TOPLUM TEMELLİ TURİZM

Plog, gerçekleştirdiği ampirik araştırmayla turist gruplarının psikolojik tercihlerine ve davranışlarına dayanarak bir bölümleme yapan ilk uygulayıcı alan araştırmacısıdır. Doğru yanıt "B" şıkkıdır.

İçe dönük turistler, kültürel olarak kendi kültürüne paralel özellikteki destinasyonlara ilgi duyarlar. Doğru yanıt "C" şıkkıdır.

Plog’un öne sürdüğü kuramın güncel formunda içe dönük turistler, "güvenliği" temel alırlar. Doğru yanıt "C" şıkkıdır.

Doxey’in yerel toplumun artan turist sayısı karşısında turistlere yönelik nasıl bir tutum sergilediklerine ve turistlerle nasıl ilişki kurduklarına açıklık getiren modeli "İrrideks Modeli"dir. Doğru yanıt "B" şıkkıdır.

Turist alanı yaşam döngüsü kuramı ve modeliButler'a aittir. Doğru yanıt "A" şıkkıdır.

Tahrip olan eski tesisler ikinci sınıf olarak algılanması, turistik destinasyon yaşam alanı aşamalarından “Bütünleşme”nin özelliklerinden biridir. Doğru yanıt "C" şıkkıdır.

Faulkner and Russell, kaos ve karmaşıklık kuramında turizmin canlı bir sistem olduğunu öne sürer ve dinamik bir varlık olarak ele alınması gerektiğini savunur. Doğru yanıt "B" şıkkıdır.

Araştırmacıların bir çoğu, kaos ve karmaşıklık kuramına ilişkin kavramların turizmdeki yansımalarını göstermek amacıyla, Butler'ın destinasyon alanı yaşam döngüsü kuramından yararlanmışlardır. Doğru yanıt "A" şıkkıdır.

Turizmin toplum endüstrisi olarak incelenmesi gerektiği tartışmalarını gündeme getiren araştırmacı Murphy'dir. Doğru yanıt "E" şıkkıdır.

Turizmin toplumsal etkilerini incelemek amacıyla turizm alanında sıklıkla başvurulan kuram "Sosyal Mübadele Kuramı"dır. oğru yanıt "B" şıkkı

Plog’un öne sürdüğü kuramın güncel formunda içe dönük turistler ise, güvenlik arayanlar (dependables) olarak kavramsallaştırılmıştır. Bunlar girişken turistlerin tam tersi özellikler sergilemektedirler. Güvenlik arayan turistler daha az maceracı, tercih ettikleri destinasyonlarda evlerinin konforunu arayan, bildikleri turistik çevreleri ve güvenliği temel alan bireylerdir. Güvenlik arayan turistler hem daha az seyahat ederler hem de seyahatleri daha kısa olur. Riskten kaçınmak hayatlarının bir parçasıdır, tedbirli hareket ederler ve destinasyon tercihlerinde tutucu davranırlar. Bir markanın popüler olması onlar için güvenliğin göstergesi olduğundan bilinen ve markalaşmış destinasyonları tercih etme eğilimindedirler. Popüler yerli turistik çekim merkezlerini, uluslararası kitle turizm destinasyonlarını, aileleri, arkadaşları ve diğer turistlerle iç içe olmanın rahatlığını yaşayabilecekleri turizm bölgelerini ziyaret etmeyi tercih ederler. Ziyaret edecekleri destinasyona diğer ulaşım araçlarıyla gitmektense kendi araçlarıyla gitmeyi tercih ederler. Konaklamada otel, motel veya mobil konaklama gibi alternatifler onlar için caziptir. Çünkü tatillerinde minimum düzeyde para harcama taraftarıdırlar. Tatilleri sırasında, anı olarak fazla maliyetli olmayan küçük hediyelik eşyalar satın alırlar. Özgüvenleri düşük olduğundan pasiftirler ve talepkâr değildirler. Aşina oldukları rekreatif aktivitelere katılır, fazla turistik aktiviteye katılmazlar. Çoğu kez yapılandırılmış paket tatiller, rehberli turlar ve her şey dahil oteller onlara cazip gelmektedir

Girişken (dışa dönük) turistler kendinden emin ve maceracı turistler olarak yeteneklerini sergileyebilecekleri yeni deneyimler arayan ve risk almayı göze alan turistlerdir. Seçtikleri turistik destinasyonlar da onların bu özelliklerine hitap edecek özellikleri taşımalıdır. Onlar kararlarını büyük oranda kimseye bağlı kalmadan, hızlı ve kolay bir şekilde kendileri veren aktif kimselerdir. Entelektüel merakları nedeniyle sıklıkla uzun süreli seyahatler gerçekleştirirler. Seyahatlerinde her türlü ulaşım araçlarından yararlanırlar ve diğer turistlerle kıyaslandıklarında havayolunu daha fazla tercih ettikleri söylenebilir. Girişken turistler tatilleri sırasında alışılmışın dışında veya yerel konaklamayı tercih eder ve harcama yapmaktan çekinmezler. Yaptıkları harcamalar büyük oranda otantik yerel sanat ürünleri ve el sanatları gibi ürünlere yöneliktir. Girişken turistlerin arayışı içinde olduğu bu çekicilik unsurları uzak (kırsal), keşfedilmemiş, sıradışı destinasyonlarda veya turizmin gelişmediği yerlerde görülmektedir. Yerel halkla etkileşim, yerel kültür pratiklerini uygulamalı olarak yaşamak ve aktif zaman geçirmek girişken turistlerin turizm deneyimlerinde merkezi bir öneme sahiptir. Bağımsız ve bireysel hareket etme eğiliminde olmaları nedeniyle geleneksel, organize veya önceden programlanan turları tercih etmezler

Yukarıda toplum temelli turizme Doxey’in öne sürdüğü modele göre yerel halkın turistlere karşı tutumlarının aşamaları şu şekildedir:

Doğru sıralama IV- II-III-I şekilde olacaktır. Sorunun doğru cevabı E seçeneğinde verilmiştir.

Butler’ın turist alanı yaşam döngüsü modeline göre göre Turistik destinasyon yaşam alanı aşamaları ve özellikleri şu şekildedir:

Keşif

Katılım

Gelişim

Bütünleşme

Durgunluk

İleri-Durgunluk

Durgunluk aşaması, turist sayısının maksimum düzeylere ulaştığı süreçtir. Bölgenin taşıma kapasitesi çevresel, sosyal, ekonomik problemler ortaya çıkacak seviyeye ulaşmış; hatta aşılmıştır. Köklü imajına rağmen, destinasyon turistler için artık gözde bir yer değildir. Ziyaretçi beklentileri, turistlerin yeniden ziyaretlerini sağlamak için toplantı, kongre gibi düzenli organizasyonları üzerine yoğunlaşacaktır. Turist sayısının korunması için büyük çaba gösterilmesine rağmen, istenen doluluk oranına ulaşılması mümkün olmayacaktır. Doğal ve özgün kültürel çekiciliklerin yerini çoktan ithal ya da yapay çekicilikler almış, mevcut turistik tesisler destinasyonun kendi özelliklerinden bağımsız bir görünüm kazanmıştır. Bu aşamada değişimin büyük ölçüde çevresel çekicilikler ve işletme sahipliklerinin el değiştirmesiyle ilgili olması muhtemeldir.

Durgunluk aşamasında özetle:

Murphy’nin Turizm Planlaması Ekolojik Modeli) turizm gelişmesinde ve kalkınma aracı olarak kullanılmasında toplumun bir bütün olarak aktif rol alması gerektiğine dikkat çekerek bunun sürdürülebilir turizm gelişimi için bir zorunluluk olduğunu ifade eder. Bir bütünün içerisinde; yerel halk, doğal, çevresel ve kültürel bileşenler başta olmak üzere turizmde çekicilik unsuru oluşturan diğer bütün elemanlar yer almaktadır. Ancak yerel halk ve buna bağlı olarak toplumsal katılım bu süreçte ayrıcalıklı bir yere sahiptir. Toplum katılımının sağlanması, turizmde sürdürülebilirliğin olduğunu ve turizm faaliyetlerinden toplumsal fayda sağlandığını gösterir. Böylelikle turizme karşı olumlu bir tutum gelişirken aynı zamanda yerel kaynakların korunmasına yönelik bilinç de artar. Yerel toplum düzeyinde katılım, fiziksel gelişimi, kaynakların korunmasını kolaylaştırdığından, planlama ve gelişim faaliyetlerinde yerel toplumun dahil edilerek ekonomik fayda elde etmeleri sağlanmalıdır.

Diğer taraftan; Kaos ve Karmaşıklık Kuramı turizmin çevre, diğer endüstri kolları, kültür, yerel toplum gibi çok sayıda unsuru içeren bütünleşmiş bir yapıya sahiptir ve bu yapının içerisinde yer alan her bir unsur birbirini etkilemektedir. Kaos ve karmaşıklık kuramı, bu unsurları dikkate alan bütüncül bir yaklaşımla turizm gelişimine odaklanır. kaos ve karmaşıklık kuramında turizmin canlı bir sistem olduğunu öne sürmekte ve dinamik bir varlık olarak ele alınması gerektiğini savunmaktadır.

Sorunun doğru cevabı B seçeneğinde verilmiştir.

 

 

Levi-Strauss, Homans, Blau ve Emerson’un Sosyal mübadele kuramı; birey ve gruplar arası etkileşim durumunda kaynakların karşılıklı değişimini ve alışverişini anlamaya dayanan genel bir sosyoloji kuramıdır.

Psikografik Bölümlendirme (Plog): Turistlerin kişilik özelliklerine, psikolojik tercihlerine ve davranışlarına odaklanarak turizme açıklık getirmeye çalışmaktadır.

Turist Alanı Yaşam Döngüsü (Butler): bir bölgenin turistik destinasyon olarak gelişimin keşfedilmesinden düşüş aşamasına kadar tüm süreçleri aşamalar halinde incelemektedir.

Turizm Planlaması Ekolojik Modeli (Murphy): Turizm toplumsal bir düzlemde ele alınmalıdır. Turizm gelişmesinde ve kalkınma aracı olarak kullanılmasında toplumun bir bütün olarak aktif rol alması gerekmektedir. Bu sürdürülebilir turizm gelişimi için bir zorunluluktur.

Dolayısıyla doğru eşleştirme: A-3, B-1, C-2 olmalıdır. Sorunun doğru cevabı A seçeneğinde verilmiştir.

İrrideks Modeli (Doxey), Yerel toplumun artan turist sayısı karşısında turistlere yönelik nasıl bir tutum sergilediklerine ve turistlerle nasıl ilişki kurduklarına açıklık getiren bir modeldir.

Kaos ve Karmaşıklık Kuramı (Faulkner ve Russell), Turizm yapı itibarıyla çevre, diğer endüstri kolları, kültür, yerel toplum gibi çok sayıda unsuru içinde barındırmaktadır ve bu yapının içerisinde yer alan her bir unsur birbirini etkilemektedir.

Sosyal Mübadele Kuramı (Ap) Bireysel veya kolektif düzeyde toplumun turizme karşı olumlu-olumsuz tutumlarına açıklık getirebilmesi, turist-yerel halk etkileşimlerinin incelenmesi ve anlaşılmasını sağlamakla ilgilidir.

Dolayısıyla doğru eşleme A-2, B-1, C-3 şeklinde olmalıdır. Sorunun doğru cevabı E seçeneğinde verilmiştir.

Kaos ve karmaşıklık işletmelerle ilgili organizasyonel sorunlar, çalışan devir hızının yüksek olması; toplumla ilgili doğal felaketler, terör saldırıları; destinasyonla ilgili alt-üst yapı sorunları, kritik eşikle birlikte taşıma kapasitesinin aşılması sorunlarından herhangi biri nedeniyle meydana gelebilir. Turizm destinasyon gelişimine yönelik gerçekleştirilen bu geleneksel indirgemeci yaklaşımların aksine Russell ve Faulkner (1999) kaos ve karmaşıklık kuramını öne sürmüştür. Kuram, turizm sistemlerinin özü itibariyle doğrusal olmayan, karmaşık, akışkan ve yaşamın kendisi gibi dinamik olduğunu varsayarak yeni bir alternatif bakış açısı sağladığını belirtmektedir. Turizmin çevre, diğer endüstri kolları, kültür, yerel toplum gibi çok sayıda unsuru içeren bütünleşmiş bir yapıya sahiptir ve bu yapının içerisinde yer alan her bir unsur birbirini etkilemektedir. Kaos ve karmaşıklık kuramı, bu unsurları dikkate alan bütüncül bir yaklaşımla turizm gelişimine odaklanır. kaos ve karmaşıklık kuramında turizmin canlı bir sistem olduğunu öne sürmekte ve dinamik bir varlık olarak ele alınması gerektiğini savunmaktadır. Bu açıdan basit kurallarla yönlendirilen bireylerin turizm sisteminin temeli olduğunu ifade ederek yukarıdan aşağı değil aşağıdan yukarıya yaklaşımın temel alınarak incelenmesi gerektiğini ifade ederler.