TOPLUM VE İLETİŞİM - Deneme Sınavı - 4

James Clerk Maxwell, 1850’li yıllarda elektrik ve manyetik enerjiler üzerinde
gerçekleştirdiği çalışmalar sonucunda, elektrik alanlarının sadece iletkenlerde değil,
uzaydaki nesnelerde de oluştuğunu saptar ve Faraday’ın çalışmalarını bir adım daha ileri götürerek, elektrik ve manyetik etkilerin, uzayda ışık hızıyla yol aldıkları sonucunu çıkarır.

Bir Alman fizikçi olan Heinrich Rudolf Hertz, 1888 yılında Maxwell’in elektromanyetik kuramıyla, titreşen elektrik yükünün ortaya çıkardığı radyasyon tezini birleştirir ve radyo dalgalarını keşfeder. Fizik biliminde radyo dalgalarının Hertz ölçü birimiyle ölçülmesinde bu keşif yatar.

Türkiye’de radyo yayınlarının tarihi 1927 yılında kadar dayanır. 1927 yılında Türkiye Telefon Telsiz Anonim Şirketi (TTTAŞ) tarafından yapılan denemeler Türkiye’de gerçekleştirilen ilk radyo iletişimi olarak kabul edilir.

Türkiye’ye radyonun gelişi, 1927 yılı göz önüne alındığında hiç de geç sayılamaz. Fakat daha sonra yaşanan duraksama dönemi, radyonun Türkiye’deki gelişimini yavaşlatan bir süreç olarak göze çarpmaktadır. 1936 yılında ise radyo yayını yapma izni bir devlet kurumu olan Posta Telgraf Telefon İşletmesine (PTT) devredilir.

Doksanlı yılların başlarında ise yasal bir zemini olmamasına rağmen özel
radyo ve televizyon yayınları fiilen başlamış ve yaklaşık 4 yıl Türkiye’de yasal olmayan yayınlar dönemi yaşanmıştır. Bu dönem içinde birçok radyo özel kanalı kurulmuş ve bu radyo kanalları herhangi bir denetime maruz kalmamışlardır. Bu kanalların yayınlarını düzenleyecek herhangi bir yasanın oluşturulamaması, özel radyoların denetimini de imkânsız kılmıştır.

Televizyon yayınlarının en fazla izlendiği, anahaber bültenleriyle birlikte başlayan yayın akışını ifade eden zaman dilimidir.

Radyo, bir propaganda aracı olarak dikkat çekici bir şekilde, ilk kez II. Dünya Savaşı’nda, Naziler tarafından kullanılmıştır.

1906 yılında Fessender, New York’ta bir müzik yayını gerçekleştirir. 1908 yılında ise bir klasik müzik tutkunu olan De Forest, Eyfel Kulesi’nden bir klasik müzik konser kaydını Parislilere dinletir. Bu iki etkinlik radyoda müzik yayınlarının etkinliğinin ortaya konması açısından büyük önem taşır.

Radyonun acil durumlarda ilk olarak başvurulan kitle iletişim aracı olmasının nedenleri şu başlıklar altında toplanabilir:
• Radyo vericileri kurmanın ve bu vericilerle yayın yapmanın maliyeti oldukça düşüktür.
• Ses sinyalleri çok uzak mesafelere ve geniş alanlara kolaylıkla gönderilebilir.
• Radyonun canlı yayın özelliği, kitlesel haberleşmenin hızlı biçimde gerçekleşmesini mümkün kılar.
• Radyo vericileri, jeneratör ve akü gibi enerji kaynaklarıyla, tüm koşullarda çalışabilecek teknolojiye sahiptir.
• Radyo alıcıları, kolay taşınabilen ve çeşitli enerji kaynaklarıyla hemen hemen her yerde çalışabilen ucuz cihazlardır.

Çerçeve içindeki görüntü, kurgu, kamera hareketleri, ışıklandırma, ses, oyuncu ve dekor sinemanın anlatım araçları. Bu araçların estetik bir bütünü oluşturmak için yaratıcı bir biçimde kullanılması sinemayı sanat yapıyor.

C şıkkında yanıt ters olarak verilmiştir. Doğrusu; Diğer kitle iletişim araçları ve ortamları film endüstrisinin ürünlerinin kitlelere ulaşmasında rol oynar olmalıdır.

Sinemanın ortaya çıkması için fotoğrafın yanı sıra pek çok bilgi ve deneyin bir araya gelmesi gerekmiştir. Ağ tabaka izlenimi denen bir göz kusurunun fark edilmesi de sinemanın doğuşunda fotoğraf kadar belirleyici bir yere sahiptir. İnsan gözü bir nesneye baktığı zaman ağ tabaka üzerinde o nesnenin imgesi oluşur, nesne yok olduğunda ya da göz başka bir nesneye çevrildiğinde ilk imge kısa bir süre gözün ağ tabakası üzerinde kalır. Buna ağ tabaka izlenimi denir. Durağan resimlere belli bir hızla art arda bakıldığında göz her bir resim arasındaki boşluğu
imgenin ağ tabaka üzerinde belli bir süre kalması nedeniyle doldurabilmektedir. Böylece nesne hareket ediyormuş gibi görülür.

Thomas Edison, 1888’de ilk film kamerasını geliştirir. Bu kamerayla çekilen ve
kimyasal işlemlerden geçirildikten sonra Kinetoskop adı verilen bir kutunun içine
yerleştirilen film, kutunun üzerindeki delikten bakıldığında seyredilebilmektedir.

1889'da geliştirilen bir ses sistemiyle 1922’de haber filmleri sonra da öykülü filmler sese kavuşur. Caz Şarkıcısı adlı filme sesli bölümler eklendiğinde yıl 1927’dir. Birkaç yıl içinde ABD’deki sinema salonları sesli film gösterimi yapacak donanımı kurmaya başlar. Sinema teknolojisinin gerçekliğe benzemek yolunda yalnızca bir eksiği kalmıştır: renk. O da 1930’larda başarılır ve renkli film 1950’li yıllarda standart hâle gelir.

Film endüstrisinin üç temel ögesi vardır: üretim, dağıtım ve gösterim. Her bir öge çeşitli iş kollarını ve süreçleri kapsar. Günümüzde en güçlü sinema endüstrisine sahip olan ABD’de büyük şirketlerin yanı sıra daha küçük sermayeli bağımsız yapımcılar da son yıllarda faaliyet göstermektedir.

King (2005), bağımsız sinemanın üç açıdan ana akım sinemadan uzaklaştığını belirtir:
1. Bütçe: Bağımsız filmler, büyük Hollywood şirketlerinin dışındaki son derece düşük bütçeli bir üretim çevresinde yapılır.
2. Biçem: Bağımsız filmler, ana akım Hollywood tarzının uzlaşımlarını bozan biçimsel anlatım yöntemleri uygular.
3. Politik Duruş: Bağımsız filmler, toplumsal sorunlarla ilgili, Hollywood’da çok ender rastlanan aykırı, meydan okuyan bakış açıları sunar.

Özdeşleşme: Seyircinin kendisini filmdeki karakterlerin yerine koymasıdır. Seyirci, filmle ve karakterle uzaklığını zaman zaman rafa kaldırarak, unutarak karakterle özdeşleşmekten haz duyar. Onların başına gelen iyi şeyleri, yaşadıkları zorluk ve mücadeleleri, öfke, nefret, sevgi gibi duygularını kendisinin yaşadığı şeylermiş gibi hisseder ve başka birinin kimliğine bürünerek gerçek hayatın dışına çıkar. Özdeşleşmeyle elde edilen doyum seyircinin filmi gerçekmiş gibi alımlamasını ve sinema endüstrisinin sunduğu fantazyaların tüketimini kolaylaştırır.

Tür filmleri Amerikan sinema endüstrisinin işleyişi içinde ortaya çıkmış zamanla dünyadaki diğer sinema sektörleri de bu türlerin kalıplarını kullanmaya başlamıştır. Güldürü, melodram, korku, gerilim, bilim kurgu, müzikal, kovboy, serüven, polisiye, savaş filmleri ve kara film başlıca türlerdir.

Bir türü diğerlerinden ayırt etmemizi sağlayan, türe kimliğini veren ögeleri şöyle sıralayabiliriz:
• olay örgüsü
• durumlar
• karakterler
• karakterlerin giyim ve davranış biçimi
• müzik
• diyaloglar
• öykünün geçtiği mekân
• nesneler, araçlar
• görsel biçem (ışıklandırma, kamera açıları, hareketleri, kurgu vb.)