TOPLUMA HİZMET EĞİTİMİ

Vakıflar hizmet verdikleri alanlar bakımından aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• İbadetle ilgili vakıflar
• Kent hizmetleri ile ilgili vakıflar
• Sağlıkla ilgili vakıflar
• Yol güvenliği ile ilgili vakıflar
• Eğitimle ilgili vakıflar
• Kentte sosyal dayanışmayı güçlendirici vakıflar

Kent Hizmetleri ile İlgili Vakıflar

Bu vakıflar büyük bir çeşitlilik göstermektedir. Geleneğimizde hemen hemen kent hizmetlerinin tamamına yakın kısmı için kurulmuş vakıf kurumları vardır. Bunlar arasında kentin su yollarının yapılması ve işletilmesi için kurulan vakıflar, su kemerlerinin bakım ve onarımları için kurulmuş vakıflar, çeşme ve sebil adını verdiğimiz bütün halkın hizmetine sunulmuş su kaynakları, kaldırım, aşevi, köprü ve okul gibi belediye hizmetleri ile ilgili kurulmuş vakıflar bulunmaktadır. Bunların masraflarının karşılanması için yine bağ, bahçe, tarla, hamam, dükkân gibi taşınmazlar vakfedilirdi.

Günümüzde de kalkınmış ve uygar toplum kavramı içine bu altı temel gereksinmeyi ucuza veya ücretsiz karşılayabilen toplumlar girmektedir. Bu gereksinmelerin geçmişte karşılanma biçimi şöyleydi:
• Yeme ve içme ihtiyacı aşevlerinde sürekli olarak karşılanıyordu. Fatih Sultan Mehmet kurduğu vakıfla her gün yoksullara akşam karanlığında kapalı kaplar içinde yemek götürülmesini istemişti.
• Barınma ihtiyacı üç güne kadar ücretsizdi.
• Seyahat edebilme olanağı vardı.
• Giyinme ve kuşanmada yardımcı olunuyordu.
•Sağlık hizmetlerinden yararlanma tamamen ücretsizdi. Vakıf yönergelerinde hastaların tedavisi için av eti gerekli olsa, getirmekle görevli özel avcı ekipleri vardı. Mevsimlik olmayan sebze ve meyve alınabilmesi için özel ödenek ayrılıyordu. İstanbul’da Fatih Sultan Mehmet’in kurduğu hastane, Laleli semtinde Valide Sultan Darüşşifası Vakıfnamelerinde bu hususlar açıkça belirtilmektedir.
• Eğitim hizmetleri tamamen ücretsiz olarak karşılanıyordu

Yukarıda sayılanların dışında vakıfların yaptıkları diğer hizmetler şu şekilde sıralanabilir:
• Saatleri, günleri, ay ve yılları izlemekle ve halkı bilgilendirmekle görevli vakıflar.
• Kütüphanelere hizmet veren vakıflar.
• Evlenme çağına gelen öksüz kız çocuklarına yaşıtları için verilen kadar çeyizi sağlamakla görevli vakıflar.
• Borçlarını ödeyemeyeceği için hapse düşme durumunda olan kimselerin borçlarını ödeyerek onların tutuklanmalarını önlemek amacı ile kurulmuş vakıflar.
• İflas etmiş olan esnaf ve işadamlarını iflastan kurtarmak ve topluma yeniden üretici olarak katılmasını sağlamak amacıyla kurulmuş vakıflar.
• Kaleler için güvenlik için kurulmuş binalar ile donanmaya silah ve cephane bağışı yapan vakıflar.
• Köy ihtiyarlarının giyim ve kuşamlarının karşılanması için kurulan vakıflar.
• Yetimlere ve dul kadınlara yardım için kurulan vakıflar.
• Çocukların baharda açık havada gezdirilmesi için kurulan vakıflar.
• Yoksulların ve kimsesizlerin cenazelerinin kaldırılması için kurulan vakıflar.
• Açık hava okulları, spor meydanları kurmak ve geliştirmek için oluşturulan vakıflar.
• Kuşlara ve hayvanlara yem ve yiyecek verilmesi için kurulan vakıflar.
• Kentin hijyenik yapısını geliştirmek için kurulan vakıflar.

Ahi birliklerinin görevi kent içindeki esnafa şu yararları sağlardı:
• Hammadde gereksinmesinin karşılanmasını organize ederdi. Kente dışardan gelen hammaddenin dağıtımının hakkaniyet ölçüsüne göre yapılmasını sağlardı:
• Üretilen malların kalitesinin kontrolü yine Ahi birliğinin başkanı veya görevlendirdikleri tarafından yapılırdı. Bu yöntem kentte üretilen malların bir kalite standardını oluştururdu.
• Meslek etiğini oluşturan ilkelerin uygulanması titizlikle denetlenirdi. Mala hile karıştırmak, malı olduğundan daha fazla ücretle satmak; bozuk, kalitesiz mal satmak aynı alanda satış yapan diğer iş yeri sahibinin müşterisini çekmek kesinlikle yapılmaması gereken şeylerdi.
• Meslek içi eğitim çalışmaları planlanır ve yürütülürdü.
• Meslekte çıraklıktan kalfalığa, kalfalıktan ustalığa yükseltilme sınavları bu Ahi birlikleri tarafından gerçekleştirilirdi.
• Ustalar için yeni işyeri açılması sırasında Ahi birlikleri işyerinin açılmasına maddi ve manevi olarak destek olurlardı.
• Ahi Zaviyesi adı verilen toplanma yerlerinin işletilmesi ve kullanılmasında bir disiplin oluşturulur ve bu disiplin uygulanırdı.
• Kente il dışından gelen misafirlerin barındırılması ve ağırlanmasını Ahi birlikleri üstlenirdi.
• Kentin sorunlarının çözümüne katkıda bulunarak kaldırım, köprü, çeşme okul gibi kurumların açılmasına esnaftan para toplayarak katkıda bulunulurdu.
• Kentin güvenliğini sağlamak üzere özellikle kalfalar geceleri kentte nöbetleşe devriye gezerlerdi.
• Savaş anında genç Ahilerden oluşturulmuş askerî birlikler orduya katılırdı.

Ahiler her akşam Ahi zaviyesine uğramakta, çıraklar ve kalfalar zaviyede hizmet etmekteydi. Esnaf, kazancının bir kısmını Ahilerin toplanma yeri olan Ahi zaviyesinin girişinde bulunan Ahi sandığına bırakırdı. Burada biriken gelir ise kentin temel ihtiyaçları için kullanılıyordu. Sandıkta toplanan para yiğit başı ve kethüda adı verilen Ahi toplumunun iç düzenini yürüten kişi tarafından toplanırdı. Harcamalar ise o Ahi birliğinin oluşturduğu bir kurul tarafından yapılırdı. Ahilerin bir yıllık bütçelerinde yaptıkları harcamalarla ilgili fikir vermesi bakımından bir örnek verelim:
• Mevlüt okutma bedeli 600
• Fakirlere kömür ücreti 680
• Ramazan’da fukaraya ekmek 1200
• Yetim ve dullara elbiselik basma 600
• Fukaraya tedavi ücreti 350
• Ölülere kefen 170
• Misafirlere 1100
• Taş köprü tamiri 380
• Muallim ücreti 1500
• Sokakların tamiri 150

Dikkat edilirse yoksullara yardım, sağlık ve eğitim hizmetleri ile kentin belediye hizmetlerine ayrılan bedeller önemli bir yer tutmaktadır

Ahiliğin temel ilkeleri şunlardır:
• Elini açık tut: Yani cömert ol. İhtiyacı olan kimseye bir şey verirken o kişinin gururunu kırmadan ve onu sıkıntıya düşürmeden ver. Verdiğin şey bir övgü bile olsa onu karşılık beklemeden ver.
• Sofranı açık tut: Yani konuksever ol. Konuğun gelmesini bekle veya davet et. Konuğa evinde yiyecek olarak ne varsa onlardan çıkar. Konuk ağırlamak için kendi rahatından vazgeçerek konuğunun rahatını düşün.
• Kapını açık tut: Konuklarını barındır ve senden yardım isteyenlerin yardım isteklerini karşıla.
• Dilini bağlı tut: Yani her sözü söyleme. Çünkü söz kalp kırar gönül incitir. Dedikodu ve başkalarını arkalarından eleştirmeden (gıybetten) sakın. Bu konuda Kırşehirli yazar Gülşehri şu sözleri söylemiştir:

Erfene genellikle uzun kış geceleri birbirleriyle bir arada bulunmaktan zevk alan kimselerin yaptıkları bir eğlence toplantısıdır. Anadolu’nun özellikle kırsal alanında hâlen süren bu toplantıların genel özelliklerini şöyle sıralayabiliriz:
• Erfene yaşıtlar arasında yapılan bir toplantıdır. Yaşlıların erfenesi ile gençlerin erfenesi birbirinden farklılıklar gösterir.
• Kadınlar ve erkekler ayrı ayrı erfene yaparlar.
• Erfene genellikle haftada bir yapılan bir sohbet toplantısıdır.
• Diğer toplantılarda olduğu gibi yemekli olarak yapılmaktadır.
• Genel olarak toplantıya katılanlar en az altı en çok 20 kişiden oluşur.
• Bir köyde, ilçede veya kentte birden fazla erfene toplantısı yapılır.
• Erfene meslek gruplarının değil birbirleriyle bir arada bulunmaktan mutluluk duyan kimselerin toplantısıdır.

Belini bağlı tut: Cinsellik konusunda kendini koru. Yaşamını sadece cinsellik olarak algılama. Yapılmaması gereken davranışlardan sakın.

21 Mart, bahar mevsiminin geldiğinin işareti olarak çok önemlidir. Bu yüzden nevruz veya yeni gün, bir bayram olarak kutlanır.

Özellikle ilkbahar ve yaz aylarında hayvanların taze ot ve temiz suya ihtiyacı bulunmaktadır. Bu yüzden hayvanların yaz boyunca taze ot ve su bulacakları yaylalara gitmeleri, kışın ise ılıman iklimin egemen olduğu kışla denilen yerlerde bulunmaları gerekmektedir. Bu da yaylaya gidiş ve yayladan dönüş olmak üzere yılda iki kere göçü zorunlu kılmaktadır.