TOPLUM VE İLETİŞİM - Deneme Sınavı - 5

Televizyon teknolojisini kim keşfetti sorusunun yanıtı ise radyonun keşfinden
çok daha karmaşık. Çünkü farklı ülkelerde yaşayan farklı bilim adamlarının televizyon
teknolojisini geliştirmek için yaptıkları çalışmalar, bu keşfin gururunu
sadece bir kişiye vermeyi zorlaştırmakta. Fakat bu süreç içerisinde bazı gelişmeler
var ki, televizyon tarihinde bu gelişmeleri ortaya çıkaran bilim adamlarını göz ardı
etmek doğru olmayacaktır. Televizyon teknolojisinin ortaya çıkışında üç önemli
gelişme öne çıkar. Bunlardan ilki mekanik televizyon çalışmaları, diğeri katot ışın
tüplerinin keşfi ve sonuncusu ise elektronik televizyon üzerine çalışmalardır.

Televizyonun farklı ülkelerdeki bilim adamlarının eş zamanlı deneyleri ile bulunmasında olduğu gibi, ilk televizyon yayınları da, yine çok yakın zaman aralıklarıyla farklı ülkelerde gerçekleştirilmiştir. İlk denemelere 1935 yılının Mart ayında Almanlar tarafından başlandığı söylenmektedir.

Avrupa’da ise özel girişim televizyonlarından çok, devlet televizyonları gündemdedir ve tıpkı radyo yayınlarında olduğu gibi, televizyon yayınları da devletlerin kontrolü altında gelişmiştir. Devletçi bir anlayış içinde yapılanan Avrupa televizyon yayınları, bu nedenle ulusal model olarak adlandırılır. Ayrıca birçok Avrupa ülkesinde televizyon yayınlarında teknolojik gelişim Amerika Birleşik Devletleri’ndeki kadar hızlı olmamış, bunun yanında Amerika’da televizyon alıcılarının sayısında da hızlı bir artış yaşanmıştır. Örneğin, Amerika Birleşik Devletleri’nde 1956 yılında 450 kanal ülkenin neredeyse tamamına yayın yaparken, Fransa’da nüfusun sadece % 41’ine, İngiltere’de ise % 80’ine televizyon yayınları ulaşabilmektedir. Yine Amerika’da ilk renkli televizyon yayınları 1950’li yıllarda gerçekleştirilirken, birçok Avrupa ülkesi renkli yayına geçebilmek için 1960’lı yılların sonlarına dek beklemek durumunda kalmıştır.

Türkiye’de televizyon yayınları, Avrupa’dan da geç başlamıştır. Türkiye’de ilk televizyon çalışmaları 1953 yılında İstanbul Teknik Üniversitesinin Elektronik Laboratuarında gerçekleştirilmiştir. Henüz yeni bir teknolojinin denemeleri olarak nitelenebilecek bu çalışmaların, Türk televizyonculuk tarihi için önemli bir yeri vardır. O yıllarda sadece Beyoğlu bölgesinde izlenebilen ve 15 günde bir, 60 dakika süreyle yapılan bu yayınlar bir eğitim televizyonu niteliğindedir. Fakat kurumsal yayıncılığa geçiş süreci içerisinde, televizyon yayınlarını gerçekleştirecek personelin yetiştirilmesi açısından ciddi bir rol üstlenmiştir. Düzenli olarak televizyon yayınlarını gerçekleştirmesi amacıyla 1963 yılında Türkiye Radyo Televizyon Kurumu kurulmuş ve 2 Ocak 1964’te yayımlanan Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Kanunu ile televizyon yayınlarını yapma yetkisi TRT’ye devredilmiştir.

Televizyon yayınları, kendinden önceki ses, görüntü üretme ve aktarma sistemlerinin izlerini taşısa da televizyon görüntüsü, sinema ve fotoğraftan farklı bir şekilde oluşur. Fotoğraf ve sinema, bir yüzey üzerine ışık yansıtılmasıyla gerçekleşen kimyasal bir süreç sonucunda görüntü üretirken, televizyon teknolojisi görüntüyü ışıklı bir yüzeyde elektronik olarak oluşturur. Televizyon ekranı görüntüsü, farklı renk tonlarında yanıp sönebilen küçük piksellerin bir araya gelmesiyle görünebilir hal alır. Bu süreçteki en önemli ayrım, sadece televizyona özgü olan, görüntü ve sesi aynı anda üretebilme ve iletebilme özelliğidir. İşte bu özellik, televizyonun bir kitle iletişim aracı olarak diğer kitle iletişim araçlarından farklılığını ortaya çıkarır.

Televizyonun yayınları izleyicilere ulaştırabilmesi için bir televizyon alıcısı ve bir antene ihtiyaç bulunmaktadır.

Bir kitle iletişim aracı olarak televizyon, tüketim kültürüne yönelik eleştirilerin hedeflerinden biridir. Bu eleştiriler genelde, Frankfurt Okulu olarak anılan, Theodor W. Adorno, Herbert Marcuse, Erich Fromm, Max Horkheimer gibi kuramcıların temsil ettiği bakış açısına dayanır.

Karl Ferdinand Braun katot ışın tüplerinin temellerini atan Alman bilim adamıdır.

Televizyonun etkileri üzerine yapılan tartışmalar; haber programları, diziler, reklâmlar ve müzik videolarındaki şiddet ögelerini ve cinsel içerikli görüntüleri de kapsamaktadır. Bu tartışmalar 1950’li yıllarda başlamış olmasına rağmen, televizyonda yer alan şiddetin, izleyicileri nasıl etkilediği konusunda farklı yaklaşımlar hâlâ geçerlidir. Örneğin, televizyon üzerine ilk araştırmaları gerçekleştiren kişiler olarak bilinen E. E. Maccoby ve Paul Lazersfeld, 1955 yılında, Amerikan toplumunda artan şiddet olaylarının en önemli nedenlerinden birinin, televizyonda yayımlanan şiddet görüntüleri olduğunu savunmuşlardır.

Televizyonun canlı yayın ideolojisi, sadece anında iletilen salt enformasyon görüntüleri ile ilgili değildir. Bu ideoloji, aynı zamanda televizyonun biçimsel yapısını da içine alır. Canlı yayın izleyicileri, bir bakıma kendi yaşamlarının sürekliliğini televizyonun canlı yayınları sayesinde hisseder. Televizyondaki canlı yayınları izleyebildiği sürece, izleyici kendi varlığını kendisine kanıtlamış olur. Bu nedenle, televizyon yıldızlarının yaşamlarını kaybetmeleri,

Infotainment, haber bülteni formatının televizyonun eğlendirme işleviyle bir arada kullanıldığı yeni haber sunum biçimidir.

Gazete, televizyon ve radyo gibi ‘geleneksel’ medyadan farklı olarak dijital kodlama sistemine sahip olan ve kullanıcılarına etkileşim olanağı sağlayan cep telefonları, tablet ve avuç içi bilgisayarlar, oyun konsolları vb internet erişimli iletişim araçları yeni medya olarak tanımlanmaktadır.

Yine 2011 yılı verilerine göre, Dünya’daki toplam internet kullanıcılarının % 12’si ABD’de bulunmaktadır. ABD nüfusunun % 78’i (yaklaşık 240 milyon ABD’li) İnternete evlerinden erişime sahiptir. 18 yıllık internet geçmişi olan Türkiye’de ise, Haziran 2011 itibarıyla 11 milyon ADSL abonesi ve yaklaşık 35 milyon internet kullanıcısı olduğu, yani Türkiye nüfusunun % 44,4’ünün internet erişimine sahip olduğu bilinmektedir.

İnternet ortamında oluşturulan gruplarda; grup üyelerinin bir çeşit özdenetim ilkeleri çerçevesinde iletişim kurmaları beklenir ki buna internet etiği (Netiquette) adı verilir.

Bir kişiden diğer bir kişiye/siteye ya da birden çok sayıdaki kişiye ileti göndermek şeklindeki eş zamanlı olmayan (asenkronik) iletişim (e-posta, e-grup, haber grupları, blog vb). b. Bir kişi ile diğer bir kişi ya da kişiler arasında eş zamanlı (senkronik) olarak
gerçekleşen iletişim. senkronik iletişim eş zamanlı olduğundan görüntülü konuşma aynı zamanda karşılıklı olduğu için senkronik iletişime örnek olarak verilebilir.

Hem ulus ötesi hem de uluslararası bir bağlam yaratan internet, küreselleşmeye paralel olarak yurttaşlığın da tanımını genişletmektedir. Aynı ülkede yaşayan insanlar için ülkesel bir tanım olan “yurttaşlık” (citizen) yerine aynı ağı paylaşıyor olma, küresel internet uzamının bir üyesi olma durumuna işaret eden “nettaşlık” (netizen) kavramı gündeme gelmiştir. 1992 yılında nettaş terimini ilk defa kullanan Michael Hauben bu yeni olguyu şöyle tanımlamıştır: “21. yüzyıla hoş geldin. Sen bir nettaş’sın ve Net’in mümkün kıldığı global bağlar sayesinde bu dünyanın bir yurttaşısın. Herkesi hemşehrin olarak kabul ediyorsun. Fiziki olarak bir ülkede yaşıyorsun ancak global bilgisayar ağı yoluyla dünyanın büyük kısmıyla temas halindesin. Sanki Dünya’daki diğer nettaşlarla kapı komşusu olarak yaşıyorsun. Coğrafi ayrılıklar [artık] aynı sanal uzamın varlığıyla ortadan kalkıyor” (Hauben,1992’den aktaran Kılıçbay, 2005: 27). Artık aynı ağı paylaşan insanlar, zaman ve mekân kısıtlamalarının varolmadığı ya da bu boyutların etkili olmadığı bir üst kültür oluşturabilme imkânına sahiptir. Farklı kültürlerle tanışma ve etkileşim içine girmenin çok kültürcü bir duyarlılığın oluşmasında oynayacağı rol, çok kültürlülüğün de demokratik idealler açısından taşıdığı önem son derece açıktır.

Gelgelelim, daha çok “enformasyon toplumu” yaklaşımı içerisinde, enformasyonun çoğalması ve erişiminin kolaylaşmasının mevcut eşitsizlikleri giderici bir işlev göreceği öne sürülmektedir.

Enformasyonun çoğalması ve herkesin istediği enformasyona daha kolay ulaşabilmesi durumuna hayati önem atfeden bu yaklaşıma göre, televizyon ile bilgisayar gücü birbirine tamamen bağlandığı zaman kablolu ve dijital yayınlardan herkesin yararlanması, bilgi zenginleri ile bilgi yoksulları arasındaki uçurumu en sonunda ortadan kaldıracaktır.

İnsanlar enformasyona erişmek, sorunları tartışmak, seçimlere katılmak ve belki de fiilen oy kullanmak için bilgisayar kullandıkça demokrasi de serpilip gelişecek, merkezi yönetimin otoritesi ve kemikleşmiş bürokrasiler zayıflayacaktır. Böylelikle, internetin egemen olduğu bir Dünya’da, internet sayesinde eşitlik idealinin gerçekleştiği bir demokrasi ortaya çıkacaktır.

Ancak, küreselleşme söylemi içerisinde giderek artan bir güce sahip olan bu gibi göz kamaştırıcı söylemlerin çizdiği “güllük gülüstanlık” tabloya karşı bir soru işareti koyan, internetin “kendiliğinden” demokratikleştirici ya da kendiliğinden “iyi” olamayacağına dikkat çeken sosyal bilimciler kayda değer çekinceler öne sürmektedir. Hatta söz konusu eleştirilerin odak noktasında, iletişim teknolojilerine ve internete yönelik “sihirli değnek” yakıştırmasının iletişim teknolojilerinin ve internetin asıl demokratik potansiyelinden yararlanılmasını engellediği düşüncesi vardır.

İnternetle birlikte meydana gelen oldukça önemli bir dizi sosyo-ekonomik etki
söz konusudur. Bunlardan ilki ev ve işyeri arasındaki tarihsel ayrımın kimi işler
açısından artık ortadan kalkıyor olması ve “tele-çalışma” olgusunun yavaş da olsa yaşama geçmeye başlamasıdır. Artık pek çok büro işi için iş yerinde bulunmak gerekmemektedir. Böylelikle, günümüzde giderek artan sayıda ücretli, iş yerine gitmeksizin, “işini” işverenin bilgisayarına doğrudan ya da ağ aracılığıyla bağlı bir kişisel bilgisayar sayesinde evden yürütebilmektedir.

Dünya’daki e-ticaret hacmi 2011 yılı itibarıyla 10 trilyon Doları geçmiştir.

Bağlantılı metin: Bir bölüme ya da resme bir tıklamayla ulaşmayı sağlayan bağlantılarla donatılmış metinlere bağlantılı metin denilmektedir.