TOPLUM VE İLETİŞİM

Gazete, televizyon ve radyo gibi ‘geleneksel’ medyadan farklı olarak dijital kodlama sistemine sahip olan ve kullanıcılarına etkileşim olanağı sağlayan cep telefonları, tablet ve avuç içi bilgisayarlar, oyun konsolları vb internet erişimli iletişim araçları yeni medya olarak tanımlanmaktadır.

Yine 2011 yılı verilerine göre, Dünya’daki toplam internet kullanıcılarının % 12’si ABD’de bulunmaktadır. ABD nüfusunun % 78’i (yaklaşık 240 milyon ABD’li) İnternete evlerinden erişime sahiptir. 18 yıllık internet geçmişi olan Türkiye’de ise, Haziran 2011 itibarıyla 11 milyon ADSL abonesi ve yaklaşık 35 milyon internet kullanıcısı olduğu, yani Türkiye nüfusunun % 44,4’ünün internet erişimine sahip olduğu bilinmektedir.

İnternet ortamında oluşturulan gruplarda; grup üyelerinin bir çeşit özdenetim ilkeleri çerçevesinde iletişim kurmaları beklenir ki buna internet etiği (Netiquette) adı verilir.

Bir kişiden diğer bir kişiye/siteye ya da birden çok sayıdaki kişiye ileti göndermek şeklindeki eş zamanlı olmayan (asenkronik) iletişim (e-posta, e-grup, haber grupları, blog vb). b. Bir kişi ile diğer bir kişi ya da kişiler arasında eş zamanlı (senkronik) olarak
gerçekleşen iletişim. senkronik iletişim eş zamanlı olduğundan görüntülü konuşma aynı zamanda karşılıklı olduğu için senkronik iletişime örnek olarak verilebilir.

Hem ulus ötesi hem de uluslararası bir bağlam yaratan internet, küreselleşmeye paralel olarak yurttaşlığın da tanımını genişletmektedir. Aynı ülkede yaşayan insanlar için ülkesel bir tanım olan “yurttaşlık” (citizen) yerine aynı ağı paylaşıyor olma, küresel internet uzamının bir üyesi olma durumuna işaret eden “nettaşlık” (netizen) kavramı gündeme gelmiştir. 1992 yılında nettaş terimini ilk defa kullanan Michael Hauben bu yeni olguyu şöyle tanımlamıştır: “21. yüzyıla hoş geldin. Sen bir nettaş’sın ve Net’in mümkün kıldığı global bağlar sayesinde bu dünyanın bir yurttaşısın. Herkesi hemşehrin olarak kabul ediyorsun. Fiziki olarak bir ülkede yaşıyorsun ancak global bilgisayar ağı yoluyla dünyanın büyük kısmıyla temas halindesin. Sanki Dünya’daki diğer nettaşlarla kapı komşusu olarak yaşıyorsun. Coğrafi ayrılıklar [artık] aynı sanal uzamın varlığıyla ortadan kalkıyor” (Hauben,1992’den aktaran Kılıçbay, 2005: 27). Artık aynı ağı paylaşan insanlar, zaman ve mekân kısıtlamalarının varolmadığı ya da bu boyutların etkili olmadığı bir üst kültür oluşturabilme imkânına sahiptir. Farklı kültürlerle tanışma ve etkileşim içine girmenin çok kültürcü bir duyarlılığın oluşmasında oynayacağı rol, çok kültürlülüğün de demokratik idealler açısından taşıdığı önem son derece açıktır.

Gelgelelim, daha çok “enformasyon toplumu” yaklaşımı içerisinde, enformasyonun çoğalması ve erişiminin kolaylaşmasının mevcut eşitsizlikleri giderici bir işlev göreceği öne sürülmektedir.

Enformasyonun çoğalması ve herkesin istediği enformasyona daha kolay ulaşabilmesi durumuna hayati önem atfeden bu yaklaşıma göre, televizyon ile bilgisayar gücü birbirine tamamen bağlandığı zaman kablolu ve dijital yayınlardan herkesin yararlanması, bilgi zenginleri ile bilgi yoksulları arasındaki uçurumu en sonunda ortadan kaldıracaktır.

İnsanlar enformasyona erişmek, sorunları tartışmak, seçimlere katılmak ve belki de fiilen oy kullanmak için bilgisayar kullandıkça demokrasi de serpilip gelişecek, merkezi yönetimin otoritesi ve kemikleşmiş bürokrasiler zayıflayacaktır. Böylelikle, internetin egemen olduğu bir Dünya’da, internet sayesinde eşitlik idealinin gerçekleştiği bir demokrasi ortaya çıkacaktır.

Ancak, küreselleşme söylemi içerisinde giderek artan bir güce sahip olan bu gibi göz kamaştırıcı söylemlerin çizdiği “güllük gülüstanlık” tabloya karşı bir soru işareti koyan, internetin “kendiliğinden” demokratikleştirici ya da kendiliğinden “iyi” olamayacağına dikkat çeken sosyal bilimciler kayda değer çekinceler öne sürmektedir. Hatta söz konusu eleştirilerin odak noktasında, iletişim teknolojilerine ve internete yönelik “sihirli değnek” yakıştırmasının iletişim teknolojilerinin ve internetin asıl demokratik potansiyelinden yararlanılmasını engellediği düşüncesi vardır.

İnternetle birlikte meydana gelen oldukça önemli bir dizi sosyo-ekonomik etki
söz konusudur. Bunlardan ilki ev ve işyeri arasındaki tarihsel ayrımın kimi işler
açısından artık ortadan kalkıyor olması ve “tele-çalışma” olgusunun yavaş da olsa yaşama geçmeye başlamasıdır. Artık pek çok büro işi için iş yerinde bulunmak gerekmemektedir. Böylelikle, günümüzde giderek artan sayıda ücretli, iş yerine gitmeksizin, “işini” işverenin bilgisayarına doğrudan ya da ağ aracılığıyla bağlı bir kişisel bilgisayar sayesinde evden yürütebilmektedir.

Dünya’daki e-ticaret hacmi 2011 yılı itibarıyla 10 trilyon Doları geçmiştir.

Bağlantılı metin: Bir bölüme ya da resme bir tıklamayla ulaşmayı sağlayan bağlantılarla donatılmış metinlere bağlantılı metin denilmektedir.

Bağlantılı metin: Bir bölüme ya da resme bir tıklamayla ulaşmayı sağlayan bağlantılarla donatılmış metinlere bağlantılı metin denilmektedir

Enformasyon (information) terimi genellikle bilgi (knowledge) ile eş anlamlı olarak kullanılmaktadır. Ancak enformasyon (ya da malumat) ile bilgi arasında
önemli bir farklılık söz konusudur. Enformasyon terimi ‘çiğ’, özgül ve pratik
olanı anlatmak için kullanılan bir terimdir. Bilgi ise ‘pişmiş’, işlenmiş ve düşünce ile sistemleştirilmiş olanı ifade etmektedir.

Gazete, televizyon ve radyo gibi ‘geleneksel’ medyadan farklı olarak dijital kodlama sistemine sahip olan ve kullanıcılarına etkileşim olanağı sağlayan cep
telefonları, tablet ve avuç içi bilgisayarlar, oyun konsolları vb internet erişimli iletişim araçları yeni medya olarak adlandırlmaktadır. Bu yeni medya internetin de etkisiyle etkileşimli bir hal almıştır.

Basit ve teknik bir tanımlamayla, internet, dünya üzerindeki yüz milyonlarca bilgisayar ağını birbirine bağlayan çok büyük bir bilgisayar ağıdır, yani, bir ağlar ağıdır. Kaynakları ve enformasyonu birbirleriyle paylaşmak üzere birleştirilmiş
bilgisayar (ya da donanımı) grubuna “ağ” adı verilmektedir.

İkinci nesil internet hizmetleri’nin, yani Web 2.0 tabanlı etkileşimli uygulamanın ortaya çıkmasıyla birlikte sosyal paylaşım ağları olağanüstü bir şekilde yaygınlaşmıştır. Henüz 2004 yılında geliştirilen Web 2.0 internet kullanıcılarının ortaklaşa ve paylaşarak yarattıkları bir mecrayı mümkün kılmıfltır. Kendisi de bir Web 2.0 olan Vikipedi’nin tanımı ile Web 2.0, “ikinci nesil internet hizmetlerini, toplumsal iletişim sitelerini, vikileri, iletişim araçlarını, folksonomileri yani internet kullanıcılarının ortaklaşa ve paylaşarak yarattığı sistemi tanımlar.” “Twitter, Facebook ve diğer sosyal paylaşım ağlarının kendi üreticilerini yine tüketicileri arasından oluşturabilmesine olanak sağlayan internet teknolojisinin temelinde Web 2.0 tabanlı, etkileşimli uygulama yatar. Web 2.0’ın etkileşimli
tabanı sosyal paylaşım ağlarında yer alan ziyaretçileri hem kullanıcı hem de
içeriği ve akışı oluşturan özneler olarak tek bir ağda toplar”

2011 yılı verilerine göre Dünya’da en çok internet kullanıcısnın olduğu 15 ülke sırasıyla Çin, ABD, Japonya, Hindistan, Brezilya, Almanya, Rusya, Britanya, Fransa, Nijerya, Kuzey Kore, Türkiye, İran Meksika, İtalya şeklindedir.

Diğer birçok iletişim teknolojisinde olduğu gibi internetin ortaya çıkışında da askeri hedefler ve amaçlar belirleyici olmuştur. Soğuk savaş döneminin bir ürünü
olan internet, ilk kez Amerika Birleflik Devletleri’nde ve esas olarak askeri amaçlar doğrultusunda kullanılmak üzere geliştirilmiş, 1969’da “İleri Araştırma Projeleri Yerel Ağı” (ARPANET) olarak bafllamıştır. ABD Savunma Bakanlığı’nca çeşitli askeri birimler ve üniversitelerin işbirliğiyle geliştirilen ve bugün ilkel bir iletişim ağı olarak hatırlanan bu yerel ağ, savaş ve hatta nükleer saldırı koşullarında yok olmayacak bir sistem oluşturma ihtiyacına yönelik  planlanmıştır.

1970’lerde özellikle elektronik posta, uzak veri tabanlarına erişim ya da dosya
transferi gibi çeşitli amaçlar için kullanılan internet, 1982 yılında bütün ağların bir araya gelerek bir “ağlarağı” inşa etmelerini öngören İletim Denetim Protokolü/İnternet Protokolünün (TCP/IP) imzalanmasıyla ana şeklini kazanmıştır. 1984’de Alan İsim Sistemi (DNS) kullanılmaya başlanmış, böylece dört rakam grubuyla değil, doğrudan isimle/adresle bağlantı kurulmuştur. 1992’de ise “Dünya Çapında Ağ” anlamındaki www ile birlikte internet bugünkü şeklini almış ve ticari şirketler ile kişisel kullanıcıları da içerecek şekilde milyonlarca insanın kullanımına açılmıştı r. Dünya Çapında Ağ sayesinde internetin hem kullanımı kolaylaşmıştır hem de gelişimi hızlanarak kullanıcı sayısı olağanüstü artmıştır.

2004 yılında Web 2.0 tabanlı etkileşimli uygulamaya geçilene kadar internet üzerinde kullanıcıların büyük çoğunluğunun yararlandığı hizmetler dört kategoride toplanmaktaydı.

Bu hizmetler kapsamında iletişim iki farklı şekilde gerçekleşmektedir:

a. Bir kişiden diğer bir kişiye/siteye ya da birden çok sayıdaki kişiye ileti göndermek şeklindeki eş zamanlı olmayan (asenkronik) iletişim (e-posta, egrup, haber grupları, blog vb). 

b. Bir kişi ile diğer bir kişi ya da kişiler arasında eş zamanlı (senkronik) olarak gerçekleşen iletişim.

İkinci nesil internet hizmetlerinin, yani Web 2.0’ın 2004 yılından itibaren yaygınlaşmasıyla, web hizmetlerinde sadece kullanıcıların katılımı sağlanmamış, aynı zamanda site ve kullanıcıların işbirliği yapması da mümkün hale gelmiştir. Facebook, Wikipedi, YouTube, Flickr, Ekşi Sözlük vb. siteler ikinci nesil internet hizmetlerine örnek oluşturur. Dolayısıyla, internet hem kişiler arası hem de kitle iletişimine imkân veren yeni medya ortamıdır ve bu özelliğiyle geleneksel medyadan önemli bir şekilde farklılaşmaktadır.

İnternet ortamında kişilerarası ilişkiler ağının yaratılması için yeterli sayıda insanın, tartışma gruplarında ya da sohbet odalarında olduğu gibi bir araya gelerek oluşturduğu sosyal gruplara sanal cemaat denilmektedir.