TOPLUMA HİZMET EĞİTİMİ

Proje kavramı, Türk Dil Kurumu (TDK) sözlüğünde “Değişik alanlarda önceden plan ve programa alınmış, maliyeti hesaplanmış, kurum ve kuruluşların yönetim organları tarafından onaylanmış, kısa ve uzun vadeye bağlanarak özel kurum veya devlet adına gerçekleştirilmesi kabul edilmiş bilimsel çalışma tasarısı” olarak tanımlanmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Projeler genel özellikleri bakımından, bir gereksinimden doğar ve bu gereksinimi karşılamaya dönük olarak tasarlanırlar; belirli bir zaman aralığı içerisinde ve belirli mekânlarda gerçekleşirler; belirli girdileri tüketir ve ürünler ortaya koyarlar. Proje özellikleri arasında belki de en önemli özelliklerden birisi projelerin gerçekçi bir gereksinim doğrultusunda geliştirilmeleri gereğidir. Gereksinim analizi iyi yapılamayan proje sonuçlarının faydalı olma ihtimali oldukça düşüktür. Doğru cevap B'dir.

Gerçekçi bir gereksinim analizine dayalı olarak yapılandırılan projeler, proje ekibine yol göstermekte ve proje kapsamındaki ulaşılması planlanan ürünleri net bir şekilde ortaya koyabilmektedir. Topluma hizmet projesinin amaçları gereksinimlerden bağımsız olarak kurgulanmamalıdır. Gereksinim, bir amacın gerçekleştirilmesi için gerekli ve yararlı olan konu, olgu ya da güçlü istek olarak tanımlanmaktadır. Dolayısıyla, proje amaçlarının doğru olarak belirlenebilmesinin ve proje sonuçlarının yararlı olabilmesinin temel kaynağı gereksinimlerdir. Doğru cevap C'dir.

Proje içerisinde kullanılan ifadelerin açık ve anlaşılır olmasına dikkat edilmelidir: Projede özellikle hedef kitle ve gereksinimler açıklanırken belirgin ifadelerden faydalanılmalı, ifadelerin taşıdığı anlamlardan yeterince emin olunamadığı zamanlarda daha fazla detay verilmelidir. Örneğin engelliler ile ilgili bir topluma hizmet projesi hazırlanıyorsa, engelin halk arasında söylenen ismi yerine “görme engelli”, “zihin engelli” gibi ifadeler tercih edilmelidir. Doğru cevap C'dir.

Proje başlığı, projenin bir aynası gibidir. Bu nedenle okunduğu zaman okuyucuya projenin amacına ve hedef kitlesine ilişkin bir fikir vermelidir. Proje başlığı açık, ilgi çekici ancak farklı anlamalara sebep vermeyecek biçimde öz ve anlaşılır olmalıdır. Proje başlığının ilgi çekici ve anlaşılır olması, okuyucuların hem proje ile daha fazla ilgilenmelerine hem de proje hakkında ilk izlenimlerinin de olumlu olmasına yardımcı olacaktır. Çalışmanın başlığı çalışmanın gerekçeleri ve amacı ile uyumlu olmalıdır. Doğru cevap D'dir.

Proje yönteminin yazımında, zaman planlaması (çalışmaya başlanacak tarih, çalışmanın gerçekleştirileceği süre, raporlaştırma süresi vb.); parasal planlama (kırtasiye, teçhizat, ücretli çalıştırılacak elemanlardan hizmet alım bedelleri, ulaştırma, yemek vb. giderler); eleman planlaması (çalıştırılacak eleman sayısı, elemanların eğitimleri, yönlendirilmeleri, görev dağılımları, çalışma süreleri vb.) gibi bilgilere de yer verilmelidir. Doğru cevap E'dir.

Etik “bir çalışma faaliyetinde bulunan insanların ahlak ilkelerini, davranış biçimlerini, görevlerini ve zorunluluklarını belirleyen kurallar zinciri olarak” tanımlanmaktadır. Etik, “yasalardan farklı olarak, çoğunlukla yazılı ve kesin koşullar içermez, zamana, değişen koşullara, toplumsal gereksinim ve bilimsel gelişmelere bağlı olarak değişimler gösterebilir. Ancak temelindeki “iyilik etme”, “kötülük etmeme”, “adil davranma” gibi ana belirleyiciler değişmez. Bu bağlamda, topluma hizmet projesinin gerek tasarımında, gerek yürütülmesinde, gerekse raporlaştırılmasında “kötülük etmeme”, “adil davranma” gibi değerler dikkate alınmalıdır. Doğru cevap A'dır.

"Bir çalışma faaliyetinde bulunan insanların ahlak ilkelerini, davranış biçimlerini, görevlerini ve zorunluluklarını belirleyen kurallar zinciri" etik kavramı ile ifade edilmektedir. Doğru cevap B'dir.

Proje yürütücüsü, proje fikrini oluştururken birçok kaynaktan yararlanabilir. Bu kaynaklar arasında daha önce başkaları tarafından gerçekleştirilmiş olan projelerin incelenmesi de bulunmaktadır. Proje
yürütücüsü bu projelerden esinlenebilir ancak proje önerisinin yazımı sırasında bu projelerden bahsederek kendi önerdiği projenin hangi yönlerden benzediğini, hangi yönlerden farklılaştığını açık bir şekilde ortaya koymalıdır. Söz konusu fikri kendi bulmuş gibi projeyi tasarlamamalıdır. Doğru cevap C'dir.

Topluma hizmet projesi tasarlandıktan ve önceki bölümlerde anlatılanlar doğrultusunda yazılı hale getirildikten sonra eksikliklerin tespiti için yeniden kontrolden geçirilmesinde büyük fayda bulunmaktadır. Bunun için aşağıda bir kontrol listesi hazırlanmıştır. Bu kontrol listesindeki maddelerin her birinin karşısında “Evet” “Hayır” ve “Kısmen” sütunları bulunmaktadır. İlgili madde proje önerisinde gerçekleştirildiyse o maddenin karşılığına “Evet”, gerçekleştirilmediyse “Hayır” sütununun işaretlenmesi gerekmektedir. Eğer ilgili maddeye ilişkin çalışma yapılmış ancak madde tam anlamı ile istenilen düzeyde gerçekleştirilememişse “Kısmen” sütunun işaretlenmesi gerekmektedir. İşaretleme sonucunda, “Hayır” sütununda karşılık gelen maddeler dikkate alınarak proje önerisine eklenmeli; “Kısmen” sütununda yer alan maddeler ise yeniden düzenlenerek projeye eklenmelidir. Doğru cevap E'dir.

Anadolu Üniversitesinin topluma hizmet uygulamaları dersine ilişkin yönergesinin 5. maddesinde topluma hizmet projelerinin genel amaçları belirtilmektedir. Bunlar:
• Öğrencilerin toplumsal sorumluluk bilinçlerini geliştirmek,
• Öğrencilerin toplumun sorunlarıyla ilgilenmelerini, bu sorunlara çözüm aramalarını sağlamak,
• Öğrencilerin özgüvenlerini geliştirmek ve mesleki doyumlarını artırmak,
• Öğrencilerin toplumsal duyarlılık ve farkındalığını geliştirmek,
• Öğrencilerin işbirliği, dayanışma, etkili iletişim ve öz-değerlendirme becerilerini desteklemek

Türkçe’ye Fransızca okunuşundan “proje” olarak çevrilen kelime Türk Dil Kurumu (TDK) sözlüğünde “Değişik alanlarda önceden plan ve programa alınmış, maliyeti hesaplanmış, kurum ve kuruluşların yönetim organları tarafından onaylanmış, kısa ve uzun vadeye bağlanarak özel kurum veya devlet adına
gerçekleştirilmesi kabul edilmiş bilimsel çalışma tasarısı” olarak tanımlanmaktadır.

Mantıksal bir dizin oluşturan bu aşamaları proje döngüsü veya proje çevrimi olarak adlandıran
Yılmaz ve Akça, proje döngüsünün:

• Proje geliştirme,
• Proje hazırlama,
• Proje analizi,
• Proje uygulama ve
• Proje değerlendirme aşamalarından oluştuğunu vurgulamaktadırlar.

Proje sunumunun belirlenmesi topluma hizmet projesinin tasarlanmasındaki adımlardan biri değildir. Sunum değil rporlaştırma yapılır.

Proje yürütücüsünün dil bilmesi kişilik öselliklerinden değildir.

Proje her şekilde raporlaştırılır. Bu proje yönetiminin adımlarından biridir.

Proje içerisinde etiketlere yer verilmemelidir: Proje kapsamında yürütülecek olan çalışmaların hedef kitlelerini etiketlemekten kaçınmak gerekmektedir. Metinler içerisinde insanları rencide edici, aşağılayıcı etiketler yerine daha tarafsız kelimeler kullanılmalıdır. Örneğin huzurevlerini kapsayan bir çalışma yapılacaksa, “huzurevindekiler” kelimesi yerine “huzurevlerinde yaşayan bireyler”; “yaşlılar”
kelimesi yerine “yaşlı insanlar”; “şizofrenler” yerine “şizofren teşhisi konmuş kişiler”; “fakir öğrenciler” yerine “ekonomik olarak alt gelir grubuna mensup öğrenciler” benzeri ifadeler tercih edilmelidir.

Proje: • Bir ana hedefi ve tanımlanmış amaçları olan olaylar ve bu hedefe ulaşmak için uzlaşılmış planlar, • Belirtilmiş amaçlara uyacak belirli başlangıç ve bitiş tarihi olan bir etkinlik, • Belirli bir ürün ya da hizmet yaratmak için geçici bir çaba, • Bir şeyi değiştirmek ya da geliştirmek için organize edilmiş bir kampanya olarak tanımlamıştır (Roberts 2007; Akt: Dilek ve Alabaş, 2009)

E seçeneği ise topluma hizmet projelerinin hazırlanmasının bireysel olarak öğrenciler üzerindeki diğer olumlu etkilerinden biridir.

Cinsiyet rollerine dikkat edilmelidir: Proje yazımında cinsiyetlerden bahsederken önyargılı veya cinsel ayrımcılığı vurgulayan ifadelerden kaçınılmalıdır. Örneğin “bilim adamı” ifadesi yerine “bilim insanı” ifadesini kullanmak daha doğru olacaktır.

Kendi içinde yeterlilik: Özet içerisinde yer alan kısaltmalar ve terimler açıklanmalıdır. Özet kısmında alıntılar yapmak yerine, mümkün olduğu kadar proje hazırlayıcısının kendi ifadeleri yer almalıdır.