TOPLUMA HİZMET EĞİTİMİ

Proje Yürütücüsünün Proje Kapsamındaki Görevleri : Proje yürütücüsü, projeye olan gereksinimleri analiz eder, bu gereksinimleri dikkate alarak proje amaçlarını, sınırlılıklarını, yöntemini, bütçesini belirler. Projenin zamanını ve kaynaklarını planlar, paydaşları belirler. Bunları proje ekibinin üyelerine danışır, fikirlerini dinler ve değerlendirir. Proje tasarısını yazılı öneri haline dönüştürür, süreci planlandığı gibi yönetir, sorunlara hızlı çözümler üretir, proje ekibini koordine eder ve uyumlu çalışmalarını sağlar, sürecin planlara uygunluğunu kontrol eder, proje sonuçlarını raporlaştırır.

Proje amaçlarının doğru olarak belirlenebilmesinin ve proje sonuçlarının yararlı olabilmesinin temel kaynağı gereksinimlerdir. Proje konusunun tespiti için gerçekleştirilen gereksinim analizinin, alanyazında bulunan makale, konferans, çalıştay notları; kamu kurumları ve sivil toplum kuruluşları tarafından hazırlanmış olan rapor, inceleme, istatistiksel veriler; güncel ve sosyal sorunlar; mesleki ve kişisel yaşantılar/deneyimler; uzman görüşleri, geçmiş veya hâlihazırda yürütülen benzer projeler vb. gibi kaynaklara dayanması gerekmektedir. Gereksinim tespiti gerçekleştirilirken, sosyal dünyanın sürekli bir değişim içerisinde olduğu gözetilerek, farklı zaman ve ortamlarda yapılmış araştırmaların tekrar edilmesi de düşünülebilir (Ekiz, 2009).

Erkuş (2005) ise bilimsel yöntemi önceki çalışmalardaki eksikliklerinin gözetilerek veya çevredeki olayların gözlemlenerek problemin saptanması; bu problemin nasıl çözüleceğinin kestirilerek hipotezlerin geliştirilmesi ve araştırma sorularının hazırlanması; probleme yönelik veri toplama araçlarının geliştirilmesi ve verilerin toplanması; elde edilen verilerin raporlaştırılması ve araştırmanın ürünlerine bağlı olarak yeni araştırma alanlarının keşfedilmesi olarak açıklamaktadır.Bilimsel yönteme bağlı olarak kapsamlı bir gereksinim analizine dayanan, bu bağlamda amaçları ve alt amaçları, yaygın etkisi, sınırlılıkları net bir şekilde tasvir edilen bir projenin gerek yönetilmesi gerekse ürünleri daha etkili olabilecektir.Proje amaçları gerçekçi ve sonuçları ölçülebilir olmalıdır. Projenin amaçlarının ifade ediliş biçimi aynı zamanda proje fikrinin, yürütücünün zihninde yeterince olgunlaşıp olgunlaşmadığının da bir göstergesidir. Proje amaçlarının birkaç kelime ile ifade edilebildiği durumlarda proje fikrinin netlik kazanmış olduğu düşünülebilir. Bunun için de daha önce bahsedildiği gibi, detaylı bir gereksinim analizine ihtiyaç bulunmaktadır.

Proje planlanırken genel olarak cevaplanması gereken altı temel soru bulunmaktadır. 5N-1K olarak ta adlandırılan (Yılmaz, 2003) bu sorular şu şekildedir: Proje niçin gerçekleştirilecek? Proje kapsamında ne gerçekleştirilecek? Proje nerede gerçekleştirilecek? Proje nasıl gerçekleştirilecek? Proje ne kadar zamanda gerçekleştirilecek? Proje kim/kimler tarafından gerçekleştirilecek? Bu sorular arasında ilk iki soru kapsam ve proje amacının planlanmasını, diğer sorular ise yöntem ve bütçesinin planlanmasını ön plana çıkarmaktadırlar.

Zamanın Planlanması Topluma hizmet projesinin önerisinin geliştirilmesi aşamasında, projenin başlayacağı tarihten sona ereceği tarihe kadar olan zamanda hangi işlerin ne kadar süre ile yapılacağı belirlenmelidir. Bu planlama, proje hedeflerine erişilebilmede, projelerin zamanında ve etkili olarak gerçekleştirilmesinde, kaynakların ekonomik kullanılmasında ve neredeyse kesinliğe yakın bir proje bütçesinin tespit edilmesinde oldukça büyük öneme sahiptir. Bu çalışmalar, zaman ve kaynak yönetimine ilişkin özel olarak hazırlanmış Microsoft Project gibi farklı bilgisayar yazılımlar ile gerçekleştirilebileceği gibi, ofis uygulamaları içerisinde yer alan Word, Excel gibi programlar aracılığı ile de yapılabilir.

Proje yürütücüsü, projeye olan gereksinimleri analiz eder, bu gereksinimleri dikkate alarak proje amaçlarını, sınırlılıklarını, yöntemini, bütçesini belirler. Projenin zamanını ve kaynaklarını planlar, paydaşları belirler. Bunları proje ekibinin üyelerine danışır, fikirlerini dinler ve değerlendirir. Proje tasarısını yazılı öneri haline dönüştürür, süreci planlandığı gibi yönetir, sorunlara hızlı çözümler üretir, proje ekibini koordine eder ve uyumlu çalışmalarını sağlar, sürecin planlara uygunluğunu kontrol eder, proje sonuçlarını raporlaştırır.

Topluma hizmet projesinin aynı zamanda birer sosyal sorumluluk projesi olma özelliği taşımasından dolayı başarıya ulaşması oldukça önemlidir. Buna karşın projenin gerek planlanması, gerekse yönetimi aşamalarında yaşanan eksikliklerden veya dikkatsizliklerden kaynaklı başarısızlıklar yaşanabilir. Topluma hizmet projesinde başarısızlığa götürebilecek unsurlardan bazıları aşağıdaki gibi açıklanabilir:• Projenin gerçekleştirilmesinde yerel, bölgesel yönetimin desteğinin alınamaması

• Proje yazımında kültürel farklılıkların dikkate alınmaması

• Proje hedeflerinin açık olarak tanımlanamaması

• Zaman ve kaynakların etkili olarak planlanamaması ve yönetilememesi

• İletişim eksikliği ve çatışmalarının yaşanması

Engelliler ile ilgili bir topluma hizmet projesi hazırlanıyorsa, engelin halk arasında söylenen ismi yerine “görme engelli”, “zihin engelli” gibi ifadeler tercih edilmelidir.“yaşlılar” kelimesi yerine “yaşlı insanlar”; “şizofrenler” yerine “şizofren teşhisi konmuş kişiler”;Proje kapsamında örneğin “katılımcılar” “denekler” gibi terimler yerine “öğrenciler”, “öğretmenler”, “çocuklar” gibi kelimeler tercih edilmelidir.Türkiye’nin değişik şehirlerinde yaşayan mülteci statüsündeki bireylerin sosyal sorunlarına yönelik bir topluma hizmet projesi planlandığı düşünülürse, bu kişiler arasında bulunan koyu tenli kişileri “zenci” diye nitelemek yerine,”mülteciler” ifadesinin kullanılması uygun olur.

Projenin kısa özeti olup, içerisinde, proje önerisinin amacı ve yöntemi belirtilmelidir. Özet kısmında yer alan bilgiler en az 100 kelime, en fazla 200 kelime olarak yazılmalıdır (Ekiz, 2009). Projelerin özet kısmının yazımında aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir (APA, 2005): • Doğruluk: Özetin, projenin amacını ve içeriğini doğru olarak yansıtması sağlanmalıdır. Araştırma metni içerisinde yer almayan bilgiler proje özeti içerisine dâhil edilmemelidir. Gerçekleştirilecek olan proje, daha önce gerçekleştirilmiş olan bir projeyse veya benzeriyse bu özet kısmında belirtilmelidir. • Kendi içinde yeterlilik: Özet içerisinde yer alan kısaltmalar ve terimler açıklanmalıdır. Özet kısmında alıntılar yapmak yerine, mümkün olduğu kadar proje hazırlayıcısının kendi ifadeleri yer almalıdır. • Kısa ama öz ifadeler: Proje özetinde kullanılan cümleler olabildiğince en üst düzeyde bilgilendirici olmalıdır. Özet kısmı çok uzun olamayacağı için proje içerisindeki amaç, önem ve yönteme ilişkin bilgiler anlam bütünlüğü içerisinde, kolay anlaşılır ve kısa cümleler ile yazılmalıdır.

Proje yazımında aşağıdaki gibi bir sıra izlenmelidir;

1- Projenin özeti 2- Proje girişi ve gerekçeleri 3- Proje amaçları 4- Proje sınırlılıkları 5- Proje yöntemi ve 6- Projenin kaynakçası. Doğru sıralama B şıkkında verilmiştir.

Sosyal sorumluluk düzeyleri incelenirse, örgütlerin sosyal sorumluluk çerçevesinde destek verdikleri temel etkinlik alanlarından bazıları aşağıdaki gibi gösterilebilir:
• Toplumsal yardım: İhtiyaç gruplarına ekonomik yardımların yapılması, eğitim çalışmalarına destek verilmesi, yeniliklerin toplumun bilgilendirilmesi, eğitilmesi.
• Dezavantajlı kesimlerin desteklenmesi: Türkiye’de dezavantajlı olarak adlandırılan engelliler, mülteciler, gezginler, işsizler gibi gerek eğitim sistemine gerekse iş sektörüne uyumda çeşitli zorluklar yaşayan bireylerin eğitim gereksinimlerinin
karşılanması, istihdamlarının sağlanması, bu gruplara karşı ayrımcı ve kayırmacı
politikalardan kaçınılması.
• Çevre koruma: Çevresel kirlenmenin önlenmesi, atıkların yeniden dönüşümünün sağlanması, çevre kirliliğini önleyecek çalışmaların gerçekleştirilmesi.

Dpğru cevap E seçeneğidir.

Projeler genel özellikleri bakımından, bir gereksinimden doğar ve bu gereksinimi karşılamaya dönük olarak tasarlanırlar; belirli bir zaman aralığı içerisinde ve belirli mekânlarda gerçekleşirler; belirli girdileri tüketir ve ürünler ortaya koyarlar. Doğru cevap B seçeneğidir.

Mantıksal bir dizin oluşturan aşamaları proje döngüsü veya proje çevrimi olarak adlandıran Yılmaz ve Akça, proje döngüsünün:
• Proje geliştirme,
• Proje hazırlama,
• Proje analizi,
• Proje uygulama ve
• Proje değerlendirme aşamalarından oluştuğunu vurgulamaktadırlar.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Proje konusunun tespiti için gerçekleştirilen gereksinim analizinin, alanyazında bulunan makale, konferans, çalıştay notları; kamu
kurumları ve sivil toplum kuruluşları tarafından hazırlanmış olan rapor, inceleme, istatistiksel veriler; güncel ve sosyal sorunlar; mesleki ve kişisel yaşantılar/deneyimler; uzman görüşleri, geçmiş veya hâlihazırda yürütülen benzer projeler vb. gibi kaynaklara dayanması gerekmektedir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Proje Yürütücülerinden Beklenen Kişilik Özellikleri
• Proje yürütücüsü etkili iletişim becerilerine sahip olmalıdır: Proje yürütücüsü,hem projenin gerçekleştirileceği hedef kitleler ile hem de kendi proje ekibi ve paydaşları ile etkili iletişime girmek durumundadır. Projenin yürütülmesi ve sonuçlandırılması sürecinde yürütücünün aktif dinleme, etkili konuşma ve yazma gibi temel iletişim becerilerine sahip olması, karşılaşılması olası sorunların çözümünde de yardımcı olabilecektir.
• Proje yürütücüsü grupla çalışma becerilerine sahip olmalıdır: Proje yürütücüsü, proje ekibinden ve paydaşlardan gelen fikirleri dinlemeli ve bunları değerlendirmelidir. Yürütücü, farklı fikirleri müzakere edebilmeli, grup üyelerini güdüleyebilmeli, grup için dayanışmayı artırabilmeli ve problem çözme becerilerine sahip olabilmelidir.
• Proje yürütücüsü organizasyon ve yönetim becerilerine sahip olmalıdır: Proje yürütücüsünün organizasyon ve yönetim becerilerinin olması projelerin yürütülebilmesi için son derece önemlidir. Proje yürütücüsü, hazırlamış olduğu planlara sadık kalmalıdır; süreç içerisinde karşılaştıkları sorunları çözebilmeli, iş stresini yönetebilmeli ve dakik olmalıdır.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Proje kapsamında yürütülecek olan çalışmaların hedef kitlelerini etiketlemekten kaçınmak gerekmektedir. Metinler içerisinde insanları rencide edici, aşağılayıcı etiketler yerine daha tarafsız kelimeler kullanılmalıdır. Örneğin huzurevlerini kapsayan bir çalışma yapılacaksa, “huzurevindekiler” kelimesi yerine “huzurevlerinde yaşayan bireyler”; “yaşlılar” kelimesi yerine “yaşlı insanlar”; “şizofrenler” yerine “şizofren teşhisi konmuş kişiler”; “fakir öğrenciler” yerine “ekonomik olarak alt gelir grubuna mensup öğrenciler” benzeri ifadeler tercih edilmelidir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Genel anlamda sosyal sorumluluk düzeyleri incelenirse, örgütlerin sosyal sorumluluk
çerçevesinde destek verdikleri temel etkinlik alanlarından bazıları aşağıdaki gibi gösterilebilir (Aydın, 2001; Akt. Yılmaz, 2011):
• Toplumsal yardım: İhtiyaç gruplarına ekonomik yardımların yapılması, eğitim
çalışmalarına destek verilmesi, yeniliklerin toplumun bilgilendirilmesi, eğitilmesi.
• Dezavantajlı kesimlerin desteklenmesi: Türkiye’de dezavantajlı olarak adlandırılan engelliler, mülteciler, gezginler, işsizler gibi gerek eğitim sistemine gerekse
iş sektörüne uyumda çeşitli zorluklar yaşayan bireylerin eğitim gereksinimlerinin
karşılanması, istihdamlarının sağlanması, bu gruplara karşı ayrımcı ve kayırmacı
politikalardan kaçınılması.
• Çevre koruma: Çevresel kirlenmenin önlenmesi, atıkların yeniden dönüşümünün
sağlanması, çevre kirliliğini önleyecek çalışmaların gerçekleştirilmesi.

Genel anlamda sosyal sorumluluk düzeyleri incelenirse, örgütlerin sosyal sorumluluk
çerçevesinde destek verdikleri temel etkinlik alanlarından bazıları aşağıdaki gibi gösterilebilir (Aydın, 2001; Akt. Yılmaz, 2011):
• Toplumsal yardım: İhtiyaç gruplarına ekonomik yardımların yapılması, eğitim
çalışmalarına destek verilmesi, yeniliklerin toplumun bilgilendirilmesi, eğitilmesi.
• Dezavantajlı kesimlerin desteklenmesi: Türkiye’de dezavantajlı olarak adlandırılan engelliler, mülteciler, gezginler, işsizler gibi gerek eğitim sistemine gerekse
iş sektörüne uyumda çeşitli zorluklar yaşayan bireylerin eğitim gereksinimlerinin
karşılanması, istihdamlarının sağlanması, bu gruplara karşı ayrımcı ve kayırmacı
politikalardan kaçınılması.
• Çevre koruma: Çevresel kirlenmenin önlenmesi, atıkların yeniden dönüşümünün
sağlanması, çevre kirliliğini önleyecek çalışmaların gerçekleştirilmesi.

Genel anlamda sosyal sorumluluk düzeyleri incelenirse, örgütlerin sosyal sorumluluk
çerçevesinde destek verdikleri temel etkinlik alanlarından bazıları aşağıdaki gibi gösterilebilir (Aydın, 2001; Akt. Yılmaz, 2011):
• Toplumsal yardım: İhtiyaç gruplarına ekonomik yardımların yapılması, eğitim
çalışmalarına destek verilmesi, yeniliklerin toplumun bilgilendirilmesi, eğitilmesi.
• Dezavantajlı kesimlerin desteklenmesi: Türkiye’de dezavantajlı olarak adlandırılan engelliler, mülteciler, gezginler, işsizler gibi gerek eğitim sistemine gerekse
iş sektörüne uyumda çeşitli zorluklar yaşayan bireylerin eğitim gereksinimlerinin
karşılanması, istihdamlarının sağlanması, bu gruplara karşı ayrımcı ve kayırmacı
politikalardan kaçınılması.
• Çevre koruma: Çevresel kirlenmenin önlenmesi, atıkların yeniden dönüşümünün
sağlanması, çevre kirliliğini önleyecek çalışmaların gerçekleştirilmesi.

Batı dillerinden dilimize geçmiş olan proje kelimesi, Fransızca dilinde “projet”, İngilizce
dilinde ise “project” olarak adlandırılmaktadır. Türkçe’ye Fransızca okunuşundan “proje”
olarak çevrilen kelime Türk Dil Kurumu (TDK) sözlüğünde “Değişik alanlarda önceden
plan ve programa alınmış, maliyeti hesaplanmış, kurum ve kuruluşların yönetim organları tarafından onaylanmış, kısa ve uzun vadeye bağlanarak özel kurum veya devlet adına
gerçekleştirilmesi kabul edilmiş bilimsel çalışma tasarısı” olarak tanımlanmaktadır.