TOPLUMA HİZMET EĞİTİMİ

Kırşehir’de bulunan Nurettin Caca Bey Medresesi eğitim kurumları arasında en dikkat çekicilerinden biridir. Bu nedenle doğru cevap C seçeneğidir.

Vakıfların yönetilmesi için geliştirilen yönergelere “vakıfname” adı verilmektedir. Bu nedenle doğru cevap B seçeneğidir.

halkın inanç ihtiyaçlarını karşılayan kurumlar ibadetle ilgili vakıflardır. Bunlar arasında  genellikle camiler, türbeler, dergâh ve zaviyeler yer alır. Aşevi ise kent hizmetleri ile ilgili vakıflara örnek olduğundan doğru cevap D seçeneğidir.

Saraylar yağma, soygun ve hırsızlıklara karşı son derece güvenli kurumlardı. Bu nedenle doğru cevap C seçeneğidir.

Ahilerin gündelik yaşamlarını içeren bazı düzenlemeler vardır. Bunlar arasında bir Ahi evine yiyecek götürüyorsa başkalarını imrendirecek biçimde açık değil kapalı götürmek zorundadır. Yolda yürürken bir şeyler yiyerek yürümemelidir. Aşırı gösterişli giyinmemeli ve gösterişli
evlerde oturmamalıdır . Bu durumlara ters düşen seçenek C seçeneğidir.

Ahiliğin temel ilkelerinden Gözünü bağlı tut: Yani ayıpları, kusurları ve eksikleri görerek onları insanların yüzlerine vurma şeklinde tanımlanır. Bu nedenle doğru cevap D seçeneğidir.

Erfene'nin genel özellikleri şöyledir:

Yaren toplantısının bölümleri şunlardır:

Vakıflar hizmet verdikleri alanlar bakımından aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• İbadetle ilgili vakıflar
• Kent hizmetleri ile ilgili vakıflar

• Sağlıkla ilgili vakıflar
• Yol güvenliği ile ilgili vakıflar
• Eğitimle ilgili vakıflar
• Kentte sosyal dayanışmayı güçlendirici vakıflar

 Doğru cevap C seçeneğidir.

Yol Güveliği ile İlgili Vakıflar
Bu vakıflar özellikle yol ve ulaşım güvenliği ile ilgilenirdi. Bu nedenle kervanların özgürce ve güvenle seyahatini sağlamak, yollarda kurulan kervansarayların işletilmesi için vakıflar kurulurdu. Ayrıca ortalama her kırk kilometrede bir posta menzili oluşturulurdu. Bu menzillerde “posta tatarı” adı verilen postacılar için at besleniyor, onların yol ihtiyaçları için gerekli gıda ve eşya bulunduruluyordu. Bunların işletilmesinden sorumlu kimselerin
geçimlerini sağlamaları için bağ, bahçe ve tarla gibi taşınmazlar bağışlanıyordu. Yol güvenliğini sağlayan bir başka yöntem de derbent adı verilen dar geçitlerin yağmacılardan, kışın kar ve toprak kayması gibi durumlardan korunması önemliydi. Yolların sürekli kervanlara açık tutulması için bu görevi yapacak köylülere tarla, bağ, bahçe gelirlerinin kullanımı verilerek taşınmazlar vakfediliyordu. Vakıflar Anadolu’da her kırk kilometrede bir kurulmuş olan kervansarayların işletilmesi için geniş tarım arazileri, bağ ve bahçeler bağışlanarak kuruluyordu. Bu kervansaraylarda kervanlar üç gün için hiçbir ücret ödemeksizin kalabiliyorlardı. Doğru cevap D seçeneğidir.

İlkokul eğitimi için yapılan vakıflara örnek olarak İstanbul’da Ayasofya semtindeki Zeyni Hatun Vakfı verilebilir. Zeyni Hatun bütün taşınmazlarını ilkokul çocuklarına bağışlar. Bunun gerekçesini de şöyle dile getirir: “Kuşkusuz akıllı kimse odur ki bir saatte gafil olmayarak ahretin başlangıcı olan dünyada iyilik tohumlarını eke.” Zeyni Hatun mallarının yıllık gelirinin harcanmasını vakıf yönergesine şu şekilde koymuştur: “Her yıl
merhum Mustafa Çelebi mektebinde yoksullara ve zayıflara dağıtılmak için yemek pişirilip dağıtıla. Her sene Ramazan ayında bin akçe elbise ve ayakkabıya harcanıp adı geçen okulda okuyan çocuklara bayramda giydirile. Bin akçe daha elbiseye harcanarak çevrenin yoksullarına, eğer onlar olmazsa yabancılardan dul ve yoksul kadınlara dağıtıla...” Okul ve eğitim hizmetleriyle ilgili vakıflar hakkında elimizde birçok örnek bulunmaktadır. Bunlar arasında Fatih Sultan Mehmet’in İstabul’un Fatih semtinde yaptırdığı Sahn-ı Seman medresesinin vakfıyesi çok önemli bir örnek olarak gösterilebilir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Ahilerin “fütüvvetname” adı verilen bir yönergeleri bulunuyordu. Her Ahi birliğinin
fütüvvetnamesi bir diğerinden farklı olabilirdi. Bu yönergeler meslek etiği ve Ahi birliklerinin görüş ve düşüncelerini içeriyordu. Ahi birlikleri sadece Ahi’nin iş yaşamını düzenlemiyor, günlük yaşamı için de sıkı düzenlemeler getiriyordu. Doğru cevap A'dır.

Ahi kalfalarına yiğit adı verilirdi. Bunlara bazı görevler verilirdi. Kalfalar kentin güvenliğini sağlamak, evleri ve iş yerlerini hırsızlık ve yağmalara karşı korumak için kentte nöbet tutarlardı. Doğru yanıt B'dir.

Her iş ve meslek grubunun bir Ahi birliği olurdu. Bu Ahi birlikleri kendi içinde usta, kalfa ve çırak olmak üzere meslek sahipleri ve adaylarını sınıflandırırdı. Ahi birliğinin başkanı ,mesleğinin en ustası ve en saygını olan kişi olurdu. Ahi birliklerinin görevi kent
içindeki esnafa şu yararları sağlardı:
• Hammadde gereksinmesinin karşılanmasını organize ederdi. Kente dışardan gelen hammaddenin dağıtımının hakkaniyet ölçüsüne göre yapılmasını sağlardı:
• Üretilen malların kalitesinin kontrolü yine Ahi birliğinin başkanı veya görevlendirdikleri tarafından yapılırdı. Bu yöntem kentte üretilen malların bir kalite standardını luştururdu.
• Meslek etiğini oluşturan ilkelerin uygulanması titizlikle denetlenirdi. Mala hile karıştırmak, malı olduğundan daha fazla ücretle satmak; bozuk, kalitesiz mal satmak aynı alanda satış yapan diğer iş yeri sahibinin müşterisini çekmek kesinlikle yapılmaması gereken şeylerdi.
• Meslek içi eğitim çalışmaları planlanır ve yürütülürdü.
• Meslekte çıraklıktan kalfalığa, kalfalıktan ustalığa yükseltilme sınavları bu Ahi birlikleri tarafından gerçekleştirilirdi.
• Ustalar için yeni işyeri açılması sırasında Ahi birlikleri işyerinin açılmasına maddi ve manevi olarak destek olurlardı.

• Ahi Zaviyesi adı verilen toplanma yerlerinin işletilmesi ve kullanılmasında bir disiplin oluşturulur ve bu disiplin uygulanırdı.
• Kente il dışından gelen misafirlerin barındırılması ve ağırlanmasını Ahi birlikleri üstlenirdi.
• Kentin sorunlarının çözümüne katkıda bulunarak kaldırım, köprü, çeşme okul gibi kurumların açılmasına esnaftan para toplayarak katkıda bulunulurdu.
• Kentin güvenliğini sağlamak üzere özellikle kalfalar geceleri kentte nöbetleşe devriye gezerlerdi.
• Savaş anında genç Ahilerden oluşturulmuş askerî birlikler orduya katılırdı.

Kentin güvenliği noktasında ahiler destek sunarken, bu konu tamamiyle ahiliğin ana görevlerinden birisi sayılamaz. Doğru cevap E seçeneğidir.

Elini açık tut: Yani cömert ol. İhtiyacı olan kimseye bir şey verirken o kişinin gururunu kırmadan ve onu sıkıntıya düşürmeden ver. Verdiğin şey bir övgü bile olsa onu karşılık beklemeden ver. Doğru cevap A seçeneğidir.

Temel ilkeler doğrultusunda her Ahi adayı çırağa dört yol gösterici verilirdi:
• Ustalar: Ustalar mesleği ve meslek ahlakını öğretirdi.
• Yol atası: Bütün yaşamı boyunca kendisi için gerekli olan tutum davranışları kazanmasını sağlardı.
• Sağ ve sol yol kardeşi: Daha önce Ahiliğe girmiş iki kişi Ahi adayına sürekli arkadaşlık yaparak onun tutum ve davranışlar kazanmasını sağlarlardı.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Erfene genellikle uzun kış geceleri birbirleriyle bir arada bulunmaktan zevk alan kimselerin yaptıkları bir eğlence toplantısıdır. Anadolu’nun özellikle kırsal alanında hâlen süren bu toplantıların genel özelliklerini şöyle sıralayabiliriz:
• Erfene yaşıtlar arasında yapılan bir toplantıdır. Yaşlıların erfenesi ile gençlerin erfenesi birbirinden farklılıklar gösterir.
• Kadınlar ve erkekler ayrı ayrı erfene yaparlar.
• Erfene genellikle haftada bir yapılan bir sohbet toplantısıdır.
• Diğer toplantılarda olduğu gibi yemekli olarak yapılmaktadır.
• Genel olarak toplantıya katılanlar en az altı en çok 20 kişiden oluşur.
• Bir köyde, ilçede veya kentte birden fazla erfene toplantısı yapılır.
• Erfene meslek gruplarının değil birbirleriyle bir arada bulunmaktan mutluluk duyan kimselerin toplantısıdır.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Erfene genellikle uzun kış geceleri birbirleriyle bir arada bulunmaktan zevk alan kimselerin yaptıkları bir eğlence toplantısıdır. Anadolu’nun özellikle kırsal alanında hâlen süren bu toplantıların genel özelliklerini şöyle sıralayabiliriz:
• Erfene yaşıtlar arasında yapılan bir toplantıdır. Yaşlıların erfenesi ile gençlerin erfenesi birbirinden farklılıklar gösterir.
• Kadınlar ve erkekler ayrı ayrı erfene yaparlar.
• Erfene genellikle haftada bir yapılan bir sohbet toplantısıdır.
• Diğer toplantılarda olduğu gibi yemekli olarak yapılmaktadır.
• Genel olarak toplantıya katılanlar en az altı en çok 20 kişiden oluşur.
• Bir köyde, ilçede veya kentte birden fazla erfene toplantısı yapılır.
• Erfene meslek gruplarının değil birbirleriyle bir arada bulunmaktan mutluluk duyan kimselerin toplantısıdır.

Doğru cevap C'dir.

Yaren meclisinin gün ve saatleri belirlendikten sonra meclisi yönetecek bir “başağa”, bir “küçük ağa” ve bir de “çavuş” seçilirdi. “Başağa” toplantının genellikle masraflarını da karşılayan çevresinde saygınlığı ile tanınan kişi olurdu ve meclisin sağlıklı ve düzenli yürütülmesinden sorumluydu. “Küçükağa” ise toplantının her türlü hazırlıklarını yapardı.
“Çavuş” ise her türlü hazırlık tamamlandıktan sonra toplantının yürütülmesiyle ilgilenirdi. Toplantıda disiplinin sağlanması ve kuralların titizlikle uygulanması da onun göreviydi. Yaren meclisi özellikle uzun kış gecelerinde her hafta düzenlenmekteydi. Bu yüzden her haftanın “başağası” farklı bir kişi de olabilmekteydi. Doğru cevap D'dir.

Tarihsel bilgilere göre sıra gezme gecelerinin en canlı olduğu ilçelerimizden birisi Harput’tu. Ancak Elazığ şehrinin kurulması ve yoğun göçler ve savaşlardan etkilenen
Harput’ta bu gelenek devam etse de eski canlılığını kaybetmiş görünmektedir. Doğru cevap E'dir.