TOPLUMA HİZMET EĞİTİMİ - Deneme Sınavı - 13

İslam kaynaklarına göre Hz. Muhammed vefatından önce “semğ hurmalığı” adıyla anılan bahçesinin alınıp satılmasını yasaklamıştı. Bahçenin yıllık üretiminin yoksullara dağıtılmasını vasiyet etmişti. Peygamberin bu güzel davranışı, daha sonra “sünnet” olarak kabul edilerek onun izinden giden inananlar tarafından yaygınlaştırıldı. Doğru cevap D'dir.

Bu vakıflar özellikle yol ve ulaşım güvenliği ile ilgilenirdi. Bu nedenle kervanların özgürce
ve güvenle seyahatini sağlamak, yollarda kurulan kervansarayların işletilmesi için vakıflar kurulurdu.

Bu vakıflar, kişilerin eğitim masraflarının tamamını karşılamaktaydı. Bu kurumlar içinde ilkokuldan başlayarak üniversiteye kadar eğitim veren birçok vakıf medresesi bulunmaktaydı. Bunlardan bir kısmı devlet adamları, eşleri ve varlıklı işadamları tarafından vakfedilmiştir. Hemen hemen
Anadolu’nun bütün kentlerinde ve önemli ilçe merkezlerinde birbirinden ünlü yüksek
okullar vardı. Bunların tamamı vakıf sistemi ile varlıklarını sürdürmüşlerdir.

Kentlerde sosyal örgütlenme yine üretim ilişkisine bağlı olarak gelişmişti. Bu üretim
ilişkisinin getirdiği zorunluluklar uzun kış günlerinin sıkıntısızca geçirilmesi için bazı
önlemlerin alınmasını zorunlu kılıyordu. Doğru yanıt E'dir.

Her iş ve meslek grubunun bir Ahi birliği olurdu. Bu Ahi birlikleri kendi içinde usta,
kalfa ve çırak olmak üzere meslek sahipleri ve adaylarını sınıflandırırdı. Ahi birliğinin
başkanı ,mesleğinin en ustası ve en saygını olan kişi olurdu. Ahi birliklerinin görevi kent
içindeki esnafa şu yararları sağlardı:
• Hammadde gereksinmesinin karşılanmasını organize ederdi. Kente dışardan gelen
hammaddenin dağıtımının hakkaniyet ölçüsüne göre yapılmasını sağlardı:
• Üretilen malların kalitesinin kontrolü yine Ahi birliğinin başkanı veya görevlendirdikleri tarafından yapılırdı. Bu yöntem kentte üretilen malların bir kalite standardını luştururdu.
• Meslek etiğini oluşturan ilkelerin uygulanması titizlikle denetlenirdi. Mala hile karıştırmak, malı olduğundan daha fazla ücretle satmak; bozuk, kalitesiz mal satmak
aynı alanda satış yapan diğer iş yeri sahibinin müşterisini çekmek kesinlikle yapılmaması gereken şeylerdi.
• Meslek içi eğitim çalışmaları planlanır ve yürütülürdü.
• Meslekte çıraklıktan kalfalığa, kalfalıktan ustalığa yükseltilme sınavları bu Ahi birlikleri tarafından gerçekleştirilirdi.
• Ustalar için yeni işyeri açılması sırasında Ahi birlikleri işyerinin açılmasına maddi
ve manevi olarak destek olurlardı.

Ahiliğin temel ilkeleri şunlardır:
• Elini açık tut: Yani cömert ol. İhtiyacı olan kimseye bir şey verirken o kişinin gururunu kırmadan ve onu sıkıntıya düşürmeden ver. Verdiğin şey bir övgü bile olsa
onu karşılık beklemeden ver.
• Sofranı açık tut: Yani konuksever ol. Konuğun gelmesini bekle veya davet et. Konuğa evinde yiyecek olarak ne varsa onlardan çıkar. Konuk ağırlamak için kendi
rahatından vazgeçerek konuğunun rahatını düşün.
• Kapını açık tut: Konuklarını barındır ve senden yardım isteyenlerin yardım isteklerini karşıla.
• Dilini bağlı tut: Yani her sözü söyleme. Çünkü söz kalp kırar gönül incitir. Dedikodu ve başkalarını arkalarından eleştirmeden (gıybetten) sakın. Bu konuda Kırşehirli yazar Gülşehri şu sözleri söylemiştir:

Öncelikle Ahilikte her Ahi’nin mutlaka bir mesleği olmalıdır. Kişi, birden fazla meslek
koluyla değil yeteneği olan bir meslek koluyla ilgilenmelidir. Ahilerin kurtulmaları gereken en önemli kusur; tamah, yani açgözlülüktür. Bu yüzden daha çıraklık aşamasından
başlayarak kişisel açgözlülükten kurtulmak için çalışılırdı.
Ahiliğin temel ilkeleri şunlardır:
• Elini açık tut: Yani cömert ol. İhtiyacı olan kimseye bir şey verirken o kişinin gururunu kırmadan ve onu sıkıntıya düşürmeden ver. Verdiğin şey bir övgü bile olsa
onu karşılık beklemeden ver.
• Sofranı açık tut: Yani konuksever ol. Konuğun gelmesini bekle veya davet et. Konuğa evinde yiyecek olarak ne varsa onlardan çıkar. Konuk ağırlamak için kendi
rahatından vazgeçerek konuğunun rahatını düşün.
• Kapını açık tut: Konuklarını barındır ve senden yardım isteyenlerin yardım isteklerini karşıla.
• Dilini bağlı tut: Yani her sözü söyleme. Çünkü söz kalp kırar gönül incitir. Dedikodu ve başkalarını arkalarından eleştirmeden (gıybetten) sakın. 
• Gözünü bağlı tut: Yani ayıpları, kusurları ve eksikleri görerek onları insanların
yüzlerine vurma.
• Belini bağlı tut: Cinsellik konusunda kendini koru. Yaşamını sadece cinsellik olarak algılama. Yapılmaması gereken davranışlardan sakın.
Bu temel ilkeler doğrultusunda her Ahi adayı çırağa dört yol gösterici verilirdi:
• Ustalar: Ustalar mesleği ve meslek ahlakını öğretirdi.
• Yol atası: Bütün yaşamı boyunca kendisi için gerekli olan tutum davranışları kazanmasını sağlardı.
• Sağ ve sol yol kardeşi: Daha önce Ahiliğe girmiş iki kişi Ahi adayına sürekli arkadaşlık yaparak onun tutum ve davranışlar kazanmasını sağlarlardı.

Proje kapsamında yürütülecek olan çalışmaların hedef kitlelerini etiketlemekten kaçınmak gerekmektedir. Metinler içerisinde insanları rencide edici, aşağılayıcı etiketler yerine daha tarafsız kelimeler kullanılmalıdır. Örneğin huzurevlerini kapsayan bir çalışma yapılacaksa, “huzurevindekiler” kelimesi yerine “huzurevlerinde yaşayan bireyler”; “yaşlılar” kelimesi yerine “yaşlı insanlar”; “şizofrenler” yerine “şizofren teşhisi konmuş kişiler”; “fakir öğrenciler” yerine “ekonomik olarak alt gelir grubuna mensup öğrenciler” benzeri ifadeler tercih edilmelidir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Genel anlamda sosyal sorumluluk düzeyleri incelenirse, örgütlerin sosyal sorumluluk
çerçevesinde destek verdikleri temel etkinlik alanlarından bazıları aşağıdaki gibi gösterilebilir (Aydın, 2001; Akt. Yılmaz, 2011):
• Toplumsal yardım: İhtiyaç gruplarına ekonomik yardımların yapılması, eğitim
çalışmalarına destek verilmesi, yeniliklerin toplumun bilgilendirilmesi, eğitilmesi.
• Dezavantajlı kesimlerin desteklenmesi: Türkiye’de dezavantajlı olarak adlandırılan engelliler, mülteciler, gezginler, işsizler gibi gerek eğitim sistemine gerekse
iş sektörüne uyumda çeşitli zorluklar yaşayan bireylerin eğitim gereksinimlerinin
karşılanması, istihdamlarının sağlanması, bu gruplara karşı ayrımcı ve kayırmacı
politikalardan kaçınılması.
• Çevre koruma: Çevresel kirlenmenin önlenmesi, atıkların yeniden dönüşümünün
sağlanması, çevre kirliliğini önleyecek çalışmaların gerçekleştirilmesi.

Genel anlamda sosyal sorumluluk düzeyleri incelenirse, örgütlerin sosyal sorumluluk
çerçevesinde destek verdikleri temel etkinlik alanlarından bazıları aşağıdaki gibi gösterilebilir (Aydın, 2001; Akt. Yılmaz, 2011):
• Toplumsal yardım: İhtiyaç gruplarına ekonomik yardımların yapılması, eğitim
çalışmalarına destek verilmesi, yeniliklerin toplumun bilgilendirilmesi, eğitilmesi.
• Dezavantajlı kesimlerin desteklenmesi: Türkiye’de dezavantajlı olarak adlandırılan engelliler, mülteciler, gezginler, işsizler gibi gerek eğitim sistemine gerekse
iş sektörüne uyumda çeşitli zorluklar yaşayan bireylerin eğitim gereksinimlerinin
karşılanması, istihdamlarının sağlanması, bu gruplara karşı ayrımcı ve kayırmacı
politikalardan kaçınılması.
• Çevre koruma: Çevresel kirlenmenin önlenmesi, atıkların yeniden dönüşümünün
sağlanması, çevre kirliliğini önleyecek çalışmaların gerçekleştirilmesi.

Genel anlamda sosyal sorumluluk düzeyleri incelenirse, örgütlerin sosyal sorumluluk
çerçevesinde destek verdikleri temel etkinlik alanlarından bazıları aşağıdaki gibi gösterilebilir (Aydın, 2001; Akt. Yılmaz, 2011):
• Toplumsal yardım: İhtiyaç gruplarına ekonomik yardımların yapılması, eğitim
çalışmalarına destek verilmesi, yeniliklerin toplumun bilgilendirilmesi, eğitilmesi.
• Dezavantajlı kesimlerin desteklenmesi: Türkiye’de dezavantajlı olarak adlandırılan engelliler, mülteciler, gezginler, işsizler gibi gerek eğitim sistemine gerekse
iş sektörüne uyumda çeşitli zorluklar yaşayan bireylerin eğitim gereksinimlerinin
karşılanması, istihdamlarının sağlanması, bu gruplara karşı ayrımcı ve kayırmacı
politikalardan kaçınılması.
• Çevre koruma: Çevresel kirlenmenin önlenmesi, atıkların yeniden dönüşümünün
sağlanması, çevre kirliliğini önleyecek çalışmaların gerçekleştirilmesi.

Batı dillerinden dilimize geçmiş olan proje kelimesi, Fransızca dilinde “projet”, İngilizce
dilinde ise “project” olarak adlandırılmaktadır. Türkçe’ye Fransızca okunuşundan “proje”
olarak çevrilen kelime Türk Dil Kurumu (TDK) sözlüğünde “Değişik alanlarda önceden
plan ve programa alınmış, maliyeti hesaplanmış, kurum ve kuruluşların yönetim organları tarafından onaylanmış, kısa ve uzun vadeye bağlanarak özel kurum veya devlet adına
gerçekleştirilmesi kabul edilmiş bilimsel çalışma tasarısı” olarak tanımlanmaktadır.

Roberts (2007) ise benzer şekilde projeyi:
• Bir ana hedefi ve tanımlanmış amaçları olan olaylar ve bu hedefe ulaşmak için
uzlaşılmış planlar,
• Belirtilmiş amaçlara uyacak belirli başlangıç ve bitiş tarihi olan bir etkinlik,
• Belirli bir ürün ya da hizmet yaratmak için geçici bir çaba,
• Bir şeyi değiştirmek ya da geliştirmek için organize edilmiş bir kampanya olarak
tanımlamıştır (Roberts 2007; Akt: Dilek ve Alabaş, 2009).
Projeler genel özellikleri bakımından, bir gereksinimden doğar ve bu gereksinimi karşılamaya dönük olarak tasarlanırlar; belirli bir zaman aralığı içerisinde ve belirli
mekânlarda gerçekleşirler; belirli girdileri tüketir ve ürünler ortaya koyarlar (Yılmaz ve
Akça, 2002).

Yılmaz ve Akça (2002), benzer fikirden yola çıkarak, proje kavramını statik ve tek aşamalı bir olay olarak değil, dinamik ve çok aşamalı bir süreç olarak tanımlamışlardır. Mantıksal bir dizin oluşturan bu aşamaları proje döngüsü veya proje çevrimi olarak adlandıran
Yılmaz ve Akça, proje döngüsünün:
• Proje geliştirme,
• Proje hazırlama,
• Proje analizi,
• Proje uygulama ve
• Proje değerlendirme aşamalarından oluştuğunu vurgulamaktadırlar.

Yılmaz ve Akça (2002), benzer fikirden yola çıkarak, proje kavramını statik ve tek aşamalı bir olay olarak değil, dinamik ve çok aşamalı bir süreç olarak tanımlamışlardır. Mantıksal bir dizin oluşturan bu aşamaları proje döngüsü veya proje çevrimi olarak adlandıran
Yılmaz ve Akça, proje döngüsünün:
• Proje geliştirme,
• Proje hazırlama,
• Proje analizi,
• Proje uygulama ve
• Proje değerlendirme aşamalarından oluştuğunu vurgulamaktadırlar.

Yılmaz ve Akça (2002), benzer fikirden yola çıkarak, proje kavramını statik ve tek aşamalı bir olay olarak değil, dinamik ve çok aşamalı bir süreç olarak tanımlamışlardır. Mantıksal bir dizin oluşturan bu aşamaları proje döngüsü veya proje çevrimi olarak adlandıran
Yılmaz ve Akça, proje döngüsünün:
• Proje geliştirme,
• Proje hazırlama,
• Proje analizi,
• Proje uygulama ve
• Proje değerlendirme aşamalarından oluştuğunu vurgulamaktadırlar.

Projelerin yazımı aşamasında etik olarak;

Proje raporunda, projede yer alan katılımcıların adları, adresleri, telefon numaraları gibi kişisel bilgileri deşifre edilmemelidir. Bu bilgiler proje yürütücünde kalmalı ancak sınırlı sayıda kişiler ile paylaşılmalıdır. Proje kapsamında gerçekte yapılmamış olan çalışmalar yapılmış gibi raporlaştırılmamalıdır. Projenin gerçekleştirilmesinde hiçbir katkısı bulunmayan kişiler proje ekibi arasında gösterilmemelidir. Buna karşın, projenin gerçekleştirilmesine katkı vermiş olan kişilere ise proje ekibi içerisinde yazılı olarak yer verilmelidir.   Doğru cevap A seçeneğidir.

Proje Yürütücülerinden Beklenen Kişilik Özellikleri
• Proje yürütücüsü etkili iletişim becerilerine sahip olmalıdır: Proje yürütücüsü,
hem projenin gerçekleştirileceği hedef kitleler ile hem de kendi proje ekibi ve paydaşları ile etkili iletişime girmek durumundadır. Projenin yürütülmesi ve sonuçlandırılması sürecinde yürütücünün aktif dinleme, etkili konuşma ve yazma gibi
temel iletişim becerilerine sahip olması, karşılaşılması olası sorunların çözümünde
de yardımcı olabilecektir.
• Proje yürütücüsü grupla çalışma becerilerine sahip olmalıdır: Proje yürütücüsü, proje ekibinden ve paydaşlardan gelen fikirleri dinlemeli ve bunları değerlendirmelidir. Yürütücü, farklı fikirleri müzakere edebilmeli, grup üyelerini güdüleyebilmeli, grup için dayanışmayı artırabilmeli ve problem çözme becerilerine sahip
olabilmelidir.
• Proje yürütücüsü organizasyon ve yönetim becerilerine sahip olmalıdır: Proje
yürütücüsünün organizasyon ve yönetim becerilerinin olması projelerin yürütülebilmesi için son derece önemlidir. Proje yürütücüsü, hazırlamış olduğu planlara
sadık kalmalıdır; süreç içerisinde karşılaştıkları sorunları çözebilmeli, iş stresini
yönetebilmeli ve dakik olmalıdır.

Topluma hizmet projesinde başarısızlığa götürebilecek unsurlardan bazıları aşağıdaki gibi açıklanabilir:
• Proje yazımında kültürel farklılıkların dikkate alınmaması.
• Projenin gerçekleştirilmesinde yerel, bölgesel yönetimin desteğinin alınamaması.
• Proje hedeflerinin açık olarak tanımlanamaması.
• Zaman ve kaynakların etkili olarak planlanamaması ve yönetilememesi.
• İletişim eksikliği ve çatışmalarının yaşanması.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Topluma hizmet projesinin aynı zamanda birer sosyal sorumluluk projesi olma özelliği taşımasından dolayı başarıya ulaşması oldukça önemlidir. Buna karşın projenin gerek
planlanması, gerekse yönetimi aşamalarında yaşanan eksikliklerden veya dikkatsizliklerden kaynaklı başarısızlıklar yaşanabilir. Topluma hizmet projesinde başarısızlığa götürebilecek unsurlardan bazıları aşağıdaki gibi açıklanabilir:
• Proje yazımında kültürel farklılıkların dikkate alınmaması: Topluma hizmet
projeleri, topluma yararlı olma, iyilik yapma amacını taşıdığından dolayı doğrudan bireylerin yaşamları üzerinde etkili olur. Bu projeler; yaşlı insanlar, özel eğitim
gereksinimi olan bireyler, köy ilköğretim okullarında okuyan öğrenciler gibi toplumun birçok kesimine yardım etme amacını içerebilir ancak tüm bu çalışmalar
gerçekleştirilirken hedef kitlenin ait olduğu kültürel yapı, sosyo-ekonomik düzey,
projenin gerçekleştirileceği bölgenin kültürel yapısı vb. özellikler gözetilmelidir.
Bunlar gözetilmeden gerçekleştirilmeye çalışılacak olan bir projenin başarısız
olma ihtimali yüksek olacaktır.
• Projenin gerçekleştirilmesinde yerel, bölgesel yönetimin desteğinin alınamaması: Topluma hizmet projeleri, çocuk esirgeme kurumları, huzurevleri, okullar
gibi resmi devlet kurumları içerisinde gerçekleştirilecekse, ilgili kurumun bağlı
bulunduğu yönetimden izin ve destek alınmalıdır. Örnek olarak Milli Eğitim Müdürlüklerinden izin alınmadan öğrencilere okul içerisinde herhangi bir soru dahi
sorulamaz. Bu nedenle, proje henüz tasarım aşamasında iken ilgili kurumlar ile
resmi yazışmalar yapılmalı ve destekleri alınmalıdır. Bu destekler zamanında alınamadığı takdirde projenin başarısızlığa uğrama şansı çok yüksek olacaktır.
• Proje hedeflerinin açık olarak tanımlanamaması: Proje hedeflerinin gerçekçi
bir gereksinim analizi sonrasında belirlenemediği durumlarda proje hedefleri de
net bir şekilde ortaya konamayacaktır. Hedefleri açık olarak tanımlanamamış bir
projenin başarıya ulaşma şansı ise oldukça düşüktür. Bu sebeple, alanyazın taraması, sosyal problemlerin gözlemlenmesi, görüşme gibi kaynak çeşitlemesine
gidilerek proje hedeflerinin ve öneminin proje önerisinde net olarak konması
gerekmektedir.
• Zaman ve kaynakların etkili olarak planlanamaması ve yönetilememesi: Daha
önce de bahsedildiği gibi, projeler sınırlı zamana ve kaynaklara sahiptir. Dolayısıyla bu zaman ve kaynaklar etkili olarak planlamadığında ve yönetilemediğinde
projenin başarıya ulaşma ihtimali oldukça düşüktür. Zaman yönetimi için öncelikli olarak tüm işlem basamaklarının netlikle ortaya konması gerekmektedir. Her bir
işlem basamağı için gereksinim duyulan zaman ve kaynak titizlikle not edilmeli ve
planlama buna göre yapılmalıdır. Yönetim süreci içerisinde de bu zamana uyulmalı
ve kaynaklar planlandığı gibi kullanılmalıdır.