate alınması konularında girişimlerde bulunmak.

Genel olarak; kişisel gelişimi teşvik ettiği, vatandaşlık değer ve sorumluluklarını geliştirdiği ve topluma yarar sağladığı kabul edilen Topluma Hizmet Uygulamalarının katkıları Yükseköğretim Kurulu Topluma Hizmet Uygulamaları Yönergesinde (2011) şu şekilde sıralanmaktadır:
• Yerel ve evrensel sorunlara karşı duyarlılığı artırır.
• Projeler üretmeyi, bu projelerde aktif rol almayı (katılımcılığı), çözüm üretmeyi ve işbirliği içinde çalışmayı sağlar.
• İletişim becerilerini geliştirir.
• Yaratıcı düşünme becerileri kazandırır.
• Öz değerlendirme becerisini geliştirir.

Proje tabanlı bir ders olan Topluma Hizmet Uygulamaları’nın gerçek anlamda hayata geçirilebilmesi için izlenmesi gereken belli başlı aşamalar bulunmaktadır. Bu aşamaların izlenmesi dersin etkililiğini ve amaca ulaşma düzeyini olumlu biçimde etkileyecektir. Bu aşamalar Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Topluma Hizmet Uygulamaları Merkezi (2009) tarafından şu şekilde ifade edilmektedir:

• Konuyu belirleme (araştırma yoluyla toplumsal sorunların öğrenciler ve öğretim elemanları tarafından belirlenmesi)
• Planlama ve Hazırlık (öğretim elemanları, öğrenciler ve toplumun diğer üyeleri tarafından öğrenme ve hizmet etkinliklerinin planlanması ve başarılı bir proje için yönetsel gereksinmelerin belirlenmesi)
• Uygulama
• Öz değerlendirme (ne öğrendim, topluma ne kazandırdım?)
• Paylaşım (uygulamaya katılan tüm paydaşların uygulamadan elde edilen kazanımları paylaşmaları ve yaptıkları isten zevk alarak ileriye bakmaları).

Standartlaştırma problemleri: Ortak bir şablonun olmaması öğrencilerin proje hazırlamasında ve raporlamalarda problem yaratabilmektedir. Aynı şekilde proje değerlendirme kriterlerinin standartlaştırılmamış olması değerlendirme sorunu yaratabilmektedir.