Toplum Temelli Turizm Örnekleri

Genel anlamda değerlendirildiğinde projelerin en önemli çıktılarından bir tanesi; yerel halkın yaşadığı bölgeye özgü
olan mesleki, coğrafi ve kültürel özellikleri turizm kapsamlı eğitimler çerçevesinde alarak istihdama kazandırılmalarıdır. Diğer önemli çıktılarından bir tanesi ise yerel kültüre bağlı olarak geliştirilen turizm hareketiyle gelir kaynaklarının çeşitlendirilmesidir. Gerek yerel toplumun kendi özelliklerini turizm kapsamında nasıl kullanacağını öğrenmesi gerekse gelir kaynaklarının çeşitlendirilmesi Toplum Temelli Turizm anlayışının, yerel topluma ve bölgeye sağladığı önemli katkılardan birkaç tanesidir.

Doğu Anadolu'da kültür turizmi için ittifaklar projesinin temel hedefleri şunlardır:

- Türkiye’nin az gelişmiş bölgelerinde somut ve soyut kültürel miras ve kültür turizminin oluşturulması stratejik yönlendirilmesi, önceliklendirilmesi ve korunması için Kars’ta bir model üretilmesi ve uygulanması;

- Kültüre dayalı turizm sektöründe gelir ve istihdam yaratılması için toplulukların ve işletmelerin kapasitelerinin artırılması;

- Kars ve çevresi ile ilgili illerdeki yerel makamların ve sivil toplumun çoğulculuğun teşviki yoluyla sosyal uyum ve diyaloğun desteklenmesi öngörülmektedir.

Doğu Anadolu'da gerçekleştirilen "Kültür Turizmi İçin İttifaklar Projesi"nin destekleyicileri Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Birleşmiş Milletler Ortak Programı tarafından ortak olarak yürütülen ve İspanya Hükümeti tarafından finansmanı
sağlanan “Bin Yıl Kalkınma Hedeflerine Ulaşma Fonu”dur.

Proje kapsamında Kars ilinin somut olmayan kültürel mirası haritalanmış ve bu çalışmalar bir kitap olarak basılmıştır. Benzer şekilde Karslı halk ozanlarının (aşıkların) çalışmalar bir albümde toplanmıştır. 2010 yılında beşincisi düzenlenen Uluslararası Kars Aşıklar Bayramı proje kapsamında desteklenmiştir. EMITT ve MITT ve Berlin ITB fuarlarında Kars ili temsil edilmiştir. Kars’ta, Kars Aşıklar Kültür Evi ve Kars Çocuk Müze Odası 2011 yılında açılmıştır. Kadınların iş gücüne katılması sağlanmış ve yöre kadınlarına ev pansiyonculuğu, servis, mutfak ve kat hizmetleri gibi eğitimler verilmiştir.

Projenin ana konusu Doğu Anadolu Bölgesi’nde kırsal turizmi geliştirmektir. Projenin coğrafi sınırları ise Erzurum’un İspir ve Artvin’in Yusufeli ilçeleri içinde kalan Çoruh Nehri Havzası olarak belirlenmiştir.

DATUR projesi genel anlamda Çoruh vadisini bir destinasyon hâline getirmeyi, böylece o bölgede yaşayan yerel halkın yaşam düzeylerine olumlu katkıyı yapmayı amaçlamıştır. Projenin alt amaçları ise “Çoruh vadisinin, turizm ürünleri geliştirmek, bölgenin ulusal ve uluslararası alanda tanıtılmasını sağlamak ve alternatif turizmi bölgede yaşayan insanların yaşam düzeylerini geliştirmede bir araç olarak kullanmak üzere yerelde kapasite geliştirme çalışmaları yapmaktır.” 

Proje tamamlandığında ise bölgede 20’den fazla ev pansiyonu kurulmuş, bölgeye yönelik turizm farkındalığını oluşturacak çok sayıda sivil toplum kuruluşu faaliyete geçmiş, trekking ve bisiklet sürme rotaları oluşturulmuş, rafting ve kuş gözlemciliği gibi alternatif turizm türleri hayata geçirilerek bu turizm türlerine yönelik olarak festivaller düzenlenmiştir. Ayrıca, bölgenin çevre, doğa ve kültür envanteri çıkartılmış, uluslararası önemli fuarlara (EMITT, ITB Berlin, Rutland Bird Fair gibi) katılım sağlanmış, bölgenin gastronomik kimliğine özel olarak “Lezzet Vadisi Çoruh’tan Uzundere Sofrası” isimli bir kitap basılmıştır

Ürünlü Kültür Köyü Projesi'nde benimsenen yaklaşıma göre ekolojik (doğanın korunması ve zenginleştirilmesi), hümanistik (bölgede yaşayan halkın modern yaşama rağmen geçmişten gelen insani değerlerinin dikkate alınması) ve yöresel kültürel yaklaşımlarıdır (Ürünlü Köyü’nün kültürel zenginliklerinin araştırılması ve korunmasıdır).

%100 Misia projesi ile hem ipek böcekçiliği zanaatını yeniden canlandırmak hem de bölgedeki kadın istihdamını artırmak için Gelecek Turizmde Sürdürülebilir Destek Fonu kapsamında oluşturulan bir Toplum Temelli Turizm projesidir.

Kadın Liderliğinde Sürdürülebilir Turizm Girişimlerinin Yaratılması Projesinin amacı Mardin ilinde turizm sektörüne örnek olabilecek bir kadın girişimi yaratılarak sürdürülebilir turizm gelişimine katkı sağlamak ve Mardin ilinin diğer bölgeler için örnek bir model olması hedeflenmiştir. 

Şanlıurfa Ticaret Odası ve Şanlıurfa Valiliği tarafından ortak olarak uygulanan “Dünyanın En Eski Tapınağı Göbeklitepe’de Taş İşçiliği” projesi, şu ana kadar keşfedilmiş dünyanın ilk tapınağı olan Göbeklitepe’de 12 bin yıl öncesinde başlayan taş işçiliğinin gelecek kuşaklara aktarılmasını ve bölgedeki nitelikli turist sayısını artırarak bölgeye katkı yapabilecek bir turizm geliri elde etmeyi amaçlamaktadır.

Dünyanın En Eski Tapınağı Göbeklitepe’de Taş İşçiliği projesinin çıktıları olarak Şanlıurfa’da bir taş işçiliği atölyesi hayata geçirilmiştir. Taş işçiliği eğitimine altısı kadın 15’i erkek olmak üzere toplamda 21 kişi katılmıştır. Eğitimi başarı ile tamamlayan kadınlar Türkiye’nin ilk taş işçileri olmuştur. Taş işçilerinin ortaya koyduğu yeni motiflerle beraber Şanlıurfa’da hem hediyelik eşya sektörü hem de yapı süslemesi sektörlerinde yeni istihdam alanları yaratılmıştır.

Lavanta Kokulu Köy projesinde Türkiye’deki lavanta üretiminin %93’lük bir kısmını sağlayan Kuyucak Köyü’nde kırsal turizm hareketini başlamasını sağlanması, lavanta ürün çeşitliğinin artırılması, bölgede yeni istihdam
olanaklarının oluşturulması ve buna bağlı olarak yöre halkının gelir elde etmesi hedeflenmiştir.

Kuşlar Sizi Çağırıyor projesi ile  1150 metre yükseklikte bulunan Yayla Gölü etrafında bir turizm hareketi yaratılmaya çalışılmıştır. Bu bölgenin 163 kuş türüne ev sahipliği belirlenmiş, Buldan’dan Yayla Gölü’ne trekking rotaları oluşturulmuştur. 

Kamboçya Toplum Temelli Turizm ve Ekoturizm Ağı Kamboçya’da yoksulluğun azaltmak, kültürel koruma ve sahiplenme davranışını topluma yayabilmek ve Kamboçya’nın tanıtımına katkı sağlamak için kurulmuştur. Sürdürülebilir turizm anlayışı sonucunda, yerel halkın turizm hareketiyle ekonomik olarak güçlenmesini, yerel değerlerin ve varlıkların korunmasını ve bölgeye gelen ziyaretçilerin tatminini sağlamaya çalışılmaktadır.

Proje ile yerel halk için birçok eğitim düzenlemiştir. Bu eğitimlerden ilki “Toplum Temelli Turizm ve Ekoturizm Eğitimi”dir. Bu eğitim kapsamında yerel halka turizm hareketinin kapsamı, farklı turizm çeşitleri ve turizmin topluluklar üzerinde etkileri gibi konulara değinilmiştir. İkinci eğitim ise “Eğiticilerin Eğitimi”dir. Eğiticilerin eğitimi kapsamında yerel kamu görevlilerine, turizm hareketinin planlanması, uygulamaya konulması, yönetilmesi, izlenmesi ve denetlenmesi konularına ağırlık verilmiştir. Bu ağ kapsamında verilen bir diğer eğitim ise “Finansal yönetim eğitimi”dir. Finansal eğitimlerde yerel halka hesap yapma, yatırım fırsatlarını görüp değerlendirebilme, getiri hesabı tutabilme ve şeffaflık gibi konularda eğitimler verilmiştir.

Proje kapsamında Vietnam’ın köylerindeki yerel kapasiteler dikkate alınarak sürdürülebilir turizm anlayışı çerçevesinde yoksulluğun azaltılması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda yerel halka turizm hareketi ve farkındalık eğitimleri, kadınlar ve gençler için yeni iş fırsatları yaratmaları adına girişimcilik eğitimleri, yerel yönetimler için toplum temelli turizm planlanmasına yönelik olarak organizasyonel planlama eğitimleri verilmiştir.

Proje sonucunda bölgede geleneksel yiyecek içecek sunumları, bölgenin kültürünü yansıtan hediyelik tasarımlar, spa hizmetleri, festivaller, aile yanında konaklama tipi ve rehber gözetimli turlar gibi farkı turizm ürünleri ortaya çıkmıştır. Vietnam’ın çeşitli köylerinde 100’ün üzerinde evde aile yanı konaklama yapılmaktadır. Proje başlamadan önce turizm bölgelerinde yaşayan yerel halkın yıllık gelirleri 500 dolar olan gelirleri, proje sonrasında yıllık yaklaşık 2000 dolar düzeyine çıkmıştır.

Birliğin kuruluş amacı Kırgızistan’ın coğrafyası nedeniyle genellikle dağlık alanlarda yaşayan yerel halkın bu farklı
coğrafi şartları kullanmasını sağlayarak bölgede bir ekoturizm modeli geliştirmektir. Bu gelişmeyle birlikte yerel halkın gelirini artırarak, turizm hareketini sürdürülebilir bir seviye tutmakta amaçlanmaktadır. 

Tayland Toplum Temelli Turizm Enstitüsü'nün kuruluş amacı kırsal turizmi geliştirerek sürdürülebilir bir turizm anlayışının benimsenmesi ancak, yerel halkın turizm planlanmasına katılımının sağlanmasıyla ve turizm hareketinden elde edecekleri faydayla mümkün olduğu düşüncesi etrafında şekillenmiştir.