TOPLUMA HİZMET EĞİTİMİ

Roberts (2007) ise benzer şekilde projeyi:
• Bir ana hedefi ve tanımlanmış amaçları olan olaylar ve bu hedefe ulaşmak için
uzlaşılmış planlar,
• Belirtilmiş amaçlara uyacak belirli başlangıç ve bitiş tarihi olan bir etkinlik,
• Belirli bir ürün ya da hizmet yaratmak için geçici bir çaba,
• Bir şeyi değiştirmek ya da geliştirmek için organize edilmiş bir kampanya olarak
tanımlamıştır (Roberts 2007; Akt: Dilek ve Alabaş, 2009).
Projeler genel özellikleri bakımından, bir gereksinimden doğar ve bu gereksinimi karşılamaya dönük olarak tasarlanırlar; belirli bir zaman aralığı içerisinde ve belirli
mekânlarda gerçekleşirler; belirli girdileri tüketir ve ürünler ortaya koyarlar (Yılmaz ve
Akça, 2002).

Yılmaz ve Akça (2002), benzer fikirden yola çıkarak, proje kavramını statik ve tek aşamalı bir olay olarak değil, dinamik ve çok aşamalı bir süreç olarak tanımlamışlardır. Mantıksal bir dizin oluşturan bu aşamaları proje döngüsü veya proje çevrimi olarak adlandıran
Yılmaz ve Akça, proje döngüsünün:
• Proje geliştirme,
• Proje hazırlama,
• Proje analizi,
• Proje uygulama ve
• Proje değerlendirme aşamalarından oluştuğunu vurgulamaktadırlar.

Yılmaz ve Akça (2002), benzer fikirden yola çıkarak, proje kavramını statik ve tek aşamalı bir olay olarak değil, dinamik ve çok aşamalı bir süreç olarak tanımlamışlardır. Mantıksal bir dizin oluşturan bu aşamaları proje döngüsü veya proje çevrimi olarak adlandıran
Yılmaz ve Akça, proje döngüsünün:
• Proje geliştirme,
• Proje hazırlama,
• Proje analizi,
• Proje uygulama ve
• Proje değerlendirme aşamalarından oluştuğunu vurgulamaktadırlar.

Yılmaz ve Akça (2002), benzer fikirden yola çıkarak, proje kavramını statik ve tek aşamalı bir olay olarak değil, dinamik ve çok aşamalı bir süreç olarak tanımlamışlardır. Mantıksal bir dizin oluşturan bu aşamaları proje döngüsü veya proje çevrimi olarak adlandıran
Yılmaz ve Akça, proje döngüsünün:
• Proje geliştirme,
• Proje hazırlama,
• Proje analizi,
• Proje uygulama ve
• Proje değerlendirme aşamalarından oluştuğunu vurgulamaktadırlar.

Projelerin yazımı aşamasında etik olarak;

Proje raporunda, projede yer alan katılımcıların adları, adresleri, telefon numaraları gibi kişisel bilgileri deşifre edilmemelidir. Bu bilgiler proje yürütücünde kalmalı ancak sınırlı sayıda kişiler ile paylaşılmalıdır. Proje kapsamında gerçekte yapılmamış olan çalışmalar yapılmış gibi raporlaştırılmamalıdır. Projenin gerçekleştirilmesinde hiçbir katkısı bulunmayan kişiler proje ekibi arasında gösterilmemelidir. Buna karşın, projenin gerçekleştirilmesine katkı vermiş olan kişilere ise proje ekibi içerisinde yazılı olarak yer verilmelidir.   Doğru cevap A seçeneğidir.

Proje Yürütücülerinden Beklenen Kişilik Özellikleri
• Proje yürütücüsü etkili iletişim becerilerine sahip olmalıdır: Proje yürütücüsü,
hem projenin gerçekleştirileceği hedef kitleler ile hem de kendi proje ekibi ve paydaşları ile etkili iletişime girmek durumundadır. Projenin yürütülmesi ve sonuçlandırılması sürecinde yürütücünün aktif dinleme, etkili konuşma ve yazma gibi
temel iletişim becerilerine sahip olması, karşılaşılması olası sorunların çözümünde
de yardımcı olabilecektir.
• Proje yürütücüsü grupla çalışma becerilerine sahip olmalıdır: Proje yürütücüsü, proje ekibinden ve paydaşlardan gelen fikirleri dinlemeli ve bunları değerlendirmelidir. Yürütücü, farklı fikirleri müzakere edebilmeli, grup üyelerini güdüleyebilmeli, grup için dayanışmayı artırabilmeli ve problem çözme becerilerine sahip
olabilmelidir.
• Proje yürütücüsü organizasyon ve yönetim becerilerine sahip olmalıdır: Proje
yürütücüsünün organizasyon ve yönetim becerilerinin olması projelerin yürütülebilmesi için son derece önemlidir. Proje yürütücüsü, hazırlamış olduğu planlara
sadık kalmalıdır; süreç içerisinde karşılaştıkları sorunları çözebilmeli, iş stresini
yönetebilmeli ve dakik olmalıdır.

Topluma hizmet projesinde başarısızlığa götürebilecek unsurlardan bazıları aşağıdaki gibi açıklanabilir:
• Proje yazımında kültürel farklılıkların dikkate alınmaması.
• Projenin gerçekleştirilmesinde yerel, bölgesel yönetimin desteğinin alınamaması.
• Proje hedeflerinin açık olarak tanımlanamaması.
• Zaman ve kaynakların etkili olarak planlanamaması ve yönetilememesi.
• İletişim eksikliği ve çatışmalarının yaşanması.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Topluma hizmet projesinin aynı zamanda birer sosyal sorumluluk projesi olma özelliği taşımasından dolayı başarıya ulaşması oldukça önemlidir. Buna karşın projenin gerek
planlanması, gerekse yönetimi aşamalarında yaşanan eksikliklerden veya dikkatsizliklerden kaynaklı başarısızlıklar yaşanabilir. Topluma hizmet projesinde başarısızlığa götürebilecek unsurlardan bazıları aşağıdaki gibi açıklanabilir:
• Proje yazımında kültürel farklılıkların dikkate alınmaması: Topluma hizmet
projeleri, topluma yararlı olma, iyilik yapma amacını taşıdığından dolayı doğrudan bireylerin yaşamları üzerinde etkili olur. Bu projeler; yaşlı insanlar, özel eğitim
gereksinimi olan bireyler, köy ilköğretim okullarında okuyan öğrenciler gibi toplumun birçok kesimine yardım etme amacını içerebilir ancak tüm bu çalışmalar
gerçekleştirilirken hedef kitlenin ait olduğu kültürel yapı, sosyo-ekonomik düzey,
projenin gerçekleştirileceği bölgenin kültürel yapısı vb. özellikler gözetilmelidir.
Bunlar gözetilmeden gerçekleştirilmeye çalışılacak olan bir projenin başarısız
olma ihtimali yüksek olacaktır.
• Projenin gerçekleştirilmesinde yerel, bölgesel yönetimin desteğinin alınamaması: Topluma hizmet projeleri, çocuk esirgeme kurumları, huzurevleri, okullar
gibi resmi devlet kurumları içerisinde gerçekleştirilecekse, ilgili kurumun bağlı
bulunduğu yönetimden izin ve destek alınmalıdır. Örnek olarak Milli Eğitim Müdürlüklerinden izin alınmadan öğrencilere okul içerisinde herhangi bir soru dahi
sorulamaz. Bu nedenle, proje henüz tasarım aşamasında iken ilgili kurumlar ile
resmi yazışmalar yapılmalı ve destekleri alınmalıdır. Bu destekler zamanında alınamadığı takdirde projenin başarısızlığa uğrama şansı çok yüksek olacaktır.
• Proje hedeflerinin açık olarak tanımlanamaması: Proje hedeflerinin gerçekçi
bir gereksinim analizi sonrasında belirlenemediği durumlarda proje hedefleri de
net bir şekilde ortaya konamayacaktır. Hedefleri açık olarak tanımlanamamış bir
projenin başarıya ulaşma şansı ise oldukça düşüktür. Bu sebeple, alanyazın taraması, sosyal problemlerin gözlemlenmesi, görüşme gibi kaynak çeşitlemesine
gidilerek proje hedeflerinin ve öneminin proje önerisinde net olarak konması
gerekmektedir.
• Zaman ve kaynakların etkili olarak planlanamaması ve yönetilememesi: Daha
önce de bahsedildiği gibi, projeler sınırlı zamana ve kaynaklara sahiptir. Dolayısıyla bu zaman ve kaynaklar etkili olarak planlamadığında ve yönetilemediğinde
projenin başarıya ulaşma ihtimali oldukça düşüktür. Zaman yönetimi için öncelikli olarak tüm işlem basamaklarının netlikle ortaya konması gerekmektedir. Her bir
işlem basamağı için gereksinim duyulan zaman ve kaynak titizlikle not edilmeli ve
planlama buna göre yapılmalıdır. Yönetim süreci içerisinde de bu zamana uyulmalı
ve kaynaklar planlandığı gibi kullanılmalıdır.

Topluma hizmet projesi için kontrol listesinde yer alan sorular şöyledir:

Proje başlığı anlaşılır mı?
Proje başlığı, projenin amaçları ile uyumlu mu?
Proje özeti doğru mu?
Proje özeti kendi içinde yeterli mi?
Proje özeti 100-200 kelime arasında mı?
Proje özeti, proje içeriğiyle uyumlu mu?
Proje gereksinimleri açık ve anlaşılır ifade edilmiş mi?
Gereksinimler alanyazın taraması, sosyal problemlerin
incelenmesi, gözlemler gibi detaylı bir çalışma ile toplanmış mı?
Gereksinim analizinde benzer çalışmalar incelenmiş mi?
Gereksinimler projenin amacını net bir biçimde ortaya koyuyor mu?
Projenin amacı açık bir biçimde belirtilmiş mi?
Projenin alt amaçları açık ve net bir şekilde belirtilmiş mi?
Projenin önemi açık ve anlaşılır bir şekilde yazılmış mı?
Projenin önemi, gereksinimleri ile uyumlu mu?
Projenin sınırlılıkları belirlenmiş mi?
Projenin yöntemi açıklanmış mı?
Projenin ekibi belirlenmiş mi?
Proje ekibinin görev dağılımı açık mı?
Zaman planlaması yapılmış mı?
Kaynak planlaması yapılmış mı?
Proje bütçesi oluşturulmuş mu?
Proje bütçesi proje gereksinimleri karşılamaya yeterli mi?
Proje içerisinde ön yargılı ifadeler kullanılmış mı?
Etik kurallara uyulmuş mu?

Doğru cevap E seçeneğidir.

Anadolu Üniversitesinin topluma hizmet uygulamaları dersine ilişkin yönergesinin 5. maddesinde topluma hizmet projelerinin genel amaçları belirtilmektedir. Bunlar:
• Öğrencilerin toplumsal sorumluluk bilinçlerini geliştirmek,
• Öğrencilerin toplumun sorunlarıyla ilgilenmelerini, bu sorunlara çözüm aramalarını sağlamak,
• Öğrencilerin özgüvenlerini geliştirmek ve mesleki doyumlarını artırmak,
• Öğrencilerin toplumsal duyarlılık ve farkındalığını geliştirmek,
• Öğrencilerin işbirliği, dayanışma, etkili iletişim ve öz-değerlendirme becerilerini desteklemek olarak belirtilmiştir.

Projenin özet kısmında yer alan bilgiler en az 100 kelime, en fazla 200 kelime olarak yazılmalıdır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Roberts (2007) ise benzer şekilde projeyi:
• Bir ana hedefi ve tanımlanmış amaçları olan olaylar ve bu hedefe ulaşmak için uzlaşılmış planlar,
• Belirtilmiş amaçlara uyacak belirli başlangıç ve bitiş tarihi olan bir etkinlik,
• Belirli bir ürün ya da hizmet yaratmak için geçici bir çaba,
• Bir şeyi değiştirmek ya da geliştirmek için organize edilmiş bir kampanya olarak tanımlamıştır (Roberts 2007; Akt: Dilek ve Alabaş, 2009).

Yılmaz ve Akça (2002), benzer fikirden yola çıkarak, proje kavramını statik ve tek aşamalı bir olay olarak değil, dinamik ve çok aşamalı bir süreç olarak tanımlamışlardır. Mantıksal bir dizin oluşturan bu aşamaları proje döngüsü veya proje çevrimi olarak adlandıran Yılmaz ve Akça, proje döngüsünün:
• Proje geliştirme,
• Proje hazırlama,
• Proje analizi,
• Proje uygulama ve
• Proje değerlendirme aşamalarından oluştuğunu vurgulamaktadırlar.

Bilimsel araştırma projelerinde araştırmanın önemi, onun bir uygulamaya ilişkin bilgi vermesi, bir kuram geliştirmeye katkı getirmesi, araştırmanın gerçekleştirildiği alanda belirli bir uygulamanın değerlendirilmesine imkân vermesi, güncel ve sosyal sorunlara öneri/katkı getirmesi olarak tanımlanmaktadır

Proje yürütücüsü, projeye olan gereksinimleri analiz eder, bu gereksinimleri dikkate alarak proje amaçlarını, sınırlılıklarını, yöntemini, bütçesini belirler. Projenin zamanını ve kaynaklarını planlar, paydaşları belirler. Bunları proje ekibinin üyelerine danışır, fikirlerini dinler ve değerlendirir. Proje tasarısını yazılı öneri haline dönüştürür, süreci planlandığı gibi yönetir, sorunlara hızlı çözümler üretir, proje ekibini koordine eder ve uyumlu çalışmalarını sağlar, sürecin planlara uygunluğunu kontrol eder, proje sonuçlarını raporlaştırır.

Topluma hizmet projesinde başarısızlığa götürebilecek unsurlardan bazıları aşağıdaki gibi açıklanabilir:

Proje yazımında kültürel farklılıkların dikkate alınmaması

Projenin gerçekleştirilmesinde yerel, bölgesel yönetimin desteğinin alınamaması

Proje hedeflerinin açık olarak tanımlanamaması

Zaman ve kaynakların etkili olarak planlanamaması ve yönetilememesi

İletişim eksikliği ve çatışmalarının yaşanması

Cinsiyet rollerine dikkat edilmelidir: Proje yazımında cinsiyetlerden bahsederken önyargılı veya cinsel ayrımcılığı vurgulayan ifadelerden kaçınılmalıdır. Örneğin “bilim adamı” ifadesi yerine “bilim insanı” ifadesini kullanmak daha doğru olacaktır. Benzer şekilde, projenin hedef kitlesinin özelliklerini tanımlarken “projenin katılımcılarının 10’u kadın 12’si ise erkektir. Kadınların tamamı ev hanımıdır” ifadesi ile kadınların özellikleri tanımlanıp erkeklerin tanımlanmaması bir cinsiyet ayrımcılığının işareti olarak algılanabilir. Bunun yerine “projenin katılımcılarının 10’u kadın 12’si ise erkektir. Kadınların tamamı ev hanımıdır, erkeklerin 8’i sözleşmeli işçi diğer 2’si ise memurdur” şeklinde bir ifade tercih edilmelidir

Proje başlığı açık, ilgi çekici ancak farklı anlamalara sebep vermeyecek biçimde öz ve anlaşılır olmalıdır (Ekiz, 2009).

Projenin kısa özeti olup, içerisinde, proje önerisinin amacı ve yöntemi belirtilmelidir. Özet kısmında yer alan bilgiler en az 100 kelime, en fazla 200 kelime olarak yazılmalıdır

Çizelge 7.2 Topluma Hizmet Projesinin Kontrol Listesi