Kırsal Turizm Toplulukları

Kırsal toplum: Kırsal alanda yaşayan, kendilerine özgü ekonomik ve sosyo-kül­türel özellikleri olan, gündelik ihtiyaç­larını birbirine bağlı ilişkiler sistemi ile karşılayan, mekanik dayanışmanın yaygın olduğu toplumdur.

Köy, mez­ra, kom, bucak gibi kavramlarla da anlatılan kırsal alan, Devlet Planlama Teşkilatı Sekizinci Kalkınma Planı Kırsal Kalkınma Raporu’nda aşağıdaki özel­liklere vurgu yapılarak tanımlanmıştır:

• Ekonomik faaliyetin doğal kaynak kullanı­mı ve değerlendirilmesine dayandığı,
• Her alanda (ekonomik, toplumsal, kültü­rel) gelişmenin yavaş ilerlediği,
• Hayatın şekillenmesini etkileyen geleneksel değerlerin bulunduğu,
• Yüz yüze ilişkilerin önem taşıdığı,
• Teknolojik gelişmelerin yaşama ve üretime yansımasının daha uzun bir zaman aldığı,
• Sosyo-ekonomik nitelikleriyle kentsel alan­lar dışında kalan mekânlardır.

Kent toplumlarının özellikleri:

• Sistemli bir yapı,
• Sosyal alanlar üst üste rol ilişkisi içermektedir.
• Farklı roller farklı kişiler tarafından oynanır.
• Farklı ekonomiler vardır.
• İşgücünde büyük ayrılmalar vardır.
• Statü eğitimden kaynaklanır.
• Role teslim olma,
• Serbest ağ örgüsü,
• Kozmopolit yapı,
• Ekonomik sınıf başlıca ayrımdır.
• Birleşme yerine ayrım vardır.
• İş çevresiyle ayrılık vardır.

Ulusal kalkınma­nın gerçekleşmesinde bölgesel kalkınma, yerel kalkınma ve kır­sal kalkınmanın gerçekleştirilmesi esastır.

Birleşmiş Milletler (BM) Örgütüne göre kırsal kalkınma; küçük toplulukların içinde bulun­dukları, ekonomik, toplumsal ve kültürel koşulları iyileştirmek amacıyla giriştikleri çabaların, devletin bu konudaki çabalarıyla birleştirilmesi, yerel toplu­lukların, toplumun tümüyle kaynaştırılması ve ulusal kalkınma çabalarına tam biçimde katkıda bulunmalarının sağlanması sürecidir.

Kırsal kalkınma sadece tarımsal kalkınmayı içer­mez. Bu nedenle ortak payda olan kırsal toplumun refahı için tarımın yanı sıra tarım dışı sektörleri de içeren fonksiyonel ve bütünlenmiş yaklaşımların benimsenmesi önemlidir. Bu bağlamda kırsal kal­kınmanın temel bileşenleri üç başlık altında sıralanabilir. Bunlar; tarımsal kalkınma, kırsal sanayi ve kırsal turizmdir.

Kırsal kalkınma anlayışına hizmet edebilen ve kalkınmayı sürdürülebilir kılmada etkili olan kır­sal turizm, kısaca kırsal alanlarda uygulanan, doğal yaşama özen gösteren, yörenin karakteristik özel­liklerini koruyan, tarım ve hayvancılık gibi kırsal ekonomik etkinlikleri kapsayan toplum temelli an­layışa dayalı turizm şeklidir.

Kırsal turizmi üç farklı bakış açısıyla tanımlamak mümkündür: Bunlar; coğrafi, ürün ve turist deneyimleridir. Coğrafi olarak kırsal turizm, kırsal alanlarda gerçekleştirilen ve genellikle turistik ürünlerin yerel halk tarafından oluşturulduğu turizm şeklidir. Turistik ürün olarak kırsal turizm; kişileri kırsal turizme çeken, onlara sunulan doğal ve kültürel güzellikler, faaliyetler ve diğer değerlerin birleşmesiyle oluşan turizm şekli­dir. Turist deneyimi açısından kırsal turizm; şehir dışında piknik yapma, bir çiftlikte çalışarak o yaşamı deneyimleme veya çay toplama, bulgur yapımı gibi etkinlikleri izleme veya bu tür etkinliklere katılma gibi farklı tatil yapmak isteyen turistlerin gerçekleştirdikleri turizm şeklidir.

Genel olarak değerlendirildiğinde, kırsal turizmi geleneksel turizmden ayıran bazı temel özellikler bulunmaktadır. Bu temel özellikler aşağıda sıralanmıştır:

• Konaklama şekli,
• İşletme yapısı,
• Gerçekleştirilen mekân ve
• Turist profili.

Genel olarak bir değerlendirme yapıldığında kırsal alanlara se­yahat eden turistlerin konaklama için aşağıdaki te­sisleri tercih ettikleri söylenebilir:

• Köy ve çiftlik evleri
• Çadır veya karavanlar
• Kırsal otel ya da moteller
• Kırsal pansiyonlar
• Kırsal özellikli tatil köyleri
• Kırsal alandaki ikinci konutlar
• Akraba ve tanıdık evi

Çiftlikler ve sundukları hizmetler aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Tarımsal çiftlikler: Ortaklaşa hayvancılık, hasat, bağ ve bahçecilik
• Hizmet çiftlikleri: Balıkçılığın yanı sıra kü­çük ve büyükbaş hayvanların beslenmesi
• Sosyo-kültürel çiftlikler: Görsel ve plastik sa­natlar, tahta oymacılığı, tarihi çiftlikler
• Spor çiftlikleri: Binicilik, atıcılık, motorlu sporlar, bisiklete binme
• Orman çiftlikleri: Doğal alanda yaşama, dinlenme, ormancılık faaliyetleri

Kırsal alanlarda faaliyet gösteren işletmeler ge­leneksel karakterleri taşıyan, küçük ölçekli aile işletmeleridir. Bu işletmeler doğal görünümünü ve çevrenin özgünlüğünü muhafaza eden, yerel olarak faaliyet gösteren, sahiplerinin genellikle çiftçilikle uğraştığı amatör sayılabilen işletmelerdir.

Kırsal turizm amaçlı düşünülen ala­nının bazı temel özellikleri taşıması gerekmektedir:

• Su kaynakları yeterli olmalıdır.
• Su sporlarından en az birinin uygulanabil­me olanağı olmalıdır.
• Ulaşım kolay, ulaşım olanakları çeşitli ol­malıdır.
• Yakın çevre gezileri için olanaklar yeterli ol­malıdır.
• Kolay ve doğrudan rezervasyon yapılabil­melidir.
• Konaklama kapasitesi yeterli, kaliteli ve standart olmalıdır.
• Yan hizmetler verilebilmelidir.
• Ücretler abartılı olmamalıdır.
• Geleneksellik ön planda olmalı, kırsal yapı­lar, kırsal etkinlikler otantik özellik taşıma­lıdır.
• Doğal güzelliklere, tarihsel ve kültürel de­ğerlere sahip olmalıdır.
• Koruma kullanma dengesi saptanmış olma­lıdır.
• Spor etkinlikleri (koşu, yürüyüş, tenis, golf, yüzme, binicilik, kayak, vb.) için uygun or­tamlar bulunmalıdır.
• Belirli bir kırsal-geleneksel üretim şekli (do­kumacılık, mandıracılık, ağaç işleri, şarap yapımı, seramik eşya yapımı vb.) turiste su­nulabilir özellikte olmalıdır.
• Altyapı hizmetleri yeterli olmalıdır.
• Hizmetler, merkezi veya yerel örgütsel bir yapıda verilebilmeli; sağlık, güvenlik gibi konularda garanti sağlanabilmelidir.
• Kırsal halk, turizmi kabullenmiş, bu işi gö­nüllü yapan, turisti seven ve bu turizm türü için eğitimden geçmiş olmalıdır.
• Tanıtım gerekli olup, yetkili kişiler tarafından doğru kitlelere ve zamanında yapılmalıdır.

Kırsallar: Kırsal alanda tatil yapmaya ilgi duyan emekli ve yaşlılardan oluşan, en dü­şük gelir düzeyine sahip kırsal turist gru­budur. Kırsal turizm deneyimini en üst düzeyde yaşayabilmek ve ekonomik tatil yapabilmek için çiftliklerde konaklamayı tercih ederler. Tarihi alanları ziyaret etmeyi tercih eden bu grubun ortalama konaklama süreleri yedi gündür.

Kültürel Aktiviteler

• Geleneksel Tarım
• Yemek Kültürü
• Yerel Pişirme Yöntemleri
• Tarımsal Ürünler
• El Sanatları
• Yaşam Tarzı
• Festivaller
• Dil
• Müzik ve Folklor
• Sporlar
• Konaklama

Kırsal turizm kapsamının belirlenmesini zorlaştıran bu kısıtlayıcıları aşağıdaki şekilde sıralamak mümkündür:

• Tanımlama ve sayım/dökümde ulusal farklılıkların bulunması: Bir ülke sadece çiftlikleri ve doğa turizmini dâhil ederken, diğer kentlerin dışındaki pek çok ekonomik faaliyeti kırsal turizmin bir parçası olarak değerlendirebilmektedir.
• Pek çok kırsal turist ve rekreasyon turisti uzun süreli konaklama yap­madan günübirlik ziyaretlerde bulunabilmektedir. Kentlerde yaşayan insanların büyük bir kısmı, uzun veya kısa tatillerinde ya da boş zaman­larında, kentlerden kırsal alanlara gitmektedirler. Kentin yakın çevresin­de, insanların dinlenebilmesi için çeşitli düzenlemeler yapılmakta, kırsal turizmin amacından daha farklı hizmetler sunulmaktadır.
• Kırsal turizmin çok sayıda türe ayrılması.

Kırsal turizm toplulukları turizmden ekonomik, sosyal, çevresel ve kültürel faydalar sağlamaktadır. Ancak kırsal alanda turizm uygulamalarının planlı ve kontrollü uygulanama­ması, kırsal toplumu katlanılması gereken bazı ma­liyetlerle karşı karşıya bırakabilir.

Kırsal turizmle kırsal kalkınmayı sağlamaya ça­lışırken birtakım zorluklarla karşılaşılmaktadır. Kırsal turizmin hem yönetim hem kalkınma aşa­masında karşılaşabileceği en önemli zorluk, pazar­lama uygulamaları ve pazarlamanın anlaşılması ko­nularında karşılaşılan sıkıntılardır. Bunun yanı sıra kırsal turizm toplumunun geliştirilmesinde karşı­laşılabilecek diğer zorlukları birkaç başlık altında toplamak mümkündür:

• Nüfus artışının yarattığı çevresel sıkıntılar, kirlilik, kalabalık, trafik, pahalılık vb.
• Bütçe yetersizliğinden kaynaklanan finansal kısıtlamalar,
• Eğitim yetersizliği,
• Deneyim eksikliği,
• Politikalarda teorik ve uygulamanın farklı ellerden yürütülmesi.

Kırsal turizmin temel paydaşları;

• Devlet,
• Girişimciler,
• Turistler ve
• Yerel halktır.

Kırsal kalkınma için örgütlenme:

• İnsan ve fiziki kaynakların bir araya getirilmesi ve her türlü birlikte davranma alışkanlığının geliştirilmesine olanak sağlar,
• Küçük işletmelerin çıkarları korunur,
• Verimliliğin ve kalitenin arttırılması için teknolojiye ulaşımı kolaylaştırır,
• Ürünlerin gerçek değeri üzerinden pazarlanabilmesini sağlar,
• Kaynakların etkin kullanılmasını sağlar,
• Demokratik karar alma sürecini hızlandırır,
• Ortak davranma ve sorumluluk bilincini yerleştirir,
• Dezavantajlı grupların temel gereksinimlere ulaşmasını sağlar.